Του Σάββα Καλεντερίδη
Την Κυριακή 31 Μαρτίου 2024 διεξήχθησαν οι δημοτικές εκλογές στην Τουρκία, τις οποίες ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος κατέστησε προσωπική του υπόθεση με τη σχετική δήλωση που έκανε «είναι οι τελευταίες μου εκλογές», προσπαθώντας να συγκινήσει τους ψηφοφόρους, φροντίζοντας μάλιστα να είναι ομιλητής σε προεκλογικές συγκεντρώσεις που έγιναν σε 53 νομούς.
Με άλλα λόγια, στην Κωνσταντινούπολη, στην Άγκυρα, στη Σμύρνη δεν έχασαν οι υποψήφιοι δήμαρχοι του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), αλλά ο ίδιος ο Ερντογάν, εξ ου και ο τίτλος του άρθρου. Υπό αυτήν την έννοια ταιριάζει γάντι στον Τούρκο πρόεδρο η παροιμία «έσκαψε ο ίδιος τον λάκκο του», αφού υπέστη μια οδυνηρή ήττα μόλις δέκα μήνες μετά τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές, στις οποίες μάλιστα έριξε σκιά για το αν ήταν ή όχι αδιάβλητες.
Μετά τις δημοτικές εκλογές της 31ης Μαρτίου 2024 το τοπίο στην Τουρκία έχει αλλάξει και μάλιστα ριζικά. Θα προσπαθήσουμε να απαριθμήσουμε πρώτα τις κοινωνικοοικονομικές αιτίες που οδήγησαν στην ήττα και θα καταλήξουμε στις πολιτικές.
Οικονομία: Ο πληθωρισμός και η διολίσθηση της τουρκικής λίρας έφεραν τους συνταξιούχους και τους εργαζομένους που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό κάτω από το όριο της φτώχειας. Φανατικοί υποστηρικτές του ΑΚΡ και του ίδιου του Ερντογάν, υπό το φάσμα της πείνας, του γύρισαν την πλάτη.
Πόλεμος στη Γάζα: Ο Ερντογάν ακολουθεί μια διφυή πολιτική έναντι του Ισραήλ, με σκληρές εκφράσεις κυρίως κατά του Νετανιάχου, την ίδια στιγμή, όμως, συνεχίζονται οι εξαγωγές στο Ισραήλ και μάλιστα προϊόντων που σχετίζονται με τον πόλεμο. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στον γιο του Ερμπακάν, που ήταν ο μέντορας του Ερντογάν, ο οποίος τον έβαλε στην πολιτική, να αποχωρήσει με το Νέο Κόμμα της Ευημερίας από τη Λαïκή Συμμαχία, να τον καταγγείλει για υποκρισία και να προσελκύσει όλες εκείνες τις μάζες τις οποίες ο Ερντογάν «γαλουχούσε» επί δεκαετίες με τον αντισημιτισμό. Με άλλα λόγια, και εδώ ο Ερντογάν έσκαψε τον λάκκο του, αφού ο κατά τα άλλα ατάλαντος υιός Ερμπακάν, ο Φατίχ, πήρε το 6% των ψήφων, κατακτώντας την τρίτη θέση το κόμμα του και κερδίζοντας 60 δήμους, ανάμεσα στους οποίους οι δύο πρωτεύουσες νομών. Μάλιστα, η Ούρφα, η αλεξανδρινή Έδεσσα, έχει πληθυσμό που αγγίζει τα 2.000.000!
Κουρδικό: Παρότι το κράτος άσκησε τρομοκρατία και έχει φυλακίσει χιλιάδες Κούρδους πολιτικούς, παρότι μετέφεραν δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και αστυνομικούς να ψηφίσουν σε διάφορους δήμους, για να αλλοιώσουν τα αποτελέσματα, παρότι το ΑΚΡ έριξε απίστευτα λεφτά για να πείσει ηγέτες κουρδικών φατριών να συστρατευτούν μαζί τους και να μην ψηφίσουν το κόμμα DEM, στους Μητροπολιτικούς Δήμους Ντιγιαρμπακίρ, Μαρντίν και Βαν το DEM πήρε ποσοστά 64%, 57% και 55% αντιστοίχως. Όμως, η ουσιαστική ήττα για τον Ερντογάν προήλθε από την ψήφο των Κούρδων στον Μητροπολιτικό Δήμο της Κωνσταντινούπολης, η οποία και χάρισε τη νίκη στον Εκρέμ Ιμάμογλου, βασικό πολιτικό ανταγωνιστή του Τούρκου προέδρου.
Αυτές είναι οι τρεις βασικές κοινωνικοοικονομικές αιτίες της ήττας Ερντογάν. Όμως, υπάρχουν και οι καθαρά πολιτικές.
Κόπωση: Η κόπωση του εκλογικού σώματος από τα 22 χρόνια εξουσίας του ΑΚΡ και η υπερεκμετάλλευση του χαρίσματος που έχει ο Ερντογάν στο προεκλογικό μπαλκόνι έπαιξαν ρόλο στη συμπεριφορά των ψηφοφόρων. Το ΑΚΡ κούρασε και ο Ερντογάν δεν πείθει πλέον στον βαθμό που έπειθε τα προηγούμενα χρόνια και αυτό το είδαμε στις κάλπες.
Συμμαχίες: Η Λαϊκή Συμμαχία διασπάστηκε, το Κόμμα της Νέας Ευημερίας (Yeniden Refah Partisi) και το Κόμμα της Μεγάλης Ενότητας (ΒΒΡ) κατέβασαν δικούς τους υποψηφίους και συνέβαλαν στην αποδυνάμωση της συμμαχίας, που χάρισε στον Ερντογάν τη νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2023.
Νέα ηγεσία αξιωματικής αντιπολίτευσης: Το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), ενώ είχε ηττηθεί στις προεδρικές εκλογές του 2023, με τη νέα του ηγεσία πέτυχε ένα από τα καλύτερα αποτελέσματα στην ιστορία του. Μετά το 41% που είχε πετύχει στις εκλογές του 1977 υπό την ηγεσία του Ετζεβίτ, τώρα, υπό την ηγεσία του Οζγκιούρ Οζέλ (Özgür Özel), πέτυχε ποσοστό 37%, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση, με το ΑΚΡ να βρίσκεται για πρώτη φορά στη δεύτερη θέση, με ποσοστό 35%.
Αυτά εν συντομία για τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία, τα αποτελέσματα των οποίων δημιουργούν νέο πολιτικό τοπίο στη γειτονική χώρα. Όσον αφορά τα συμπεράσματα και τις επιπτώσεις που θα έχει το αποτέλεσμα των εκλογών στην εσωτερική και την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, αλλά και στα Ελληνοτουρκικά, υπομονή έως την Κυριακή.
