Φοράει ένα πουλόβερ και καπνίζει συνεχώς, 40 τσιγάρα ημερησίως. Είναι γεμάτος ενέργεια, παρότι μιλάει χαμηλόφωνα, μ’ αυτήν την βαθιά θεατρική του φωνή. Και μετά υποδύεται έναν αριστοκράτη που μένει στην Κυψέλη και δεν θέλει να δώσει το αρχοντικό του για αντιπαροχή, διότι δεν θέλει να πετάξει στον δρόμο αυτούς που κάποτε έζησαν εκεί. Ο Γιάννης Φέρτης, ήταν σπουδαίος στην παράσταση, στο καλύτερο ίσως έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που παίζεται τώρα στο Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου. «Ο δρόμος περνάει από μέσα», αναδύει την αξία του ελληνικού θεάτρου, ένα έργο αντάξιο της τσεχωφικής παράδοσης, αλλά και του ελληνικού ρεαλισμού. Και ο Φέρτης; Αυτός συνεχίζει να μας υπενθυμίζει τι σημαίνει μεγάλος ηθοποιός, δηλώνοντας υπεύθυνος εν μέρει και ο ίδιος, για ό,τι κακό βρήκε την Ελλάδα.
– Πως αισθάνεστε μέσα στην κρίση;
– Αισθάνομαι εν μέρει συνυπεύθυνος. Όλοι μας έχουμε φταίξει νομίζω. Βεβαίως πρώτοι και καλύτεροι οι πολιτικοί, τα κόμματα που μας κυβέρνησαν και μας έφεραν στην χρεωκοπία. Αλλά κι εμείς; Ήμαστε ανεύθυνοι εντελώς; Αθώοι;
– Δηλαδή; Μαζί τα φάγαμε; Με τον Πάγκαλο;
– Όχι. Δεν τα φάγαμε μαζί. Αλλά γνωρίζαμε τι γινόταν και συνεχίζαμε αμέριμνοι. Ταυτοχρόνως παρανομούσαμε κι εμείς, όταν μας δινόταν η ευκαιρία. Πόσοι δεν έχουν πληρωθεί μαύρα; Μέχρι κι εγώ!
– Υπάρχει ακόμα η σύγκρουση του νεόπλουτου με τον αστό αθηναίο, που υπαινίσσεται το έργο, ή έχει λήξει η διαμάχη με την πλήρη επικράτηση του πρώτου;
– Δεν έχει λήξει καθόλου. Οικονομικά ίσως να έχει λήξει, αν δούμε γύρω μας ποιοι έχουν την εξουσία πλέον. Αλλά όχι πολιτισμικά. Συνεχίζεται. Κάποιος θέλει να κόψει ένα δέντρο για να περάσει ένας δρόμος, κάποιος δεν θέλει. Κάποιος ακολουθεί την αγοραία τέχνη, κάποιος όχι. Η σύγκρουση λοιπόν συνεχίζεται, διότι διαφέρουν οι στάσεις ζωής.
– Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το υψηλό επίπεδο όλων των ερμηνειών στο έργο…
– Μα υπάρχουν και σήμερα σπουδαίοι ηθοποιοί. Οι νέοι ηθοποιοί είναι υπέροχοι…
– Οι σκηνοθέτες όμως; Με τις υπερβολές τους, που δείχνουν προσπάθεια επίδειξης;
– Μάλλον δεν σας αρέσει το μοντέρνο θέατρο. Σαν τον αδελφό μου κι εσείς, που δεν πάει σε παράσταση που δεν είναι κλασική. Τον καταλαβαίνω. Αλλά δεν συμφωνώ απολύτως. Το θέατρο πρέπει να ανανεώνεται και εμένα μου αρέσουν οι καινούργιες ιδέες. Θέλω ο σκηνοθέτης να με καθοδηγεί και να έχει φρέσκιες ιδέες.
– Αρκεί να μην σκοτώνει το κείμενο και τον ηθοποιό…
– Φυσικά. Ούτε κι εμένα μου αρέσει αυτό που λέτε. Αλλά η δική μου εμπειρία είναι θετική πάνω σ’ αυτό. Έκανα υπέροχες παραστάσεις με τον Λιβαθηνό, στην «Επιστροφή της γηραιάς κυρίας»…
– Τώρα όμως, σαν ξεπεσμένος αριστοκράτης στον δρόμο που περνάει από μέσα, γυρνάτε κάπως στον τρόπο των ηρώων του Τσέχωφ…
– Ίσως, δεν ξέρω. Υπάρχει μια αναλογία, για κάποιον κόσμο που χάνεται μπροστά στα μάτια μας, για πάντα. Ο δικός μου ξεπεσμένος αριστοκράτης, στο έργο του Καμπανέλλη, λέει κάπου για τα πουλιά που έρχονται και ψάχνουν το σπίτι τους, την κομμένη λεύκα. Αυτή η τρομερή εικόνα τα λέει όλα. Και σήμερα υπάρχουν πουλιά, άνθρωποι που ψάχνουν το σπίτι τους.
– Εσείς; Το ψάχνετε;
– Τώρα όχι. Εδώ και μερικά χρόνια έβαλα κάτι λεφτά στην άκρη από τις διαφημίσεις που έκανα και επισκεύασα το πατρικό μου στο χωριό και αγόρασα αυτό εδώ το διαμέρισμα. Τόσα χρόνια με τις παραγωγές έμπαινα μέσα. Και είπα: γιατί να μην κάνω διαφημίσεις;
– Σωστά. Κι εγώ το ίδιο θα έκανα. Και που είναι το χωριό σας;
– Ένα μικρό χωριό, στο βουνό, στα σύνορα της Φθιώτιδας με τη Φωκίδα. Δάφνη το λένε.
– Από εκεί ήταν οι γονείς σας;
– Ναι. Φτωχοί άνθρωποι, μεροκαματιάρηδες. Ήρθε ο πατέρας μου στην Αθήνα, χασαπάκι ήταν και κοιμόταν πάνω στα ψυγεία, στη Βαρβάκειο. Όλοι μαζί ζούσαμε, γονείς και παιδιά και συγγενείς, κάπου στη Νεάπολη. Ήμασταν πολλά αδέλφια. Εγώ, από το γυμνάσιο ήθελα να γίνω ηθοποιός. Και πήγα στο Θέατρο Τέχνης.
– Γρήγορα όμως γίνατε πρωταγωνιστής. Και μετά φύγατε και από το Τέχνης
– Έφυγα γρήγορα, γιατί ο Κουν ήταν κάπως απόλυτος. Αν και ήταν δύσκολο τότε να παίξεις. Ξεκίνησα με την Ευρυδίκη, μαζί με την Λυμπεροπούλου. Να, αυτή η φωτογραφία που βλέπετε… και με το Γλυκό πουλί της νιότης, με την Μελίνα. Μετά συνεχίσαμε με την Ξένια Καλογεροπούλου, από το 1967, φτιάξαμε δικό μας θίασο…
– Τι θυμάστε από τη Μελίνα;
– Πόσο έντονη προσωπικότητα ήταν. Έκανα τον μονόλογό μου, ένα πεντάλεπτο περίπου, αυτή στεκόταν στην άκρη, βαφόταν μπροστά στον καθρέφτη και το κοινό, αντί να κοιτάζει εμένα, είχε τα μάτια του σ’ αυτήν!
– Κι εγώ το θυμάμαι, που ήταν με τον Κούρκουλο στην Όπερα της Πεντάρας. Πάντως δεν είναι υπερβολική όλη αυτή η μυθοποίηση της Μερκούρη;
– Ήταν σπουδαία προσωπικότητα και πολύ καλή ηθοποιός. Αλλά υπήρχαν καλύτερες στην εποχή της. Δεν ήταν ούτε Παξινού, ούτε Μανωλίδου, ούτε Λαμπέτη. Αλλά, αυτή η εμμονή, να δίνουν το όνομα Μελίνα όπου βρουν, είναι νομίζω άστοχη. Μέχρι και το λιμάνι του Πειραιά ήθελαν κάποτε να το πουν Μελίνα! Θυμάμαι τον Πλωρίτη που ήρθε έντρομος να μου το πει. Η Μελίνα έλαμπε. Αυτό είναι αναμφισβήτητο. Και έκανε σπουδαίους ρόλους επίσης. Ίσως ο τεράστιος θόρυβος να γίνεται εξαιτίας της πολιτικής της δράσης.
– Εσείς; Αντιδράσατε ποτέ με αυτόν τον τρόπο;
– Όχι. Περπατούσα στο δρόμο, στην εποχή της χούντας, έβλεπα τα επεισόδια με την κατάληψη της Νομικής, έβλεπα μετά την τρομερή αστυνόμευση και κάποτε ήθελα να ορμήσω πάνω τους, να σκοτωθώ. Δεν τόκανα. Και γυρνούσα στο σπίτι και συνέχιζα τη δουλειά μου, να διαβάσω τον ρόλο, να ταΐσω τον γάτο. Και το ξεχνούσα, βούλιαζα στην καθημερινότητα.
– Όλοι βουλιάζουμε εκεί…
– Ναι. Και σήμερα το ίδιο. Δεν κάνουμε κάτι. Δεν αντιδρούμε. Περιμένουμε από τους πολιτικούς τα πάντα.
– Και τι θα ψηφίσετε λοιπόν; Πιστεύετε σε κάτι που μπορεί να αλλάξει τα πράγματα ριζικά;
– Πραγματικά δεν ξέρω… είμαι, πώς να το πω, αναποφάσιστος. Δεν είμαι σίγουρος για κάτι, ώστε να το στηρίξω ολόψυχα. Οπότε σκέφτομαι ακόμα. Σας είπα: όλοι μας έχουμε ευθύνη για την Ελλάδα που καταστρέφεται. Κανένας δεν εξαιρείται. Έτσι, στέκομαι διστακτικός…
Απόστολος Διαμαντής
