Του Γιώργου Κ. Στράτου
Ζούμε στον καιρό του δευτερολέπτου. Λίγα δευτερόλεπτα χρειάζεται πλέον κάθε άνθρωπος για να αποφασίσει αν θα σταθεί μπροστά σε μια είδηση, σε ένα προϊόν, σε ένα κατάστημα, σε έναν άλλον άνθρωπο! Με δεδομένη αυτή τη συνθήκη, την οποία έχουν επιβάλει κατεξοχήν η τεχνολογία και η χρήση της και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που έχουν υποκαταστήσει εν πολλοίς κάθε ανθρώπινη λειτουργία και επαφή, «πού πάμε;», που έλεγε και ο μακαρίτης Βασίλης Αυλωνίτης.
Πώς μπορεί να υπάρξει εμβάθυνση σε κάτι; Πώς να αναπτυχθεί σχέση με οτιδήποτε και οποιονδήποτε; Πώς μπορεί να συγκεντρωθεί ο καθένας μας σε κάτι; Και αφού η συγκέντρωση είναι το πρώτο προαπαιτούμενο για την αντίληψη και στη συνέχεια για τη δημιουργία, τι διάολο «αντιλήψεις» και «δημιουργίες» μάς επιφυλάσσει το μέλλον; Πώς θα είμαστε όταν όλα καταντήσουν επιφανειακά, επιδερμικά, πρόσκαιρα; Ποια θα είναι η κατάληξη του να προσπερνάς με περισσή ευκολία αιματηρές ειδήσεις, τραγικές ιστορίες, ακόμη και τραυματισμένους ανθρώπους που συναντάς στον δρόμο;
Πόσο βοηθούν τον άνθρωπο όλες αυτές οι καταιγιστικές ταχύτητες; Πόσο συμβατές είναι με τη φύση και τις πραγματικές του ανάγκες; Τι του εξασφαλίζουν τελικά; Και μήπως η καθημερινότητά μας, μεταβαλλόμενη ραγδαία σε αποφάσεις και σκηνές δευτερολέπτου που διαδέχονται ανερμάτιστα η μία την άλλη, μας μετατρέπει και μας με τη σειρά μας σε ανερμάτιστα όντα δίχως αρχή, μέση και τέλος, δίχως ορατούς και επιτεύξιμους στόχους, δίχως πραγματικές σχέσεις, δίχως χαρές και απολαύσεις, δίχως λογική και δίχως συναισθήματα, εν τέλει δίχως ζωή;
Το σμπαράλιασμα αυτό έχει ακόμη μια τραγική συνέπεια για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Επί χιλιετίες εκατοντάδες λαοί πάνω στη γη με τον πολιτισμό τους έβαλαν το λιθαράκι τους προκειμένου να σχηματιστούν εκείνοι οι κώδικες αξιών που θα μας επέτρεπαν να ζήσουμε καλύτερα, με μεγαλύτερο αλληλοσεβασμό και άρα με μεγαλύτερη ασφάλεια. Η προσπάθειά τους αυτή βασίστηκε κατεξοχήν στην εδραία πεποίθηση ότι όλα αυτά τα έκαναν για να αντέξουν στον χρόνο. Ακριβώς γι’ αυτό και τα έργα τους μας συνόδευσαν και μας συνοδεύουν επί αιώνες: φιλοσοφίες, πολιτεύματα, θρησκείες, δίκαια, έργα τέχνης, παραδόσεις, θεσμοί, όλα όσα συνθέτουν τον πολιτισμό μας.
Ο σύγχρονος άνθρωπος, όταν σε κάθε του βήμα βιώνει ότι όλα όσα τον αφορούν και τον περιβάλλουν δεν είναι απλώς προσωρινά, αλλά του λεπτού, ούτε καν της ημέρας (!), ότι τίποτα από αυτά δεν είναι, ούτε και γίνεται για να φτουρήσει, από τα πρόσωπα μέχρι τα προϊόντα, με ποιο κίνητρο και με ποια δύναμη να ψαχτεί για κάτι ουσιαστικότερο; Σε ποιους να απευθυνθεί; Σε ποιους να καταθέσει τις σκέψεις του; Είναι αποδεκτό κοινωνικά αυτό και κυρίως θα ήταν σώφρον επαγγελματικά, με δεδομένες τις κυρίαρχες απόψεις και τα συμφέροντα;
Όλα αυτά μου θύμισαν έναν σχετικά σύγχρονο ορισμό του επιτυχημένου ανθρώπου: Είναι αυτός που διαθέτει τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Μπορεί να διαβάζεται σαν αμερικανιά, αλλά, αν το καλοσκεφτείτε, δεν είναι. Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος των αυτοκαταστροφικών ιλιγγιωδών ταχυτήτων που μας επιβάλλονται παντού, χρειάζεται περίσκεψη, ενδοσκόπηση, αυτοκριτική, προσωπική καλλιέργεια και σιωπή. Αυτά μόνο στον ελεύθερο χρόνο μπορεί να τα κάνουμε και γι’ αυτόν τον λόγο φροντίζουν να μας τον περιορίζουν με κάθε τρόπο.
