Οσο και αν φαίνεται απίστευτο, ο υπουργός Πολιτισμού της Δανίας ανακοίνωσε δαπάνη
6.700.000 € για τη διόρθωση των αγαλμάτων, ώστε να μην κυριαρχούν τα αντρικά
Του Βασίλη Γαλούπη
Στοίχημα ότι ελάχιστοι θα μπορούσαν να σκεφτούν πως τα αγάλματα σε μια πόλη αποτελούν «απειλή» για τις επόμενες γενιές και «δημόσια ντροπή» για τον πολιτισμό μας. Προφανώς επειδή υπάρχουν και λογικά όρια στην αλλοπρόσαλλη μόδα της εποχής να ξαναγράψουμε την ιστορία.
Όχι, όμως, και για τον υπουργό Πολιτισμού στη Δανία, ο οποίος κάθισε και μέτρησε τα αγάλματα στη χώρα του και τα βρήκε… λειψά από την ακραία σκοπιά μιας κακώς εννοούμενης πολιτικής ορθότητας. Θορυβημένος ο Δανός υπουργός απεφάνθη: «Οι αριθμοί μιλούν σχεδόν από μόνοι τους: Μόλις 31 από τα 321 αγάλματα και προτομές στις πόλεις είναι γυναικών, στην Κοπεγχάγη υπάρχουν περισσότερα αγάλματα μυθικών ζώων παρά γυναικών. Είναι τελείως τρελό».
Τα αγάλματα στις πόλεις μας αντανακλούν την Ιστορία και η Ιστορία έχει σημασία γιατί βάζει το παρελθόν μας σ’ ένα πλαίσιο. Αν οι χώρες διαγράψουν ή ξαναγράψουν την Ιστορία τους καταπώς θέλει η τρέλα της εποχής, σύντομα δεν θα έχουμε παρελθόν και μέλλον.
Η κυβέρνηση της Δανίας ανακοίνωσε ότι προχωρεί στη δημιουργία μιας επιτροπής ειδικών για να αναγνωρίσει όσες γυναίκες από την Ιστορία της χώρας έχουν παραβλεφθεί. Εκτός από αυτό, όμως, η επιτροπή θα «αναλάβει δράση κατά των ιστορικών ανισοτήτων στους αστικούς χώρους, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα αγάλματα δημιουργούνται και διανέμονται σε επιστημονική βάση».
Τα αγάλματα συνήθως στήνονται ως σύμβολο του ξεχωριστού χαρακτήρα και δράσης ενός ανθρώπου υπέρ του τόπου του. Ότι θα διανέμονται με ποσοστώσεις σε «επιστημονική βάση» είναι καινούργιο. Ο υπουργός Πολιτισμού Γιάκομπ Ένγκελ Σμιτ δεσμεύτηκε ότι θα στήσει περισσότερα αγάλματα γυναικών γιατί δεν είναι δυνατόν «η πρωτεύουσα να έχει περισσότερα αγάλματα μυθικών θηρίων και αλόγων». Και συμπλήρωσε: «Είναι πραγματικά αυτή η εικόνα με την οποία θα μεγαλώσει η επόμενη γενιά; Ως υπουργός Πολιτισμού παρατήρησα ότι έχουμε πρόβλημα με την εκπροσώπηση στη Δανία τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στις τέχνες κι αυτός είναι ένας από τους κύριους στόχους μου τον τελευταίο χρόνο».
Ο Δανός υπουργός ανακοίνωσε δαπάνη 50.000.000 κορονών Δανίας, σχεδόν 6.700.000 ευρώ, για τη… διόρθωση των αγαλμάτων με κριτήριο το φύλο.
Από τα 101 επώνυμα αγάλματα στην Κοπεγχάγη μόνο πέντε είναι γυναικών, 70 ανδρών, ενώ υπάρχουν και 26 που είναι αφιερωμένα σε ζώα. Εδώ μετριέται και η πασίγνωστη Γοργόνα από το παραμύθι του Άντερσεν, σύμβολο της πόλης.
Κανείς δεν αντιλέγει ότι η πληθώρα των αρσενικών αγαλμάτων, σε όλο τον κόσμο, οφείλεται εν μέρει στο ότι στο παρελθόν οι άντρες ήταν πιο ενεργοί κοινωνικά από ό,τι πολλές γυναίκες, όχι σε κάποια έλλειψη μεγαλείου των γυναικών. Αν η Δανία επιθυμεί να αποδώσει τιμή σε γυναίκες των οποίων ο ρόλος στην Ιστορία είχε αγνοηθεί, αυτό είναι και σωστό και επιβεβλημένο.
Αλλά ο υπουργός δεν σταματά εκεί. Βλέπει τα αγάλματα πρώτα ως ποσόστωση κι έπειτα ως καταγραφή της πραγματικότητας. Απευθύνθηκε και στα social media κάνοντας έκκληση για ιδέες: «Θα ήθελα να ζητήσω από μια ομάδα ειδικών να επισημάνει ακριβώς ποιες γυναίκες αξίζει να επανορθωθούν στο τοπίο. Αλλά, παρακαλώ, βοηθήστε με κάποια στοιχεία εδώ. Ποιες μας λείπουν και πού;»
Η Ιστορία διαλέγει άτομα με βάση την αξία τους, όχι τα δημογραφικά στοιχεία του πληθυσμού. Αλλά ακόμα και η Ιστορία πρέπει σήμερα να «διορθωθεί», αν με κάποιο τρόπο υπολείπεται των προτύπων μιας ιδεολογίας που θα μπορούσε εύκολα να αλλάξει αύριο, όταν μια άλλη ατζέντα επιβληθεί ως καινούργια μόδα.
Ο έμφυλος πονοκέφαλος που προκάλεσαν τα αγάλματα της Δανίας είναι μια κακοερμηνευμένη κατάληξη της πρακτικής των ποσοστώσεων φύλου. Αρχικά το μέτρο χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε ευρωπαϊκές και άλλες χώρες για να αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών σε διάφορους τομείς της εξουσίας, ιδίως νομοθετικά σώματα και μεγάλες εταιρίες.
Αλλά μια μέθοδος που στόχευε στην ισότητα μπορεί, ειρωνικά, να εξελιχθεί ακριβώς στο αντίθετο. Να εισβάλει ακόμα και στην Ιστορία ή στον κώδικα αξιών μιας κοινωνίας, περιορίζοντας τα κριτήρια και τις απαιτήσεις του κόσμου για αληθινή ισότητα.
Όσο κάποιοι θα μετρούν ποσοστά φύλων στα αγάλματα, ως δικλίδα ασφαλείας για παροχή δήθεν ισότητας, οι δυνάμεις της πραγματικής ανισότητας παραμένουν αμετάβλητες στη θέση τους.
Η εκμετάλλευση από την εξουσία των φτωχών και των αδύναμων να αντιδράσουν αφήνει αδιάφορη την πολιτική ορθότητα. Οι ποσοστώσεις φύλου στην πολιτική, για παράδειγμα, πρακτικά ωθούν στο να εκλέγονται όχι γυναίκες γενικά, αλλά γυναίκες από τις κυρίαρχες τάξεις. Η έλλειψη προνομίων, όχι το φύλο, καθορίζει την ανισότητα. Η πολιτική ορθότητα αποδεικνύεται υποκριτική.
Η ακραία λογική του υπουργού στη Δανία για τα αγάλματα «των ποσοστώσεων» μοιάζει ουσιαστικά ασεβής, καθώς υπονοεί ότι οι γυναίκες πρέπει να βασίζονται στις ποσοστώσεις για να κατακτήσουν τη θέση τους στην Ιστορία. Οι γυναίκες που θα στηθούν ως καινούργια αγάλματα θα έχουν επιλεγεί ως καλύτερες του φύλου τους, όχι ως οι καλύτερες απ’ όλους.
Όμως οι άνθρωποι ξεχωρίζουν για λόγους άλλους από το αν είναι άνδρες ή γυναίκες. Αν οι κοινωνίες αναγκαστούν να διαλέγουν τα πρότυπά τους με βάση τη φυλή ή το φύλο, παραμερίζοντας όσα πραγματικά κάνουν έναν άνθρωπο σπουδαίο, τότε σύντομα θα παράγουμε όλο και λιγότερους που αξίζει να τους κάνουμε άγαλμα.
