Μην ενθουσιάζεστε!

Του Μανώλη Κοττάκη

Οι δημοσκοπήσεις έχουν πλέον πρόβλημα. Όχι απλώς για λόγους μεθοδολογικούς. Μα, κυρίως, γιατί οι άνθρωποι είναι απρόβλεπτοι. Αλλάζουν κατεύθυνση με μεγάλη ταχύτητα, χωρίς να δεσμεύονται πια από τις παλιές διαχωριστικές γραμμές. Για να πιάσεις επαφή με τη συλλογική σκέψη πρέπει να «σκάψεις» πολύ και να αναπροσαρμόσεις τα μοντέλα σου. Να «καλείς» περιοδικά το ίδιο δείγμα χιλίων ανθρώπων είναι λάθος. Να σφυγμομετρείς το πλήθος με ερωτήματα μέσω e-mail πάλι είναι λάθος. Η βάση δεδομένων σου πρέπει να είναι το σύνολο του πληθυσμού, και κάθε φορά να καλείς διαφορετικούς. Να θεωρείς στατικά τα πολιτικά ρεύματα και να μην ψάχνεις την κοινωνική κινητικότητα πίσω από αυτά είναι επίσης λάθος. Να θεωρείς ότι στις προεκλογικές εκστρατείες απλώς επιβεβαιώνονται τα ρεύματα της προηγούμενης περιόδου, κατά το μάλλον ή ήττον, ώστε άλλες φορές να ανοίγει και άλλες να κλείνει η ψαλίδα, και στο τέλος η σειρά να παραμένει αμετάβλητη, είναι επίσης λάθος. Τα πάντα ρει. Οι ανατροπές δεν αποκλείονται. 

Τα αποτελέσματα των προχθεσινών εκλογών στον Καναδά προσφέρονται για μελέτη, καθώς μας έδειξαν ότι δεν υπάρχουν σίγουροι πρώτοι και πως κανείς δεν έχει συμβόλαιο αορίστου χρόνου με την εξουσία. Ούτε σίγουροι δεύτεροι. Δύο μήνες πριν, και με κεντρικό θέμα της εκστρατείας την οικονομία, το Φιλελεύθερο Κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού Τριντό, με νέο αρχηγό, υστερούσε των Συντηρητικών, που προηγούνταν με 25 μονάδες. Όταν ο Τραμπ άθελά του άλλαξε το διακύβευμα των εκλογών και έθεσε στον λαό το υπαρξιακό ερώτημα της εθνικής ανεξαρτησίας, έφυγε από την ατζέντα ο πληθωρισμός, εγκαταστάθηκε στη θέση του η πατρίδα και ήρθε ο κόσμος ανάποδα. Το εκλογικό σώμα μετακινήθηκε απότομα από τη μία άκρη στην άλλη. Και νίκησαν οι Φιλελεύθεροι. Οι βέβαιοι ηττημένοι νίκησαν τους βέβαιους νικητές. Άλλο πράγμα τα σύνορα ενός κράτους και άλλο η ψυχή του. Η μετατόπιση υπήρξε αιφνιδιαστική και απότομη. Σχηματικά μιλώντας, κράτησε όσο το μπλακάουτ των 16 ΜWH στην Ισπανία – 5 δευτερόλεπτα. Τόσο γρήγορα εγκατέλειψαν οι ψηφοφόροι τους συντηρητικούς κεντροδεξιούς για τους φιλελεύθερους. Μια πρόγευση της αλλαγής πήραμε και εμείς στις εθνικές εκλογές το 2023. Μία δήλωση του πρώην υπουργού Κατρούγκαλου, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές, για την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών στους ελεύθερους επαγγελματίες, είχε ως αποτέλεσμα μια «φέτα» ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ ίση με το 5% της δύναμής του να «μεταναστεύσει» σε ώρες απευθείας στη Ν.Δ. και να διπλασιάσει τη διαφορά του πρώτου από τον δεύτερο.

Να παρατηρούμε λοιπόν την καμπύλη του πρώτου κόμματος άλλοτε να ανεβαίνει ολίγον και άλλοτε να πέφτει πολύ, αλλά η οροφή του να κινείται δύο χρόνια πέριξ του 30% συν – πλην, δεν λέει πολλά πράγματα. Είναι απλώς η φωτογραφία μιας στιγμής. Τα μόνα ακριβή δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας αυτή τη στιγμή είναι, πρώτον, ότι σε κύμα διαδοχικών δημοσκοπήσεων από τον Φεβρουάριο του 2024 η διαφορά Ν.Δ. και δεύτερου κόμματος είναι σταθερά στις 10-12 μονάδες, μειωθείσα κατά 50% από τις εκλογές του 2023, που ήταν 24 μονάδες. Δεύτερον, ότι το ποσοστό της Ν.Δ. έχει διαρκείς αυξομειώσεις. Το καλοκαίρι του 2024 έπεσε εντυπωσιακά, τον Δεκέμβριο μετά τον ανασχηματισμό ανέβηκε λίγο, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο έπεσε και πάλι εντυπωσιακά, μετά τις συγκεντρώσεις των Τεμπών, και τον Απρίλιο «τσιμπά» και πάλι 1,5 μονάδα μετά τις έκτακτες παροχές. Δεδομένων ότι στο πεδίο της οικονομίας εξελίσσονται στη βάση της κοινωνίας

1. η μάχη του 1/3 απέναντι στα 2/3,

2. ο διαγενεακός εμφύλιος μεταξύ των υπερηλίκων, που ζητούν σταθερότητα, και των νεοτέρων, που επιθυμούν ανατροπές, 

3. ο εμφύλιος μεταξύ του κόσμου της εργασίας, που ζει με «σκάρτα» 700 ευρώ, φορολογούμενος αγρίως με ΦΠΑ και εισφορές, και του κόσμου του κεφαλαίου, του οποίου οι αξίες εκτινάσσονται και οι μετοχές και τα μερίσματα είναι αφορολόγητα…

…ουδείς μπορεί να προβλέψει πώς θα διαμορφωθεί ο τελικός συσχετισμός. Να αυξάνονται οι αντικειμενικές αξίες των άψυχων ακινήτων και να μένουν σταθερές οι αξίες -αν όχι να μειώνονται- των έμψυχων, των εργαζόμενων ανθρώπων, είναι πάντως μέγα θέμα. Αν τυχόν τεθεί στην ατζέντα και το ζήτημα των εθνικών θεμάτων, η κατάσταση περιπλέκεται. Γι’ αυτό, καλά τα πανηγύρια από τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, αλλά ας έχουμε τον νου μας και στον Καναδά. Κάτι μας λέει. Μας προειδοποιεί.