Σχεδόν παρελθόν η έννοια της «προσιτής τροφής»

Του δρος Απόστολου Κρητικόπουλου*

Θυμάμαι καθαρά πως πριν από πέντε χρόνια μπορούσα να αγοράσω ένα τυλιχτό σουβλάκι με 1,5 ευρώ. Ήταν φτηνό, χορταστικό και πάνω απ’ όλα οικείο. Ένα φαγητό άρρηκτα συνδεδεμένο με την καθημερινότητα του μέσου Έλληνα, ένα άμεσο καταφύγιο γεύσης έπειτα από μια κουραστική μέρα. Χθες, καθώς παρήγγειλα από το ίδιο σουβλατζίδικο που επισκεπτόμουν χρόνια τώρα, αντίκρισα την τιμή των 4,80 ευρώ. Η έκπληξή μου ήταν απόλυτη. Η αύξηση αυτή, πάνω από 300% μέσα σε μόλις πέντε έτη, δεν μπορεί να εξηγηθεί με όρους απλής αναπροσαρμογής.

Το σουβλάκι είναι ένα σύμβολο της λαϊκής μας ταυτότητας. Από τον εργάτη μέχρι τον φοιτητή, από τον οικογενειάρχη μέχρι τον επισκέπτη της χώρας, όλοι κάποια στιγμή στράφηκαν σε αυτό το γεύμα, που μέχρι πρότινος συνδύαζε ευκολία, γεύση και προσιτότητα. Σήμερα, όμως, το κάποτε φιλικό αυτό φαγητό μετατρέπεται σταδιακά σε οικονομική πολυτέλεια.

Η εκτόξευση των τιμών είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Οι καταστηματάρχες αναφέρουν αλλεπάλληλες αυξήσεις στο κρέας, στις πατάτες, στο αλεύρι και το λάδι. Τα λειτουργικά έξοδα έχουν διπλασιαστεί, ενώ και οι χρεώσεις από τις πλατφόρμες παραγγελίας προσθέτουν επιπλέον βάρη. Το κόστος συσκευασίας, οι τιμές του ρεύματος και των ενοικίων επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τη συνολική εικόνα.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ένα πιάτο που άλλοτε συμβόλιζε την απλότητα να απαιτεί σήμερα σχεδόν 5 ευρώ για μόνο μία μερίδα. Και η αύξηση δεν περιορίζεται μόνο στο σουβλάκι. Όλο και περισσότερα καθημερινά προϊόντα ακολουθούν την ίδια πορεία, καθιστώντας την έννοια της «προσιτής τροφής» σχεδόν παρελθόν.

Το πιο ανησυχητικό όμως είναι η στάση του κράτους απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Ενώ οι πολίτες πιέζονται οικονομικά από όλες τις πλευρές, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική παρέμβαση ή στρατηγική που να στοχεύει στον περιορισμό της ακρίβειας. Οι έλεγχοι είναι ελλιπείς, τα φορολογικά βάρη δυσανάλογα και οι μηχανισμοί προστασίας του εισοδήματος ανύπαρκτοι. Το κράτος, αντί να δράσει, παρατηρεί από απόσταση, αφήνοντας την αγορά να «αυτορρυθμίζεται» σε ένα περιβάλλον όπου η ισορροπία έχει πλέον χαθεί. Οι συνέπειες δεν είναι μόνο οικονομικές. Είναι βαθιά κοινωνικές και πολιτισμικές. Το να μην μπορείς πια να γευτείς το πιο παραδοσιακό φαγητό του τόπου σου χωρίς να αισθανθείς οικονομική επιβάρυνση είναι ένδειξη μιας κοινωνίας που αποξενώνεται από τις ίδιες της τις ρίζες.

Η ακρίβεια σήμερα είναι δυσθεώρητη. Το κράτος, αντί να αντιδράσει, περιορίζεται στον ρόλο του σιωπηλού παρατηρητή μέσα σε ένα σκηνικό τιμολογιακής φρενίτιδας που μοιάζει πια ανεξέλεγκτο.

*∆ιδάκτωρ Πληροφορικής (twitter: @kritikopoulos)