Χριστιανισμός – Ελληνισμός: Χλευασμοί Τατσόπουλου και εμβριθείς προσεγγίσεις

Του Κωνσταντίνου Σχοινά

Γίνεται αρκετός λόγος τις τελευταίες μέρες για ένα νέο βιβλίο που επίκειται να κυκλοφορήσει προλογιζόμενο από τον Πέτρο Τατσόπουλο. Αν είχατε καιρό να αντιληφθείτε την ανακίνηση κάποιας συζήτησης για τον χριστιανισμό που… σκέπασε με το σκοτάδι του τον ελληνισμό, να πούμε πως μόλις έχει αρχίσει μία, με τον πρώην βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ σε θέση μάχης!

Παραπέμπω σε ένα καλογραμμένο βιβλίο του καταξιωμένου θεολόγου και καλού γνώστη της φιλοσοφίας π. Νικολάου Λουδοβίκου με τίτλο «Αφανής Αρμονία» (Εκδόσεις Αρμός, 2021). Σύμφωνα με το οπισθόφυλλο, στο βιβλίο αναδεικνύεται μια σειρά βαθύτερων θεολογικών/μεταφυσικών αιτημάτων της αρχαίας φιλοσοφίας, στα οποία η χριστιανική θεολογία κατόρθωσε ή οφείλει να απαντήσει.

Απομονώνω από την εισαγωγή τα εξής: «Παρά ταύτα η συζήτηση μεταξύ Χριστιανισμού και φιλοσοφίας (και μάλιστα ειδικά της αρχαίας φιλοσοφίας) είναι απολύτως δυνατή και μάλιστα γόνιμη. […] Πράγματι η σχέση Χριστιανισμού και αρχαίας φιλοσοφίας δεν υπήρξε καταρχήν συνεχής και αδιάσπαστη, μια φιλοσοφία “δίχως χάσμα”, όπως υποστηρίχθηκε μ’ αξιοπρόσεκτη θέρμη από συγκεκριμένους εκπροσώπους της θεολογικής γενιάς του ’60 στον τόπο μας. 

Το ν’ αναζητούμε επιφανειακές ή βαθύτερες συνάφειες μεταξύ των δύο για να υποστηρίξουμε την ύπαρξη ενός “συνεχούς”, μιας γραμμικής πνευματικής διαδικασίας που οδηγεί, μ’ ένα είδος αναγκαιότητας, απ’ τον Ηράκλειτο στον Μάξιμο τον Ομολογητή, στα πλαίσια μίας διαχρονικής και αδιάσπαστης “Ελληνικής Φιλοσοφίας”, είναι πια σήμερα ανεπίτρεπτος ρομαντισμός, ο οποίος έχει ίσως την αξία του ως (όχι πάντα πειστική) μαρτυρία ελληνικής πνευματικής συνέχειας, δεν ανταποκρίνεται όμως στην αλήθεια των πραγμάτων. […] “Συνέχεια” μεταξύ αρχαίας φιλοσοφίας και χριστιανικής θεολογίας υπήρξε πράγματι, μ’ έναν τρόπο μυστηριακό και πλούσιο και διόλου γραμμικόν όμως, καθότι η μεταξύ τους συνάντηση συνέβη στον χώρο της ελευθερίας αμφοτέρων. […] Σ’ επίπεδο πολιτισμού οι συνθέσεις μπορούν να είναι όχι απλώς συμπληρωματικές, αλλά στην κυριολεξία καινοφανώς δημιουργικές. 

Το γεγονός αυτό επέτρεψε λοιπόν αίφνης την οικοδόμηση της ελληνικής πατερικής θεολογίας με το υλικό των ελληνικών οντολογικών ερωτημάτων, χωρίς καμιά βλάβη του βιβλικού πυρήνα των απαντήσεων. Ακόμη βαθύτερα, επέτρεψε ίσως μια βαθειά συγγένεια προχριστιανικού προβληματισμού στα ελληνικά και τα βιβλικά περιβάλλοντα, όχι βεβαίως υπό την έννοια της κοινής ή ομοειδούς πίστης ή νοοτροπίας, αλλά με την έννοια ενός βαθύτερου κοινού συντονισμού ενώπιον της αλήθειας, με πλήρη διαφύλαξη της πολιτιστικής ετερότητας. […] 

Έτσι, υπαρξιακά, η αναζητούμενη αλήθεια υπήρξε μία και μόνη, παρά το γεγονός της διαφορετικής, λογικής και οντολογικής απ’ τη μια και προφητικής ή ιστορικής απ’ την άλλη οικείωσής της. […] 

Έτσι, όσο κι αν η αποκάλυψη του Θεού αφορά στην Παλαιά Διαθήκη η οποία υπήρξε το πρώτο ιερό βιβλίο της Εκκλησίας επίσης (αυτο-αποκάλυψη του Θεού ανυπέρβλητη και ασύγκριτη με τις ελληνικές αναζητήσεις), και αυτές επίσης οι τελευταίες ψάχνουν πάντοτε συμβολικά και με τον τρόπο τους αυτήν ακριβώς την ίδια αποκάλυψη του Θεού, θέτοντας υψηλότατα οντολογικά και θεολογικά αιτήματα τα οποία με το ύψος και την ευγένειά τους προετοίμασαν τις συνειδήσεις για το ύψος και το βάθος των Χριστολογικών και Πνευματολογικών τους απαντήσεων στη συνέχεια: στο γεγονός αυτό έγκειται κυρίως η θεολογική σημασία της αρχαίας φιλοσοφίας».

Ο κ. Τατσόπουλος τον τελευταίο καιρό σε δημοσιεύσεις του χλευάζει από τον Άγιο Παΐσιο μέχρι και… τον Κυριάκο Βελόπουλο! Δεν ξέρω αν θα ήταν έτοιμος για συζήτηση με τις παραπάνω εμβριθείς προσεγγίσεις γύρω από το θέμα που επιθυμεί να θίξει!