Του Μανώλη Γεωργούλη*
Η επιδιωκόμενη υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚρι.Πο.Π) είναι μια άσκοπη και αψυχολόγητη ενέργεια κατά τη γνώμη μου, η οποία αξίζει μια δεύτερη, πιο νηφάλια σκέψη. Ο λόγος είναι απλός: τμήμα μόνο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Εθνικού Αστεροσκοπείου θα μπορούμε να ενδιαφέρει το ΥΚΚρι.Πο.Π. και η όποια συνεργασία θα μπορούσε να γίνει απρόσκοπτα με σχετικά Μνημόνια Συνεργασίας.
Παράλληλα, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα επιβλαβής: οι βασικές δραστηριότητες του Εθνικού Αστεροσκοπείου (ας προσέξουμε την ετυμολογία της λέξης) είναι σε θέματα Αστρονομίας, Αστροφυσικής και Φυσικής του Διαστήματος / Ηλιοφυσικής. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι ενδιαφέρον θα μπορούσε να έχει το ΥΚΚρι.Πο.Π. γι’ αυτές τις δραστηριότητες. Γνωρίζουν οι ιθύνοντες ότι το Εθνικό Αστεροσκοπείο έχει υποδομές με ιδιαίτερες απαιτήσεις (τηλεσκόπια, σταθμούς, δίκτυο μαγνητομέτρων κτλ.) διάσπαρτα στη χώρα; Σε τι κατάσταση θα υποπέσουν αυτές υπό την ευθύνη του ΥΚΚρι.Πο.Π.; Μπορεί κάποιος από το ΥΚΚρι.Πο.Π. να εγγυηθεί την απρόσκοπτη λειτουργία και συντήρησή τους καθώς και τη χωρίς εμπόδια ερευνητική δραστηριότητα σε όλα τα ερευνητικά αντικείμενα που θεραπεύει το Ίδρυμα;
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο ιδρύθηκε το 1842, σε ένα πρωτόλειο ακόμα Ελληνικό Κράτος. Έχει υπάρξει πολύ πριν από εμάς και θα συνεχίσει να υπάρχει πολύ μετά, εκτός και αν το κατακερματίσουμε για λόγους ακατανόητους. Ο επισκέπτης αρκεί απλά να δει την επιγραφή στην πρόσοψη του ιστορικού κτιρίου στο Θησείο, όπως υπενθύμισε σε όλους συνάδελφος ερευνήτρια του Ιδρύματος με μεγάλη διεθνή αναγνώριση: “Servare Intaminatum”. «Να Διαφυλαχθεί Ανέπαφο». Ας πάρουμε ένα μάθημα από το μακρινό παρελθόν, τότε ακόμα που η νεότερη Ελλάδα έκανε τα πρώτα της βήματα. Αξιολογήστε – και αυστηρά μάλιστα – όλους εμάς που θεωρούμε εαυτούς επιστήμονες, αλλά αφήστε ανέπαφους τους θεσμούς που αδιαμφισβήτητα λειτουργούν. Είναι πιο σημαντικοί απ’ όλους μας.
Οι ανωτέρω τοποθετήσεις εκφράζουν τις εκτιμήσεις του γράφοντος και όχι των Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων στα οποία εργάζεται.
*Διευθυντής Ερευνών, ΚΕΑΕΜ της Ακαδημίας Αθηνών (σε άδεια απουσίας), κύριος Ερευνητής, Johns Hopkins University APL, ΗΠΑ
Μα ο λογος για τον οποιο επιδιωκεται αυτος ο πρωτοφανης για τα διεθνη χρονικα κυβερνητικος ελεγχος του Αστεροσκοπειου ειναι απλος : Σε αρκετες περιπτωσεις ειχαν υπαρξει σαφεις προειδοποιησεις για εκτακτα καιρικα φαινομενα (προβλεψεις για υψηλες θερμοκρασιες που ευνοουν πυρκαγιες, για εντονες βροχοπτωσεις που συνεπαγονται πλημμυρες) που δεν εληφθησαν υπ’ οψη με τα γνωστα καταστροφικα αποτελεσματα. Η κυβερνηση ειχε φτασει στο σημειο να κατηγορει τους επιστημονες για συμπραξη τους με την αντιπολιτευση (!), με σκοπο να την δυσφημισουν, βρεθηκε λοιπον η φαεινη ιδεα : Να μπορουν να φιμωνονται προληπτικα οι επιστημονες για να αποφευγεται πιθανο εκλογικο κοστος για τις κυβερνητικες απραξιες και αμελειες. Για τους υπολοιπους ερευνητικους τομεις του Αστεροσκοπειου που θα μπλεξουν στα γραναζια της γραφειοκρατειας η κυβερνηση δεν δινει δεκαρα τσακιστη.
Θα συμφωνήσω μαζί σας. Κάποια στιγμή τα πράγματα θα πρέπει να λέγονται όπως είναι, αλλά προφανώς η όποια κυβέρνηση θα πατήσει στο γνωστό “όποιος έχει στοιχεία, να τα πάει στη δικαιοσύνη”. Χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία, ο καθένας είναι έρμαιο όποιου θεωρεί ότι θίγεται.