Του Γιώργου Κ. Στράτου
Μόλις τρεις ημέρες μετά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, την 1η Νοεμβρίου 1940, ο Κωστής Παλαμάς, απευθυνόμενος στη νεολαία της εποχής, έγραψε το ποίημα με τον ομώνυμο τίτλο «Στη νεολαία μας»! «Αυτό κρατάει ανάλαφρο / μεσ’ την ανεμοζάλη / το από του κόσμου τη βοή / πρεσβυτικό κεφάλι, / αυτό το λόγο θα σας πω / δεν έχω άλλο κανένα / Μεθύστε με τ’ αθάνατο / κρασί του Εικοσιένα!».
Ο δεύτερος εθνικός μας ποιητής χρειάστηκε μόλις τριάντα μία λέξεις για να διατυπώσει αυτήν την αέναη ιστορική παρακαταθήκη του προς τα νιάτα του Νεότερου Ελληνισμού, όταν αυτός αντιμετωπίζει κινδύνους που απειλούν την ύπαρξή του. Και αυτό δεν θα μπορούσε να το κάνει παρά μόνο αυτός που στο έργο του κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, η πορεία του έθνους μας μέσα στους αιώνες, το πνεύμα της οικουμενικότητας του ελληνικού πολιτισμού.
Ποια είναι όμως τα συστατικά που καθιστούν «το κρασί του ’21» αθάνατο ελιξίριο που θεραπεύει όλες τις ασθένειές μας; Και γιατί για να απαλλαγούμε από αυτές θα πρέπει να περιέλθουμε πίνοντας το, επιεικώς σε κατάσταση ευθυμίας, άντε και εμπνευσμένης εθνεγερτήριας μέθης; Τις απαντήσεις μάς τις δίνει καθαρά και ξάστερα τόσο η Ιστορία της Επανάστασης του 1821 όσο και αυτή του βίου και της δράσης των πρωταγωνιστών της. Ας ευχηθούμε κάποτε να διδαχθεί στα σχολειά μας κατά τρόπο που η αγάπη για την αλήθεια θα συναντιέται με αυτήν για την πατρίδα και τους ήρωές της, δίχως καμία από τις δύο να αλλοιώνει την άλλη. Το αντίθετο, αλληλοσυμπληρούμενες να αναδεικνύουν τις μεγάλες και τις τραγικές στιγμές, τα ύψη και τα σκοτάδια στα οποία μπορεί να βρεθεί η ανθρώπινη ψυχή.
Γεμάτος από τέτοια γεγονότα και συμπεριφορές είναι ο αγώνας για την εθνεγερσία μας. Ο ίδιος ήρωας μπορεί από τη μία να κυλιστεί στον βούρκο της ιδιοτέλειας και της αναξιοπιστίας και από την άλλη με απαράμιλλη γενναιότητα και ανιδιοτέλεια να αποκαταστήσει τη ζημιά που έκανε. Συνεπώς το «κρασί» αυτό είναι ζάπλουτο σε γεύσεις και αρώματα όλων των λογιών! Όποιος το «πίνει» με στοχαστική διάθεση και διατεθειμένος να διδαχθεί από τα νάματα της σοφίας του γίνεται ικανός για πολλά, καθώς υπερβαίνει φόβους, αναστολές, μικρότητες και αποκτά το θάρρος που χρειάζεται ένας σπουδαίος σκοπός για να υπηρετηθεί.
Εκτός όμως από το θάρρος, συχνά τα ιστορικά μεγέθη απαιτούν και μια δόση τρέλας για να ανατραπούν επ’ ωφελεία των πιο αδύνατων και ολιγάριθμων. Κι εμείς, σχεδόν πάντα στον νεότερο κόσμο, ανήκουμε σ’ αυτούς! Ε, ακριβώς σ’ αυτό το σημείο έρχεται να βοηθήσει το «μεθύσι» που προσφέρει η ευωχία της προσδοκίας και της πραγμάτωσης του ακατόρθωτου για τους άλλους, τους περισσότερους και τους ισχυρότερους. Ελευθερωθήκαμε πρώτοι στην Ευρώπη από ζυγό δουλείας μιας αυτοκρατορίας, πριν από τους Ιταλούς από την Αυστροουγγαρία. Ενωθήκαμε νωρίτερα από τους Γερμανούς σε ενιαίο κράτος. Δεν τα λες και λίγα.
Άσε που, για να το ελαφρύνουμε λίγο, κατά πως απαιτεί η χαρά για την πιο μεγάλη γιορτινή μας μέρα, οι ήρωες μας, κλέφτες και αρματολοί, αποδεδειγμένα ήταν γερά ποτήρια και ξέραν να γλεντούν το ίδιο καλά με το να πολεμούν. Ίσως γι’ αυτό τα κατάφερναν και στα δύο! Στην υγειά τους, στην υγειά της πατρίδας, αλλά κυρίως στην υγειά της νεολαίας μας! Ας τα «κοπανάει», να ‘ναι προετοιμασμένη με «τ’ αθάνατο κρασί του ’21», για να μη χρειαστεί ποτέ αυτό το «μεθύσι» της!
