Για τις ΗΠΑ επείγουν οι απαντήσεις της χώρας μας, αφενός ως προς την αποστολή πρόσθετων αμυντικών συστημάτων στην Ουκρανία και αφετέρου ως προς μια δεύτερη επιχείρηση στην Ερυθρά Θάλασσα
Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρόβαλε μόνο το εθιμοτυπικό σκέλος των συνομιλιών του με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν και τη (μονομερή) εκτίμηση περί επανεκκίνησης των διαδικασιών για τα F-35, αλλά πλέον καλείται να λάβει κρίσιμες αποφάσεις προς υλοποίηση των ελληνικών δεσμεύσεων σε θέματα ασφάλειας και άμυνας.
Στην παρούσα φάση, η αμερικανική διπλωματία έχει υπογραμμίσει, σε πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο, ότι επείγουν οι ελληνικές απαντήσεις αφενός ως προς την αποστολή πρόσθετων αμυντικών συστημάτων στην Ουκρανία και αφετέρου ως προς μια δεύτερη επιχείρηση (επιπλέον της «Prosperity Guardian») στην Ερυθρά Θάλασσα και την Υεμένη.
Χρονικά το πιο πιεστικό ζήτημα είναι το μέτωπο της Ουκρανίας, καθώς η θερινή και η φθινοπωρινή αντεπίθεση του Κιέβου δεν ήταν αποτελεσματικές και τις τελευταίες εβδομάδες η Ρωσία σημειώνει μεγαλύτερες επιτυχίες, χρησιμοποιώντας πρώτη φορά βαλλιστικούς πυραύλους, που προμηθεύτηκε από τη Βόρεια Κορέα.
Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη, που δίνει πλεονεκτήματα στη Μόσχα, δοκιμάζοντας και τα δυτικής κατασκευής αντιαεροπορικά – αντιβαλλιστικά συστήματα έναντι ενός άγνωστου εχθρικού όπλου. Ενώπιον αυτής της στρατιωτικής κατάστασης και μετά τις καθυστερήσεις της Ε.Ε. και του Κογκρέσου των ΗΠΑ στην έγκριση βοήθειας προς την Ουκρανία, ο Λευκός Οίκος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχουν στραφεί προς τις κυβερνήσεις των Ευρωπαίων συμμάχων. Επιδιώκουν να εξασφαλίσουν εθνικές, διμερείς βοήθειες προς το Κίεβο, αντί της προσδοκώμενης, ως πρόσφατα, συλλογικής απόφασης των Βρυξελλών.
Ωστόσο, στο ίδιο πλαίσιο, η στάση της ελληνικής κυβέρνησης αρχίζει να χαρακτηρίζεται «ειδική περίπτωση» και, εν μέρει, αντιφατική. Γιατί, ενώ ο κ. Μητσοτάκης εμφανίστηκε για μακρύ χρονικό διάστημα «βασιλικότερος του βασιλέως», παρέχοντας μεγάλη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία (με τα ίδια χρήματα θα κτίζονταν τουλάχιστον δύο νοσοκομεία στην Ελλάδα), το Κίεβο του αποδίδει σήμερα ολιγωρία στην υλοποίηση των υποσχέσεων που είχε δώσει στον πρόεδρο Β. Ζελένσκι κατά τη συνάντησή τους, στην Αθήνα, στις 21 Αυγούστου 2023.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο εκδηλώνεται η αμερικανική παρέμβαση, με μια μακρά λίστα εναλλακτικών τρόπων βοήθειας της Αθήνας προς το Κίεβο, αρχίζοντας από σφαίρες, βλήματα (με τη συνήθη έμφαση στα 155 χιλ.) και ρουκέτες, φτάνοντας μέχρι την επαναφορά της ιδέας αποστολής των S-300 ή άλλων αντιαεροπορικών συστημάτων ρωσικής ή ακόμα και δυτικής κατασκευής.
Μέχρι πρόσφατα (π.χ. κατά τη δημοσιοποιηθείσα συνάντηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδια με τους πρεσβευτές των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Ουκρανίας στις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου), η απάντηση της Αθήνας για «οτιδήποτε αντιαεροπορικό» ήταν κατηγορηματικά αρνητική. Μοναδική προϋπόθεση μεταβολής της ελληνικής απόφασης θα αποτελούσε η άμεση αντικατάσταση των αντιαεροπορικών συστημάτων που θα παρέχονταν στην Ουκρανία, αλλά η παρόμοια πρακτική με τα θωρακισμένα ρωσικά BMP-1 και τα γερμανικά Marder IFV αποδείχθηκε αποτυχημένη. Μετά και τις συζητήσεις με τον κ. Μπλίνκεν, η Ουάσινγκτον ζητεί οριστική απάντηση της κυβέρνησης εντός της τρέχουσας εβδομάδας. Όχι υπό την έννοια προθεσμίας ή τελεσιγράφου, αλλά με το σκεπτικό «πείτε μας, επιτέλους, τι θα κάνετε»…
Παράλληλα, στο ζήτημα της ναυτικής επιχείρησης στην Ερυθρά Θάλασσα οι ΗΠΑ είναι, ασφαλώς, ικανοποιημένες από τη δημόσια ανακοίνωση της Αθήνας για την αποστολή μιας φρεγάτας, αλλά το εκκρεμές ζήτημα αφορά την ελληνική συμμετοχή σε μια δεύτερη, πιο εξειδικευμένη κοινή αποστολή κατά των Χούθι.
Η πρόσθετη αποστολή, που -ενδεχομένως- θα απαιτήσει επικίνδυνες χερσαίες επιχειρήσεις, σχεδιάζεται να γίνει με τη συμμετοχή λίγων ομονοούντων κρατών, χωρίς εντολή από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Νομιμοποιητική βάση θα είναι το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ περί ατομικής και συλλογικής αυτοάμυνας σε περίπτωση εκδήλωσης ένοπλης επίθεσης. Δηλαδή, το ίδιο άρθρο που, μεταξύ άλλων, επικαλείται η Ελλάδα για την οχύρωση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
