Όταν μια διαλυμένη χώρα εκθέτει την Ελλάδα

Η Τρίπολη, κοινοποίησε στον ΟΗΕ την απόφασή ανακήρυξης συνορεύουσας ζώνης 24 νμ., πέραν των 12 νμ. που εκτείνονται τα χωρικά της ύδατα

Του Σάββα Καλεντερίδη

Ακριβώς πριν από έναν χρόνο, στις αρχές Δεκεμβρίου του 2022, το Κάιρο προχώρησε σε μια κίνηση με την οποία αμφισβητούσε το παράνομο Τουρκολυβικό Μνημόνιο. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Αιγύπτου υπέγραψε διάταγμα για τον καθορισμό των ορίων της αιγυπτιακής ΑΟΖ προς δυσμάς, αγνοώντας το μνημόνιο που υπέγραψαν οι Τουρκία και Λιβύη. 

Στον χάρτη που καθορίζει την ΑΟΖ της Αιγύπτου υπάρχει «αναμονή» για μελλοντική οριοθέτηση του τριμερούς σημείου τομής των ΑΟΖ Ελλάδας – Λιβύης – Αιγύπτου, κατόπιν σχετική συμφωνίας. Αν γίνει αυτό, σημαίνει ότι δεν υπάρχει το Τουρκολυβικό Μνημόνιο. 

Σημειώνεται ότι το εν λόγω προεδρικό διάταγμα η αιγυπτιακή κυβέρνηση το έστειλε αρμοδίως στον ΟΗΕ. Σε εκείνη την κίνηση του Καΐρου απάντησε έναν χρόνον μετά η Τρίπολη, κοινοποιώντας στον ΟΗΕ την απόφασή της για ανακήρυξη συνορεύουσας ζώνης 24 μιλίων, πέραν των 12 ναυτικών μιλίων που εκτείνονται τα χωρικά ύδατά της. 

Μάλιστα την ανακήρυξη της συνορεύουσας ζώνης, στην οποία θα ασκεί μειωμένη κυριαρχία (για θέματα πάταξης λαθρεμπορίου, ελέγχου διακίνησης μεταναστών και για θέματα ασφάλειας), τη χαρακτήρισε «δικαίωμά της σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας». 

Επίσης, στον ΟΗΕ έστειλε και χάρτη στον οποίο απεικονίζονται τα χωρικά ύδατα και η συνορεύουσα ζώνη, με γραμμή βάσης που κλείνει τον Κόλπο της Σύρτης, κάτι που δεν προβλέπεται με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και που αποτελεί θέμα και ελληνικού ενδιαφέροντος, όταν αρχίσουν συζητήσεις για τον οριοθέτηση της μεταξύ μας ΑΟΖ.

Ενώ συμβαίνουν αυτά και ενώ δεν έχει γίνει ακόμη γνωστή η αντίδραση του Καΐρου, η Ελλάδα δείχνει να μην… ανησυχεί. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα προχώρησε στην επέκταση των χωρικών υδάτων σε 12 ναυτικά μίλια στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου πριν από περίπου τρία χρόνια, με Προεδρικό Διάταγμα του Δεκεμβρίου του 2020 και ψήφιση νόμου από τη Βουλή τον επόμενο μήνα, τον Ιανουάριο του 2021. 

Σημειώνεται ότι στο Προεδρικό Διάταγμα αναφέρεται ότι η Ελλάδα επιφυλάσσεται για την άσκηση και στις υπόλοιπες περιοχές της επικράτειάς της των αντιστοίχων δικαιωμάτων της, όπως αυτά απορρέουν από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία αποτυπώνει διεθνές εθιμικό δίκαιο, το οποίο δεσμεύει και την Τουρκία.

Πάντως, τη στιγμή αυτή η διεθνής κοινότητα έχει μπροστά της έναν χάρτη στον οποίον η Λιβύη από 18 Φεβρουαρίου του 1959 έχει καθιερώσει χωρική θάλασσα 12 ναυτικά μίλια και από το 2005 γραμμές βάσης με 64 σημεία, ενώ με τη νέα απόφασή της αποκτά και συνορεύουσα ζώνη 24 ναυτικών μιλίων, πέραν της γραμμής των χωρικών υδάτων.

Την ίδια στιγμή, ακριβώς απέναντι από τις λιβυκές ακτές η Ελλάδα παραμένει με χωρικά ύδατα 6 ναυτικών μιλίων, χωρίς να έχει κλείσει επισήμως τους κόλπους και να έχει χαράξει γραμμές βάσεις, και φυσικά χωρίς συνορεύουσα ζώνη.

Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα δικαιούται και επιβάλλεται να πράξει τα αντίστοιχα. Δηλαδή, να κλείσει τους κόλπους και να χαράξει γραμμές βάσης, να επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της στα 12 ναυτικά μίλια και να κηρύξει συνορεύουσα ζώνη 24 ναυτικών μιλίων.

Να υπενθυμίσουμε ότι το θέμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στην Κρήτη έφερε στο προσκήνιο η ίδια η κυβέρνηση Μητσοτάκη, και μάλιστα μέσα στη Βουλή, διά στόματος του τότε ΥΠΕΞ Νίκου Δένδια, ο οποίος σε ομιλία του στη Βουλή, στις 19 Ιανουαρίου 2021, τις ημέρες κύρωσης των 12 μιλίων στο Ιόνιο, είχε αποκαλύψει ότι οι μελέτες για την επέκταση των χωρικών υδάτων νοτίως της Κρήτης είχαν ήδη αρχίσει, υπογραμμίζοντας ότι στον σχεδιασμό «φυσικά περιλαμβάνεται και το ανατολικό κομμάτι της Κρήτης». 

Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν γίνει όλες οι τεχνικές προετοιμασίες της επέκτασης, όμως έλειπε ένα πράγμα, η πολιτική απόφαση. Τον Οκτώβριο του 2022 το θέμα ήλθε και πάλι στο προσκήνιο με δημοσιεύματα στα ελληνικά ΜΜΕ, ενώ τον Δεκέμβριο τα δημοσιεύματα μιλούσαν για επέκταση τους «επόμενους τρεις μήνες».

Οι τρεις μήνες έγιναν δεκατρείς και το θέμα παραμένει στα συρτάρια. Και αναρωτιέται κανείς: Ποιος παράγοντας εμποδίζει την Ελλάδα να προβεί στις ενέργειες που έχει προβεί στις απέναντι ακτές η Λιβύη, μια διαλυμένη χώρα; Προφανώς η Τουρκία, την οποία με τις εσφαλμένες πολιτικές και τα φοβικά σύνδρομα των εκάστοτε κυβερνήσεων και του πολιτικού συστήματος έχουμε αναγάγει σε «κεχαγιά στ’ αμπέλια μας».

Να δούμε τώρα πώς θα αντιδράσει η κυβέρνηση. Θα προχωρήσει στην επέκταση ή μήπως τη δεσμεύει η Διακήρυξη Φιλίας των Αθηνών, που λέει ότι «Τα μέρη (Ελλάδα – Τουρκία) αναλαμβάνουν την υποχρέωση να απέχουν από οποιαδήποτε δήλωση, πρωτοβουλία ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να δυσφημήσει το γράμμα και το πνεύμα της παρούσας διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους».