Του Matthew Syed (*)
Ο «Πλούτος των Εθνών», του Άνταμ Σμιθ, θεωρείται δικαίως ένα αριστούργημα του 18ου αιώνα, χαρακτηρίζεται όμως από μία γοητευτική παράλειψη: Στις 1.008 σελίδες του δεν αναφέρεται ούτε μία φορά η λέξη «ενέργεια». Το ίδιο ισχύει και για πιο σύγχρονα κλασικά οικονομικά βιβλία, όπως «Η γνώση και ο πλούτος των εθνών», του Ντέιβιντ Γουορς, ή «Η προέλευση του πλούτου», του Έρικ Μπάινχοκερ.
Αυτό είναι περίεργο αν σκεφτεί κανείς ότι είναι αδύνατο να ασκήσεις οικονομική δραστηριότητα -στην πραγματικότητα, να διατηρήσεις την ίδια τη ζωή- χωρίς ενέργεια. Όπως λέει ο Τσαρλς Χολ, καθηγητής στο State University της Νέας Υόρκης, «η ενέργεια χρησιμοποιείται σε κάθε βήμα κάθε οικονομικής διεργασίας».
Ο Χολ είναι ένας από τους ερευνητές που προσπαθούν να θέσουν τα οικονομικά σε μία νέα βάση. Αντί να εξετάζουν το αντικείμενό τους μέσα από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, το κάνουν μέσα από τους νόμους της θερμοδυναμικής. Δηλαδή της ενέργειας. Κάποιοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η ενέργεια είναι ένα δευτερεύον εμπόρευμα, δεδομένου ότι ο ενεργειακός τομέας ισοδυναμεί με το 5% μίας σύγχρονης οικονομίας. Ο Χολ και οι συνεργάτες του απαντούν ότι χωρίς αυτό το 5% η υπόλοιπη οικονομία είναι καταδικασμένη να σταματήσει.
Αν κάνουμε ένα βήμα πίσω και το σκεφτούμε, θα συνειδητοποιήσουμε ότι όλες οι επαναστάσεις πυροδοτήθηκαν στην πραγματικότητα από μετασχηματισμούς στην ενέργεια. Η εμφάνιση της σύγχρονης ζωής διευκολύνθηκε από την εκμετάλλευση της ενέργειας με έναν νέο τρόπο: Τη φωτοσύνθεση, που επέτρεψε σε μονοκυτταρικούς οργανισμούς να αποθηκεύσουν την ενέργεια του ηλίου με τη μορφή σακχάρων για μελλοντική χρήση. Η εφεύρεση της φωτιάς μάς επέτρεψε να καίμε έναν οργανισμό (νεκρά δέντρα) για να απελευθερώνουμε την ενέργεια σε έναν άλλο (τη χημική ενέργεια στα τρόφιμα). Η βιομηχανική επανάσταση ήταν άλλη μία ενεργειακή επανάσταση: Κάψαμε αποθηκευμένο ηλιακό φως με τη μορφή ορυκτών καυσίμων για να χτίσουμε τον σύγχρονο κόσμο.
Η ενέργεια προκάλεσε την πιο πρόσφατη οικονομική κρίση, όμως ο Χολ υποστηρίζει ότι το πρόβλημα έχει ξεκινήσει από παλιά. Όταν πρωτοήρθαμε σε επαφή με το πετρέλαιο, εξορύξαμε αυτό που ήταν πιο κοντά στην επιφάνεια. Το 1919 χρειαζόταν ένα βαρέλι πετρελαίου από ενεργειακή άποψη για να εξορυχθούν εκατό βαρέλια. Σήμερα, με την ίδια ποσότητα ενέργειας εξορύσσονται μόλις πέντε. Όταν, όμως, η ποσότητα της ενέργειας που χρειάζεται για να τροφοδοτεί μία οικονομία αυξάνεται, ο μη ενεργειακός τομέας πρέπει να συρρικνωθεί. Και αυτό εξηγεί γιατί η παραγωγικότητα έχει μείνει στάσιμη τις τελευταίες δεκαετίες σε όλον τον δυτικό κόσμο.
Τι μπορεί να γίνει; Ένα λαμπρό βιβλίο του Μάικλ Μουθουκρίσνα, καθηγητή στο LSE, θέτει την ενέργεια στο επίκεντρο. Για να αντιστραφεί η μείωση του αριθμού των βαρελιών που εξορύσσονται με το ενεργειακό ισοδύναμο ενός βαρελιού, θα πρέπει να αυξηθεί η χρήση της τεχνολογίας της πυρηνικής σχάσης. Ο απώτατος στόχος είναι να κατακτηθεί η πυρηνική σύντηξη, που επιτρέπει σχεδόν απεριόριστη καθαρή ενέργεια. Ο Μουθουκρίσνα πιστεύει ότι η καινοτομία που απελευθερώνει νέες ενεργειακές πηγές είναι εντελώς διαφορετική από την καινοτομία που εκμεταλλεύεται την υπάρχουσα προσφορά. Η πρώτη αποτελεί τον μόνο δρόμο για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη όπως εκείνη που υποστηρίζει τα 8 δισεκατομμύρια κατοίκων του πλανήτη. «Το ερώτημα», σημειώνει ο συγγραφέας, «είναι κατά πόσον έχουμε την ικανότητα να φτάσουμε στην επόμενη ενεργειακή μετάβαση, στο επόμενο επίπεδο αφθονίας και πολιτισμού».
Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι διαθέτει όλες τις απαντήσεις. Καθώς βαδίζουμε, όμως, προς μία ενεργειακή κρίση που θα καθορίσει τον επόμενο μισό αιώνα, δεν θα πρέπει να επικεντρωνόμαστε σε δίπολα όπως Δεξιά/Αριστερά ή μείωση φόρων/αύξηση δημοσίων δαπανών. Οι υποψήφιοι για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος στη Βρετανία δεν θέτουν μόνο τα λάθος ερωτήματα, μιλούν και τη λάθος γλώσσα.
(*) Ο Μάθιου Σιέντ είναι αρθρογράφος των Sunday Times
Πηγή: Sunday Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ
Η Ευρώπη τα τελευταία 250 χρόνια ήταν πολύ καλή στο να βρίσκει νέες πηγές ενέργειας.
Από την ξυλεία πήγε στο κάρβουνο, μετά στο πετρέλαιο και στη συνέχεια στο ΦΑ από τα ορυκτά.
Το ιερό δισκοπότηρο είναι οι ανεξάντλητες πηγές, προφανώς έχει γίνει σημαντική πρόοδος αλλά ακόμη δεν είμαστε εκεί.
Αντο για το ΦΑ θα πρέπει να δούμε την πυρηνική ως τη μεταβατική ενέργεια.
Η σχαση δεν δείχνει να είναι έτοιμη αλλά η σύντηξη είναι από καιρό.
Έφεραν την κρίση του covid, έσπειραν έτσι το φόβο και υπολειτούργησαν τις οικονομίες. Η επανεκκίνηση ήταν δύσκολη, απαίτησε ενέργεια και αύξηση της δυναμικότητας των μεταφορών. Η Δύση αποφάσισε να σώσει τον πλανήτη, όποτε επιχειρείται βίαιη αλλαγή και υιοθετείται η υποχρεωτική μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Η εγκατάληψη βασικών ενεργειακών πηγών, αλλά και αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας πίεζε τις τιμές, εκεί σκάει και το σχεδιασμένο από το 2014 Ουκρανικό(τότε δημιούργησαν τα ΑΖΟΦ, ενώ ο Ζελένσκι δεν τήρησαν τη συνθήκη ειρήνευσης). Το αποτέλεσμα τραγικό, τα νοικοκυριά δεν τα βγάζουν πέρα λόγω αύξησης ενέργειας και τιμών, ίσως σχεδιασμένα για τα μειώσουν τη ζήτηση ενέργειας, μέχρι να εξισορροπήσει η παραγωγή με τη ζήτηση. Τα χειρότερα έρχονται από την πλευρά της οικονομίας, η ζήτηση μειώθηκε, οι επιχειρήσεις έπεσαν σε άσχημη περιδίνηση, αρχικά απορρόφησαν τις αυξήσεις, χάθηκαν κέρδη, χάθηκε ρευστότητα, χάθηκε ανταγωνιστικότητα και τίθενται εν αμφιβόλω οι επενδύσεις. Η οικονομία αύξησε το δανεισμό, το δε δημόσιο χρέος είχε ήδη εκτοξευτεί από την εποχή των lockdowns, αυξημένες και οι ανάγκες εξυπηρέτησης του Δημοσίου Χρέους, χάνονται λοιπόν επιπλέον πόροι από την αγορά επειδή αυτό συμβαίνει με ταυτόχρονη συρρίκνωση της. Θα μου πείτε διεθνή τα γεγονότα, δεν ευθύνεται ο κ. Μητσοτάκης. Δυστυχώς, δεν μπορεί να ειπωθεί κάτι τέτοιο, ο κ. Μητσοτάκης βρέθηκε μπροστάρης σε όλες πολιτικές και μέτρα τα μέτρα, λες και εξυπηρετούσε κάποια παγκόσμια κυβέρνηση και όχι τα συμφέροντα του ελληνικού λαού. Τώρα, έφτασε να επιχορηγεί τη δεκαπλασιασμένη κοστολογικά ενέργεια των νοικοκυριών, ενώ οι πάροχοι πάσχουν από έλλειψη ρευστότητας ( οι καταναλωτές βλέπετε δεν μπορούν να πληρώσουν δεκαπλάσιους λογαριασμούς). Άρα, θα έχουμε και πείνα, αλλά και κατοχικές διακοπές στην ηλεκτροδότηση. Οι τόκοι όμως του δημοσίου χρέους πρέπει να πληρώνονται, έτσι θα χαθούν πολλές ιδιωτικές περιουσίες. Ο δε (ηγέτης) Μητσοτάκης, μας τονίζει πως θα τον ψηφίσουμε πάλι, επειδή δεν έχουμε άλλη επιλογή. Έλληνες, θα αφήσουμε το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας να προδιαγράφεται από εξαφάνιση των ατομικών μας δικαιωμάτων (υποχρεωτικότητες Μητσοτάκη) και από την πείνα ; Μας έφερε τη διακυβέρνηση και την πείνα τύπου Εμβέρ Χότζα.
..γεωθερμία σε Φθιώτιδα…
Η ενέργεια λείπει μόνο φαινομενικα
@George N
Ο αρθρογράφος δυστυχώς δεν υπεισηλθε στο βασικότερό όλων, τα πρόβληματα που δημιουργεί η ιδια η…Ανθρωπινη μηχανη…
Χωρίς αμφιβολία, το να επιδιωκεται βελτιστοποίηση των αποδοσεων διαφορων μηχανων και η ερευνα νεων
Ειναι το θεμέλιο της αναπτυξης
Το δυσεπιλυτο, άλυτο στην πραγματικότητα πρόβλημα, είναι η κατανομή της
Ποιος κ.λ.π.
Αντιλαμβάνεσαι…
..γεωθερμία για την Φθιώτιδα…
Ισχύει ο νόμος της εξέλιξης, αλλάζει τον κόσμο σε μακρά χρονική περίοδο. Σύμφωνα με αυτές τις αρχές έπρεπε αργά – αργά να προσαρμόσουμε τους ενεργειακούς μας πόρους, προσανατολιζόμενοι σε αειφορικές πρακτικές. Όμως, οι κ. Μητσοτάκης και οι δυτικοί ηγέτες είχαν την έμπνευση να αλλάξουν πολύ γρήγορα τα πράγματα, βεβιασμένα θα έλεγα, κάτι δηλαδή σαν την επανάσταση των μποσελβίκων. Δεν λέω Ρωσικού λαού, άλλης εθνικότητας ήταν το 80% των πρώτων κομισάριων της επανάστασης. Όπως οι μποσελβίκοι έβλαψαν τον Ελληνισμό ( διωγμοί στη ΕΣΣΔ, σύμμαχοι των Τούρκων στη μικρασιατική καταστροφή) και την ανθρωπότητα, το ίδιο επιχειρείται και τώρα στην Ελλάδα με τη συνέργεια των τριών κομμάτων που κυβέρνησαν την χώρα από τη μεταπολίτευση έως τώρα. Η παραγωγή και οι υπηρεσίες θα βαλτώσουν λόγω υψηλού κόστους ενέργειας, ενώ η Γεωργία αποκτά δυσανάλογο κόστος λιπασμάτων, εφοδίων και μεταφορικού κόστους προσπέλασης σε ευρωπαϊκές αγορές. Καταρρέει λοιπόν η οικονομία της χώρας, ενώ οι κύριοι Σβάμπ μας αντιπροτείνουν την υψηλή διατροφική αξία των κατσαρίδων και των ακρίδων ( η εκτροφή τους έχει μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα). Ζήτω οι ηγέτες της παγκοσμιοποίησης, ο θεός της να φυλάει και το γνήσιο τέκνο της, τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Όσο για τους βουλευτές της ΝΔ που θα μείνουν άνεργοι, ας δημιουργήσουν επιδοτούμενες φάρμες εκτροφές κατσαρίδων και ακρίδων. Θα γίνουν επίλεκτα μέλη της οικονομικής ελίτ, κάτι δηλαδή σαν τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Δημιούργησαν αποπνικτική και δύσοσμη κατάσταση που ούτε ο Όργουελ φανταζόταν, το μέλλον που αφήνουμε στα παιδιά μας δεν είναι ανθρωπίνως αποδεκτό.