Ποιος πραγματικά φταίει για τα ελληνικά δημόσια ΑΕΙ 

Του Μανώλη Κοττάκη

Aγαπά η κυβέρνηση το δημόσιο πανεπιστήμιο; Ή μήπως όλα όσα περιθωριακά συμβαίνουν ενίοτε στο εσωτερικό του αξιοποιούνται, πρώτον, για τον διασυρμό του και, δεύτερον, για την επιχείρηση «νόμος και τάξη», που τόσο συγκινεί το εκλογικό ακροατήριο της κεντροδεξιάς παράταξης, και ιδιαίτερα τις μεγαλύτερες ηλικίες; 

Όλα όσα έζησαν οι ίδιοι οι πρυτάνεις στην τελευταία συνάντησή τους με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου συγκλίνουν στην άποψη ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο και όποιες κακοδαιμονίες του είναι επικοινωνιακό φόντο με στόχο τη συσπείρωση των οπαδών της Ν.Δ. Όχι ειλικρινές πεδίο ενδιαφέροντος. Οι πανεπιστημιακοί μας δάσκαλοι πέρασαν δύο σχεδόν ευχάριστες ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων ο πρωθυπουργός, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και η υπουργός Παιδείας τούς συμπεριφέρθηκαν με «στοργή και προδέρμ». Εποικοδομητική η συζήτηση, με συμφωνίες και διαφωνίες. Αλλά, μόλις κατέβηκαν τις σκάλες του Μεγάρου Μαξίμου και άνοιξαν τα κινητά τους κάτω από την περίφημη νεραντζιά, δεν πίστευαν στα μάτια τους. Διάβασαν στους ιστοτόπους ότι τάχα ο πρωθυπουργός τούς τα έψαλε, τους μάλωσε, τους απείλησε με έκπτωση από το αξίωμά τους. Τους «έδειρε» γενικώς. Οι άνθρωποι ρωτούσαν ο ένας τον άλλον αν μετείχαν στην ίδια σύσκεψη με αυτήν που διάβαζαν! Αλήθεια, ύστερα από αυτό, τι είδους εμπιστοσύνη μπορεί να οικοδομηθεί μεταξύ της ηγεσίας του Μαξίμου και των πανεπιστημιακών Αρχών; 

Η κυβέρνηση συνεχώς υποστηρίζει ότι κάνει ό,τι της αναλογεί και μετά θέτει τους πρυτάνεις «προ των ευθυνών» τους. Αλλά, όταν εκείνοι πράττουν αυτό που τους αναλογεί -συνέβη και αυτό-, ανοίγουν τις τηλεοράσεις και παρακολουθούν ρεπορτάζ γεμάτα ψευδείς ειδήσεις – fake news. 

Eάν θέλουμε να θέσουμε τη συζήτηση σε σωστή βάση, θα πρέπει να συζητήσουμε τα εξής: ποιος είναι ο υπεύθυνος που τα πανεπιστήμιά μας έμειναν ακυβέρνητα, έρμαιο των μειοψηφιών της αναρχίας, για τουλάχιστον έναν χρόνο μετά τις τελευταίες πρυτανικές εκλογές; Οι Αρχές ή η κυβέρνηση, με το άθλιο εκλογικό σύστημα που υιοθέτησε και οδήγησε σε μακρά ακυβερνησία τα πανεπιστήμια; Ένα το κρατούμενο. Ποιος επίσης ευθύνεται που εισβάλλουν ανενόχλητοι εξωσχολικοί στα πανεπιστήμια κάθε τόσο; Οι πρυτάνεις, που ζητάνε φύλακες για κάθε είσοδο των εγκαταστάσεών τους, ή η κυβέρνηση, που δεν τους εγκρίνει; Δεύτερο κρατούμενο. Και τρίτο: πού θέλει να ρίξει το βάρος η κυβέρνηση; Στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση ή στην ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση; Και με στόχο ποιον; Να βελτιώσει την ποιότητα των παρεχόμενων σπουδών και να ανοίξει την επετηρίδα ή μήπως για να στηρίξει φίλους της, στους οποίους έχει ποικίλες υποχρεώσεις; 

Πάμε να τα δούμε ένα ένα. Σε όλες τις δυτικές δημοκρατίες, τα κλειστά εκλεκτορικά σώματα έχουν μονό αριθμό μελών για να σχηματίζεται μετά βεβαιότητας πλειοψηφία. Σε όλες, εκτός από την ελληνική (μέχρι πρότινος). Πολιτικοί που δεν έχουν ιδέα από ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο ψήφισαν έναν νόμο που λέει ότι ο πρύτανης εκλέγεται από εξαμελές εκλεκτορικό σώμα. Μιλάμε για διάνοιες, αστέρια, τέρατα ευφυΐας – τέτοιοι ήταν οι συντάκτες του! Στην πρώτη του εφαρμογή, αυτό το σύστημα διέλυσε τα ελληνικά πανεπιστήμια – πλην ενός, τα άφησε ακέφαλα. Σε όλες σχεδόν τις ψηφοφορίες, το αποτέλεσμα ανεδείχθη ισόπαλο 3-3. Και, μέχρι να καταλήξουν οι πανεπιστημιακοί σε εκλογή νέου πρύτανη μέσα από απίστευτες ίντριγκες, συναλλαγές με δωράκια κάτω από το τραπέζι και συνωμοσίες, πέρασαν μίνιμουμ οκτώ και μάξιμουμ 13 μήνες. Ούτε οι Γερμανοί ούτε οι Ολλανδοί χρειάζονται τόσο χρόνο για να καταλήξουν σε σχήμα, κάθε φορά που συγκροτούν κυβερνήσεις συνεργασίας υπό μορφή μεγάλου συνασπισμού. Εσείς τι λέτε ότι γινόταν μέσα στα πανεπιστήμια όσο διαρκούσε η ακυβερνησία τους, με ευθύνη της κυβέρνησης; Η απάντηση είναι απλή: πάρτι. Πάρτι αναρχίας, πάρτι ανομίας, πάρτι διαφθοράς. Φταίνε οι πρυτάνεις για αυτό το πάρτι της ανομίας; Μα δεν διοικούσαν. Αλλά και όταν ανέλαβαν τι έγινε; Το μέγα ζήτημα ήταν να τοποθετηθούν τα περίφημα τουρνικέ εντός των κτιρίων τους – κύριος οίδε πόσο θα κόστιζαν και ποιος θα έπαιρνε τη δουλειά. Αλλά, όπως εξήγησαν οι πρυτάνεις στον πρωθυπουργό προχθές, τα τουρνικέ είναι άχρηστα αν δεν τα λειτουργεί ένας υπάλληλος, ο οποίος σήμερα δεν υπάρχει. Και αν πρόκειται η κυβέρνηση να προσλάβει φύλακες που μπορούν να κάνουν έλεγχο στην είσοδο, δεν έχει ανάγκη τα τουρνικέ! Δύνανται και άνευ αυτών. Χωρίς να γίνει το έξοδο. Ο κύριος πρωθυπουργός φάνηκε να προβληματίζεται στη σύσκεψη με όσα άκουγε, αλλά όχι για πολύ. Είπαμε! Μόλις οι άνθρωποι βγήκαν από το γραφείο του, η πρώτη δουλειά του επικοινωνιακού του μηχανισμού, μέσω των γνωστών non papers, ήταν να διασπείρει την ψευδή πληροφορία ότι αυτός ο ατρόμητος και ασυμβίβαστος τύπος τούς έκανε… τελατίνη. Στην πραγματικότητα, όταν ο απίθανος αυτός τύπος ψέλλισε κάτι χαμηλόφωνα περί εκπτώσεων από το αξίωμα, κάποιοι χαμογέλασαν μέσα τους, διότι αυτό το απαγορεύει το συνταγματικώς κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο. Ένας πρύτανης μπορεί να εκπέσει, κυρίως όμως με ενέργειες και προσφυγές της πανεπιστημιακής κοινότητας, όπως έδειξε η πρόσφατη εξέλιξη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 

Όσον αφορά την ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση, τέλος, ως ο εισηγητής της πρότασης για την αναθεώρηση του άρθρου 16 από το έτος 1989, μαζί με τον συμφοιτητή μου τότε και μετέπειτα υπουργό Ευριπίδη Στυλιανίδη (την καταθέσαμε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη), έχω κάθε λόγο να πιστεύω και να υποστηρίζω την άμιλλα και τον δημιουργικό ανταγωνισμό δημόσιων και ιδιωτικών ΑΕΙ εγνωσμένου κύρους. Δεν δώσαμε μάχες μέσα σε αντίξοες συνθήκες για να ευνοηθεί «ένας», επειδή τυγχάνει να έχει προνομιακές σχέσεις με το σύστημα. Δώσαμε μάχες για να έρθουν μεγάλοι και να παρέχουν εκπαίδευση, όχι εγχώριοι μικροί (πλην σοβαρών εξαιρέσεων) για να πουλάνε πτυχία με το… κιλό. Προφανώς, η ηγετική ομάς του Μαξίμου έχει άλλη γνώμη και δεν έχει ιδέα τι συζητούν πίσω από την πλάτη της για την «έκπτωτη» σε κύρος πολιτική της οι πρυτάνεις, με τους οποίους είμαστε σε ανοιχτή γραμμή σε όλη την Ελλάδα. 

Ο κύριος πρωθυπουργός έχει φτιάξει ένα σύννεφο για να το πετροβολά, επηρεασμένος από τις εμμονές του και την απουσία κάθε επαφής με την ατμόσφαιρα του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου. Που μπορεί να έχει απαραδέκτως βαμμένους τοίχους, κυλικεία υπό κατάληψη από αναρχικούς και περιστασιακά επεισόδια βίας, αλλά έχει και λίαν σοβαρή επιστημονική κοινότητα. Στην οποία προσφεύγει ακόμα και η κυβέρνηση όταν βρίσκει τα σκούρα σε μείζονες δημόσιες υποθέσεις και θέλει να «ξελασπώσει». Και αν δεν πιστεύει εμάς ο πρωθυπουργός περί αυτών, ας ρωτήσει τον Γεραπετρίτη του, τον Μαρινάκη του, τον Σκέρτσο του, τον Μυλωνάκη του, τη Ζαχαράκη του, τον Χατζηδάκη του. Όλοι πτυχιούχοι ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων είναι, γράμματα έμαθαν. Το τι τα κάνουν, αναλόγως με την περίπτωση, είναι άλλο θέμα.