Η «συμφωνία» για τους δασμούς με τον Τραμπ έφερε τα 27 κράτη-μέλη αντιμέτωπα με την αχίλλειο πτέρνα τους
Παρίσι, Μαρία Δεναξά
Προκειμένου να αποφύγει μεγαλύτερο δράμα, με την επιβολή πιο τσουχτερών δασμών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε μια «προσεκτική γραμμή», κατά τα λεγόμενα Ευρωπαίων αξιωματούχων, που οδήγησε στο προσχέδιο της συμφωνίας για τους δασμούς, που ανακοινώθηκε την Κυριακή. Πολλοί εξακολουθούν να επικρίνουν την παθητική τακτική. Όμως, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά;
Είναι το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς, ότι η προφορική συμφωνία, η οποία επιτεύχθηκε στις 27 Ιουλίου κοντά σε ένα γήπεδο γκολφ (ανήκει στον Ντόναλντ Τραμπ) στο Τέρνμπερι της Σκοτίας, δεν προκάλεσε ενθουσιώδεις αντιδράσεις. Ορισμένοι ηγέτες, όπως οι πρωθυπουργοί της Ιρλανδίας και του Βελγίου, χαιρέτησαν χωρίς τυμπανοκρουσίες και με μια δόση μοιρολατρίας τον συμβιβασμό, που προβλέπει δασμούς 15% στις περισσότερες ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο Βερολίνο, ωστόσο, οι αντιδράσεις τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα παρέμειναν συγκρατημένες, μια και ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, όπως και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ταχείας ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων, καθώς η συμφωνία ευνοεί τις ισχυρές βιομηχανικές οικονομίες της Ευρώπης, όπως είναι η γερμανική.
Ζημίες
Παρόλα αυτά «δεν είναι καλή συμφωνία», καταγγέλλει ο Γερμανός σοσιαλδημοκράτης Μπερντ Λάνγκε, πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Οι δασμοί του 15% θα προκαλέσουν ζημίες, που θα ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ για την αυτοκινητοβιομηχανία» υποστηρίζει.
Η δυσμενής για τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη -και για την Ελλάδα- συμφωνία είναι το αποτέλεσμα πολύωρων συζητήσεων, κατά τις οποίες οι Ευρωπαίοι διαπραγματευτές προτίμησαν τον διάλογο, αντί της αντιπαράθεσης. Τελικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε αντίμετρα, αλλά αυτά αφορούσαν μόλις 93 δισ. ευρώ εισαγωγών από τις ΗΠΑ, στις οποίες επρόκειτο να επιβληθούν υψηλότεροι δασμοί.
Αν και η Επιτροπή επαναλάμβανε ότι «καμία επιλογή δεν αποκλείεται», δεν ενεργοποίησε ποτέ τα πιο ισχυρά όπλα του εμπορικού της οπλοστασίου, όπως το λεγόμενο «αντικαταναγκαστικό εργαλείο» (instrument of anti-coercion), που της επιτρέπει να εφαρμόζει μια σειρά από αυστηρά και αποτρεπτικά μέτρα, όπως να αποκλείει αμερικανικές επιχειρήσεις από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές αγορές.
Αυτή η στρατηγική διαπραγματεύσεων χωρίς ανάληψη ρίσκου προκάλεσε ανυπομονησία – ιδίως στη Γαλλία. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένου ότι το Παρίσι υποστηρίζει από καιρό μεγαλύτερη αυτονομία, ακόμη και έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, οι τακτικές επιλογές της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αντανακλούν τη διάθεση -τουλάχιστον- μέρους των 27 κρατών-μελών.
«Κανείς δεν πιστεύει ότι είναι μια καλή συμφωνία. Αλλά ποια είναι η εναλλακτική λύση; Μπορούμε πραγματικά να χτυπήσουμε το χέρι στο τραπέζι;» αναρωτιέται ένας διπλωμάτης από χώρα της δυτικής Ευρώπης.
Για το ένα τρίτο των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν τον πυλώνα της εθνικής τους ασφάλειας.
Μετριοπαθής στάση
Υπάρχουν αρκετοί αντικειμενικοί λόγοι που ώθησαν τους Ευρωπαίους να υιοθετήσουν μια μετριοπαθή στάση. Πρώτον, η οικονομία: Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η πρώτη εμπορική-εξαγωγική αγορά για την Ε.Ε. Και ιδιαίτερα για χώρες όπως η Ιρλανδία, η οποία εξάγει πάνω από το 50% της παραγωγής της στις ΗΠΑ, ή η Γερμανία. Αν το διατλαντικό εμπόριο σταματούσε από τη μια μέρα στην άλλη, η πρώτη οικονομία της Ευρώπης θα έπρεπε να αποχαιρετήσει περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ ετήσιων εξαγωγών.
Δεύτερον, η ασφάλεια: Οι χώρες που αισθάνονται πιο εκτεθειμένες στη ρωσική απειλή προτιμούν να μην έρχονται σε σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τις οποίες εξακολουθούν να θεωρούν, παρά τον Ντόναλντ Τραμπ, ως την κύρια εγγύηση σε αυτό το θέμα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις χώρες της Βαλτικής, όπως η Λιθουανία, η οποία φοβάται ότι θα χάσει τους χίλιους Αμερικανούς στρατιώτες που είναι σταθμευμένοι στο έδαφός της, εξέλιξη που δεν είναι απίθανη, δεδομένου ότι το Πεντάγωνο είναι έτοιμο να ανακοινώσει αναθεώρηση της παρουσίας του στον κόσμο.
Ανήμποροι μπροστά στον Αμερικανό πρόεδρο
«Για το ένα τρίτο των κρατών-μελών της Ε.Ε. οι ΗΠΑ είναι ο πυλώνας της εθνικής ασφάλειας» εξηγεί ένας διπλωμάτης. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να κατευνάσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον Αμερικανό πρόεδρο για να αποφύγουν την οργή του.
Οι ίδιες αιτίες είχαν τα ίδια αποτελέσματα στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, στις 24 και 25 Ιουνίου, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Ευρωπαίοι υποσχέθηκαν στον Ντόναλντ Τραμπ να αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνά τους στο 5% του ΑΕΠ τους, μέσω ενός λογιστικού τεχνάσματος.
Έναν μήνα αργότερα οι Ευρωπαίοι απέφυγαν πάλι τις αναταράξεις. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δυσκολεύεται να επιβληθεί ως ισχυρή δύναμη» δηλώνει η ευρωβουλευτής Μαρί Πιερ Βεντρέν, μέλος της Επιτροπής Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Χρειαζόμαστε τη στήριξη των ΗΠΑ, αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα».
Άρα, το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Πού βρίσκονται τα όρια μέχρι τα οποία μπορεί να φθάσει η Ε.Ε., ώστε να μην κάνει εχθρό της την κυβέρνηση Τραμπ;
«Μπήκαμε στις διαπραγματεύσεις ευρισκόμενοι σε θέση αδυναμίας. Αν δεν είμαστε σε θέση να πούμε “όχι”, θα μας εκμεταλλευτούν» αναλύει ο Τζορτζ Ρίκελες από το think tank European Policy Centre (EPC) των Βρυξελλών. Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν σταδιακά να απεξαρτηθούν από τις ΗΠΑ: Εξοπλίζονται με δικά τους έξοδα και διαφοροποιούν τις εξαγωγικές τους αγορές. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν θα γίνουν αισθητά πριν από αρκετά χρόνια…
Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»
