Πώς παρακάμπτουν τον νόμο για το ποσοστό κέρδους και εκτινάσσουν τις τιμές στα ύψη
Ψευδείς είναι πολλές από τις τιμές αγοράς των προϊόντων που αναγράφονται σε τιμολόγια τα οποία εκδίδονται μεταξύ παραγωγών και σούπερ μάρκετ, αφού στη συνέχεια εκδίδεται πιστωτικό σημείωμα στο οποίο φαίνεται ότι ο παραγωγός επιστρέφει ένα ποσό στο σούπερ μάρκετ σε μορφή έκπτωσης.
- Από τον Νίκο Τσακανίκα
Για παράδειγμα, εάν η αναγραφόμενη τιμή στο τιμολόγιο είναι 0,50 ευρώ ανά κιλό, στη συνέχεια εκδίδεται ένα πιστωτικό από το σούπερ μάρκετ με το οποίο φαίνεται ότι παίρνει πίσω 0,20 λόγω διάφορων εκπτώσεων που του έγιναν. Δηλαδή ο παραγωγός το πουλάει τελικά 0,30 ευρώ. Ωστόσο, ως τιμή αγοράς φαίνεται το 0,50 ευρώ.
Το κόλπο που αποκαλύπτει σήμερα η «δημοκρατία», μέσα και από έγγραφα που δείχνουν τέτοιες συμφωνίες, αλλά και καταγγελίες παραγωγών με τους οποίους επικοινώνησε, εφαρμόζεται κατά κόρον, ειδικά στα οπωροκηπευτικά, από τις περισσότερες αλυσίδες. Στόχος είναι να φαίνεται μεγαλύτερη η αρχική τιμή αγοράς του προϊόντος, ώστε τα σούπερ μάρκετ να δείχνουν ότι έχουν μικρότερα κέρδη και να καλύπτονται σε τυχόν ελέγχους. Γεγονός που συνιστά, προφανώς, τον ορισμό της κερδοσκοπίας. Γνωρίζει η κυβέρνηση το κόλπο; Προφανώς, αφού εν ολίγοις το παραδέχτηκε και ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας πριν από λίγες μέρες. Εχει κάνει κάτι γι’ αυτό; Φυσικά όχι, αφού οι έλεγχοι είναι από πλημμελείς έως ανύπαρκτοι και ο Ελληνας καταναλωτής στενάζει.
Ευρηματικότητα
Η ευρηματικότητα ορισμένων σούπερ μάρκετ μέσω της έκδοσης τιμολογίων (νόμιμης εκτός και εντός εισαγωγικών) για να συμπιέζουν τις τιμές των προμηθευτών-παραγωγών, να «ξεγελούν» όποτε αυτό χρειάζεται τους ελεγκτικούς μηχανισμούς ώστε να αποφεύγουν τα πρόστιμα και να αυξάνουν τα κέρδη τους ξεπερνά κάθε προηγούμενο.
Πώς στήνεται το κόλπο: Καταρχάς, κάθε προμηθευτής – παραγωγός – συνεταιρισμός είναι υποχρεωμένος να κόβει τιμολόγιο στο οποίο αναγράφονται η τιμή πώλησης ανά κιλό του προϊόντος και η συνολική ποσότητα του προϊόντος προς τον αγοραστή (σούπερ μάρκετ). Νωρίτερα, όμως, βασικός όρος για τη συνεργασία αποτελεί ένα συμφωνητικό μεταξύ παραγωγών και σούπερ μάρκετ, που έχει διαχρονική ισχύ (όσο δηλαδή διαρκέσει η συνεργασία).
Με βάση αυτή την εκάστοτε συμφωνία, a priori, το σούπερ μάρκετ πληρώνει τελικά λιγότερο τους παραγωγούς μέχρι και 20% της τιμής. Πώς γίνεται αυτό; Καταρχάς, ετσιθελικά στο συμφωνητικό αναγράφεται, όπως παρουσιάζουμε με έγγραφο, βασική έκπτωση 7%, έκπτωση εξτρά φύρας – ζημιών λόγω ελαττωματικότητας άλλο ένα 7%, και ακόμη ένα 6% επί του συνολικού ποσού του τιμολογίου για προβολή και προώθηση προϊόντων στα καταστήματα! Μάλιστα, η υποτιθέμενη προβολή δεν είναι τίποτε άλλο από μια αναγραφή της περιοχής προέλευσης του προϊόντος, στην καλύτερη περίπτωση, χωρίς καμία άλλη επισήμανση που να λέει συγκεκριμένα από ποιον παραγωγό.
Επιπρόσθετα, η φύρα που αναπόφευκτα υπάρχει στα κηπευτικά βαραίνει κατά κανόνα τους παραγωγούς και όχι τα σούπερ μάρκετ. Πέρα από όποιο ποσοστό καθορίζουν τα σούπερ μάρκετ ως φύρα και το αφαιρούν από την τιμή, έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν ή να πετάξουν ή να καταστρέψουν προϊόν σε περίπτωση που κρίνουν πως δεν πληροί τις προδιαγραφές που έχουν θέσει.
Δεν είναι λίγες οι φορές που σε μια π.χ. παραγγελία 10 τόνων οπωροκηπευτικών το σούπερ μάρκετ μπορεί να βγάλει εκτός εκατοντάδες κιλά, ακόμα και 1 τόνο ως φύρα, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα από τον παραγωγό να το ελέγξει. Γι’ αυτή τη φύρα συνήθως είναι υπεύθυνα τα ίδια τα σούπερ μάρκετ, καθώς αγοράζουν μεγάλες ποσότητες και δεν προλαβαίνουν πάντα να τις πουλήσουν έγκαιρα. Επειδή είναι φρέσκα τα λαχανικά, αν μείνουν λίγο παραπάνω στις αποθήκες, αρχίζουν και αλλοιώνονται. Οταν τα παρέλαβαν όμως ήταν εντάξει… Τα σούπερ μάρκετ ισχυρίζονται πως τα πετάνε ή τα καταστρέφουν στον κλίβανο. Τον λογαριασμό για την καύση, όπως μας κατήγγειλαν οι παραγωγοί, τον χρεώνουν σε αυτούς χωρίς να γνωρίζουν τι πραγματικά έχει συμβεί με το προϊόν τους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα σούπερ μάρκετ το… τερματίζουν. Οπως μας κατήγγειλαν παραγωγοί, για ένα συγκεκριμένο κηπευτικό που η τιμή του συμφωνήθηκε στα 30 λεπτά το κιλό τούς πλήρωσαν φυσικά για 30 λεπτά αλλά οι υπεύθυνοι του σούπερ μάρκετ τούς ζήτησαν να γράψουν στο τιμολόγιο 50 λεπτά το κιλό. Τη διαφορά θα την επέστρεφαν αργότερα με πιστωτικά τιμολόγια. Ετσι, όμως, όπως μας κατήγγειλαν οι παραγωγοί, έχουν τη δυνατότητα να ανεβάσουν την τιμή στο ράφι κοντά στο 1 ευρώ κι έτσι να περνούν «καθαροί» όταν και όποτε γίνονται έλεγχοι. Το τραγελαφικό είναι πως, σύμφωνα με τις καταγγελίες που έγιναν στη «δημοκρατία», οι χονδρέμποροι ακολουθούν αντίστροφη πρακτική και απαιτούν από τους αγρότες να εμφανίζεται στο τιμολόγιο λιγότερη ποσότητα από την πραγματική, ώστε, από τη μια, να αποδίδουν λιγότερο ΦΠΑ και, από την άλλη, να παρουσιάζουν χαμηλό τζίρο για να γλιτώνουν από τη φορολογία προσωπικών εισοδημάτων.
Σύμφωνα με τις σχετικές καταγγελίες παραγωγών στη «δημοκρατία», υπάρχουν και οι περιπτώσεις που σούπερ μάρκετ επικαλούνται τα συμφωνητικά των άλλων για να πάρουν έκπτωση 20% με πρόσχημα τη μείωση της τιμής στο ράφι. Φυσικά, η μείωση στο ράφι δεν πραγματοποιείται ποτέ.
Ποιοι και πώς καθορίζουν την αύξηση – Περιπτώσεις που ξεπερνούν το 400% επί των αρχικών ποσών!
Το θέμα με τα οπωροκηπευτικά, κυρίως, είναι ότι τις τιμές αγοράς τις καθορίζουν τα ίδια τα σούπερ μάρκετ, κάτι που δεν συμβαίνει σε τέτοιο βαθμό με τα άλλα προϊόντα. Οι εκβιασμοί του τύπου «τόσα δίνω, αν δε θέλεις, πάω αλλού» ή «τώρα που θα κάνουμε εισαγωγές, άσ’ τα να σαπίσουν στο χωράφι» είναι συνηθισμένοι. Και προφανώς μπορούμε να μιλάμε για καρτελική σύμπραξη, δηλαδή για μεταξύ τους συνεννόηση, η οποία θεωρείται η πλέον αντιανταγωνιστική πρακτική που θα έπρεπε να είχε ελεγχθεί και τιμωρηθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Ετσι, η ψαλίδα μεταξύ της τιμής του αγρότη – παραγωγού και της τιμής στην αγορά είναι τεράστια. Ενδεικτικά να αναφέρουμε πως:
• Το πορτοκάλι από 40 λεπτά το κιλό που πωλείται από τον παραγωγή, σύμφωνα με το ρεπορτάζ μας, το βρίσκει κανείς μέχρι 1,20. Σε ό,τι αφορά τον φυσικό χυμό, το πάρτι κερδοσκοπίας είναι ανεξέλεγκτο. Η τιμή του ενός κιλού έχει 20 λεπτά και στο ράφι αγγίζει τα 3 ευρώ, όταν η αναλογία είναι 3 κιλά πορτοκάλια για ένα λίτρο φυσικό χυμό! Πιστεύει κανείς πως η διαδικασία χυμοποίησης και συσκευασίας δικαιολογεί αυτή την ψαλίδα των 2,5 ευρώ κέρδος ανά λίτρο;
• Οι πατάτες από 50-55 λεπτά το κιλό φτάνουν το 1,50 στο ράφι. Οι πιπεριές φεύγουν στο 1,50 το κιλό και βρίσκονται στο ράφι κοντά στα 5 ευρώ. Η απογείωση στην τιμή έρχεται όταν το ίδιο το σούπερ μάρκετ συσκευάζει τρεις πιπεριές. Με τη συσκευασία το κιλό ξεπερνά τα 7 ευρώ! Και, φυσικά, το ίδιο παιχνίδι γίνεται σε πολλά από τα προϊόντα που συσκευάζονται υπό τη σφραγίδα του εκάστοτε σούπερ μάρκετ.
• Το αγελαδινό γάλα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Τιμών, είναι στα 56 λεπτά το λίτρο, όταν στο ράφι του σούπερ μάρκετ ξεκινά από 1 ευρώ (το πιο φτηνό) και φτάνει τα 2,40. Το δε πρόβειο έχει 1,60 ευρώ το λίτρο και η φέτα ξεκινά από 12 ευρώ και φτάνει τα 17 το κιλό, όταν για την παραγωγή της χρειάζονται περίπου 3 λίτρα γάλα. Το ίδιο μοτίβο και στο κρέας, όπου η διαφορά της τιμής από τον κτηνοτρόφο στο τσιγκέλι των καταστημάτων είναι υπερδιπλάσια.
Τζάμπα… κόπος
Το εκπληκτικό είναι πως ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος που για ένα προϊόν μοχθεί έναν ολόκληρο χρόνο (χωρίς να γνωρίζει Σαββατοκύριακα, διακοπές, ωράρια και είναι στο έλεος των καιρικών συνθηκών, των σούπερ μάρκετ και των μεγαλεμπόρων) συχνά το πουλάει σε τιμή που είτε καλύπτει ίσα ίσα το κόστος παραγωγής είτε, στην καλύτερη περίπτωση, επιφέρει κέρδος 9%. Στον αντίποδα, τα σούπερ μάρκετ ρευστοποιούν μέσα σε λίγες μέρες όλο αυτό τον κόπο με ιλιγγιώδη ποσοστά κέρδους που ξεκινούν κοντά στο 100% και μπορεί να ξεπεράσουν και το 400%. Και μια βασική λεπτομέρεια: Το κόστος συσκευασίας και μεταφοράς στις κεντρικές αποθήκες των σούπερ μάρκετ βαραίνει τον παραγωγό…
H Ελλάδα περιλαμβάνεται στα μέλη της Ε.Ε. όπου τα εταιρικά κέρδη και η φορολογία έχουν τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην άνοδο των τιμών, εκτιμά η Κομισιόν με πρόσφατη έκθεσή της. Αντίθετα, η συνεισφορά του κόστους εργασίας είναι σαφώς μικρότερη. Γι’ αυτό λοιπόν ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι στα ύψη σε σχέση με τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο διαμορφώθηκε στο 3% (από 3,8% τον Οκτώβριο), ενώ στην ευρωζώνη υποχώρησε στο 2,4% από 2,9%.
Αλλά το σημαντικότερο είναι πως ο πληθωρισμός τροφίμων τρέχει όλο αυτό το διάστημα με υπερτριπλάσια ταχύτητα, καθώς αγγίζει το 10%! Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το τελευταίο τρίμηνο, ο πληθωρισμός των τροφίμων έτρεχε τον Οκτώβριο με 9,9% και τον Σεπτέμβριο ήταν στο 9,4%. Ολα τα στοιχεία και όλες οι εκτιμήσεις των πιο επίσημων φορέων καταδεικνύουν τις βασικές αιτίες για την ιλιγγιώδη ταχύτητα της ακρίβειας και καταρρίπτουν όλα τα επιχειρήματα που επιστρατεύει η κυβέρνηση και τα στελέχη της για να συσκοτίσουν την πραγματικότητα.
Επιτροπή Ανταγωνισμού: Ούτε ένα πρόστιμο
Αλλη μία απόδειξη ότι η κυβέρνηση κάνει πλάτες στους κερδοσκόπους παρά τους λεκτικούς λεονταρισμούς της αποτελεί και η… απραξία της περίφημης Επιτροπής Ανταγωνισμού. Ο μέχρι σήμερα επικεφαλής της Ιωάννης Λιανός δεν κατάφερε να δει και κυρίως να τιμωρήσει καρτελική σύμπραξη, αλλά με κυβερνητικές ευλογίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις αρχές του 2022 που η έκρηξη των τιμών στα σούπερ μάρκετ δεν έχει σταματημό απουσίαζε από την πλευρά της οποιαδήποτε ενέργεια έστω συγκράτησης αυτής της κατάστασης και δεν έχει επιβάλει ούτε ένα πρόστιμο.
Φυσικά, πριν από λίγες μέρες έγινε γνωστό ότι ο κ. Λιανός θα αντικατασταθεί από την πρώην πρόεδρο του ΣτΕ Μαίρη Σαρπ. Ο κ. Λιανός κατηγορήθηκε μάλιστα το τελευταίο διάστημα και από την κυβέρνηση, μέσω του κ. Σκρέκα, για την αδράνειά του, η οποία φυσικά δεν ήταν άγνωστη. Αρα η κατηγορία ήταν περισσότερο ένα πρόσχημα για να δικαιολογηθεί η αντικατάστασή του, που μάλλον ήταν προαποφασισμένη. Την ίδια στιγμή ο έτερος ελεγκτικός μηχανισμός, η ΔΙΜΕΑ, κινείται στα ίδια νερά της απραξίας. Ισως αυτός είναι και ο λόγος που, παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες επικοινωνίας της εφημερίδας μας με τον διοικητή της Χαράλαμπο Μελισσηνό, εκείνος ουδέποτε μας απάντησε…
Ομολογία Σκρέκα για τις παράνομες πρακτικές
Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Κώστας Σκρέκας αναγνώρισε το πρόβλημα και υπογράμμισε την ανάγκη για δραστικό περιορισμό των πιστωτικών τιμολογίων και την εφαρμογή «καθαρών τιμών» με στόχο τη μείωση 20% των τιμών στο ράφι, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Θα αφήσουμε ένα ποσοστό πιστωτικών τιμολογίων να υπάρχει, αλλά όλος αυτός ο ορυμαγδός των πιστωτικών τιμολογίων τα οποία είναι αδιαφανή (…) πρέπει να σταματήσει».
Αρα, για το θέμα, παρότι είναι σε γνώση της κυβέρνησης εδώ και χρόνια, δεν έχει κάνει ακόμη τίποτα. Και για να δικαιολογηθεί δηλώνει πως θα προωθήσει νομοθετική ρύθμιση για τον περιορισμό των πιστωτικών τιμολογίων, αλλά από το 2024. Και… βλέπουμε, λέμε εμείς.
Υπερτριπλάσια
Το αποτέλεσμα είναι τα οπωροκηπευτικά προϊόντα να πωλούνται με υπερδιπλάσια τιμή, η οποία πολλές φορές φτάνει να είναι και υπερτετραπλάσια, καταστρατηγώντας κάθε έννοια «εύλογου ποσοστού κέρδους», όπως αρέσκεται να το ονομάζει η κυβέρνηση. Αυτό δηλαδή που η αγορά αναγνωρίζει ως περιθώριο κέρδους (κυμαίνεται από 25% έως 35%) στα ράφια των σούπερ μάρκετ ξεπερνά το 100% και μπορεί να φτάσει και 400%!
Στο πλαίσιο αυτό με ευθύνη της κυβέρνησης οι έλεγχοι είναι είτε ανύπαρκτοι είτε αναποτελεσματικοί (Επιτροπή Ανταγωνισμού, ΔΙΜΕΑ), ενώ το νομικό πλαίσιο είναι ασαφές, καθώς πουθενά, σε κανέναν νόμο, σε καμία διάταξη, σε κανένα άρθρο, δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένα ποιο είναι το νόμιμο περιθώριο κέρδους στα οπωροκηπευτικά, αλλά και γενικώς. Ως μέτρο σύγκρισης χρησιμοποιούνται ενίοτε οι τιμές αγορών όπως η Ισπανία και η Ιταλία, χωρίς ωστόσο κάποιο πρακτικό αντίκρισμα, αφού πρόκειται για ανόμοια δεδομένα.
