Του Σάββα Καλεντερίδη
Έτος 2003. Η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) είχε αναλάβει τα ηνία της διακυβέρνησης της χώρας τον Νοέμβριο του 2002, με πρωθυπουργό τον Αμπντουλάχ Γκιούλ, ενώ για τον Ερντογάν ίσχυε η απαγόρευση του εκλέγειν και εκλέγεσθαι μέχρι τον Μάρτιο του 2003, που ανέλαβε αυτός τα ηνία της διακυβέρνησης. Ήταν τότε που η ισλαμική κυβέρνηση προσπαθούσε να… βρει τα βήματά της, ενώ από την άλλη πλευρά το κεμαλικό βαθύ κράτος προσπαθούσε να βρει τρόπους για την υπονόμευσή της.
Το ίδιο διάστημα αναλάμβανε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος (28 Φεβρουαρίου 2003), ο οποίος επιτάχυνε τις διαδικασίες που είχαν ξεκινήσει από τον αείμνηστο Γλαύκο Κληρίδη για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Αίγυπτο, του Χόσνι Μουμπάρακ.
Όσο προχωρούσαν οι συνομιλίες Κύπρου – Αιγύπτου η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη ζήτησε από την Κύπρο να μην προχωρήσει σε πλήρη οριοθέτηση με την Αίγυπτο, γιατί έτσι θα φανούν τα δικαιώματα του συμπλέγματος του Καστελόριζου. Συγκεκριμένα, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ζήτησε από την κυβέρνηση Κληρίδη να περιορίσει την οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο κατά 14 ν.μ. ανατολικά, ώστε να μη φανεί η πλήρης επήρεια του συμπλέγματος του Καστελόριζου και δημιουργηθεί έτσι πρόβλημα με την Τουρκία!
Σύμφωνα με τον Κώστα Βενιζέλο, της εφημερίδας «Φιλελεύθερος Κύπρου», «εκείνο, όμως, που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι ότι, παλαιότερα, κάθε φορά που διεξάγονταν συζητήσεις για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, οι Αιγύπτιοι αντιπρότειναν στην ελληνική αντιπροσωπεία “Κάντε εσείς πρώτα οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο και μετά εμείς θα ακολουθήσουμε”».
Έτσι η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στην, κατ’ απαίτησιν του διδύμου Κ. Σημίτη – Γ. Παπανδρέου, «κολοβή» οριοθέτηση με την Αίγυπτο, αφαιρώντας από την Ελλάδα ένα ισχυρότατο έρεισμα, που θα ετύγχανε της έγκρισης και του Καΐρου.
Το 2007, με την υποστήριξη του υπουργείου Παιδείας και Επιστημών της Ισπανίας, οι καθηγητές Juan Luis Suárez de Vivero και Juan Carlos Rodríguez Mateos του πανεπιστημίου της Σεβίλλης εξέδωσαν τον «Άτλαντα των Ευρωπαϊκών Θαλασσών και Ωκεανών» («Atlas of the European Seas and Oceans Marine jurisdictions, sea uses and governance»), στον οποίο εμφανίζονται με αναλυτικούς χάρτες και γραφήματα τα όρια των ΑΟΖ των 27 χωρών της Ε.Ε.
Σ’ αυτόν τον χάρτη, που είναι πλέον γνωστός ως ο «Χάρτης της Σεβίλλης», η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν κοινά σύνορα, όσον αφορά την οριοθέτηση των ΑΟΖ τους.
Το 2011, ο τότε υπουργός Ενέργειας Γ. Μανιάτης έφερε στη Βουλή προς ψήφιση τον νόμο Ν. 4001/2011, στην παράγραφο 1 του άρθρου 156 του οποίου νόμου αναφέρεται ότι «ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ’ ης κηρυχθεί), είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης».
Δηλαδή, στην ουσία ο Νόμος Μανιάτη, εφάρμοζε τον Χάρτη της Σεβίλλης, αφού όριζε ότι «το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ’ ης κηρυχθεί), είναι η μέση γραμμή», αρχή που εφάρμοσαν και οι Ισπανοί καθηγητές.
Μετά το 2011, όσο τα χρόνια περνούσαν τόσο αυξανόταν ο φόβος στην Τουρκία ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει στην οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Κύπρο, κάτι που οι επιτελείς του τουρκικού πολεμικού ναυτικού θεωρούσαν καταστροφικό για την Τουρκία.
Για να αποτρέψουν, λοιπόν, μια τέτοια εξέλιξη, επεξεργάστηκαν το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», θεμέλιος λίθος του οποίου είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης. Τελικά, οι Τούρκοι επιτελείς τα τέλη του 2018 έπεισαν τον Ερντογάν να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Τρίπολης της Λιβύης, Σαράζ, για την υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης.
Ορισμένοι δημοσιολογούντες, μεταξύ των οποίων και ο γράφων, προειδοποιήσαμε δημοσίως και εγκαίρως, από τις αρχές του 2019, για τον κίνδυνο υπογραφής της συγκεκριμένης συμφωνίας.
Και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και η κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας ολιγώρησαν, δεν έσπευσαν να οριοθετήσουν ΑΟΖ με την Κύπρο, διευκολύνοντας έτσι την υπογραφή του λεγόμενου τουρκολιβυκού μνημονίου τον Νοέμβριο του 2019.
Για να γίνει κατανοητό τι ακριβώς έγινε, η Ελλάδα φοβήθηκε να οριοθετήσει ΑΟΖ με την Κύπρο, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αφήνοντας την «πόρτα» ανοιχτή στην Τουρκία να οριοθετήσει ΑΟΖ με τη Λιβύη, ερήμην του Διεθνούς Δικαίου, δημιουργώντας ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα εξωτερικής πολιτικής για τη χώρα μας, αφού το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Όσο για την αντίδραση της Ελλάδας, απέλασε τον πρέσβη της Λιβύης, που ήταν υποχείριο της Άγκυρας, αλλά όχι τον Τούρκο πρέσβη, η χώρα του οποίου ήταν ο πρωταγωνιστής της υπογραφής της συμφωνίας. Δηλαδή, χτυπήσαμε το σαμάρι, αντί τον γάιδαρο, που λέει ο λαός μας.
Η συνέχεια είναι καταστροφική.
Υπογράψαμε μια «κολοβή» και επιζήμια για τα εθνικά μας συμφέροντα συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο, που αφήνει διάπλατα ανοιχτή την πόρτα να οριοθετήσει η Τουρκία ΑΟΖ με την Αίγυπτο, αποκόπτοντας την Ελλάδα από την Κύπρο.
Και μετά ήλθε η επίσκεψη Σίσι στην Άγκυρα.
Έτσι αυτοπαγιδεύονται οι χώρες. Case study.
