Του Μανώλη Κοττάκη
Όταν οι μαθητές της στο Γυμνάσιο Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας είχαν άγχος στην προφορική εξέταση, εκείνη τους πετούσε «δώρο» ιπτάμενες καραμέλες για κάθε σωστή απάντηση στις ερωτήσεις της. Όταν ήθελε να επιβραβεύσει κάποιον για την άριστη επίδοση σε ένα γραπτό διαγώνισμα, του έβαζε κρυφά μια σοκολάτα μέσα στο βιβλίο. Αυτός ήταν ο «βαθμός» της.
Τον καιρό των πανελλαδικών πήγαινε σπίτι στο Θέρμο και στα γύρω χωριά, στους παλαιούς μαθητές της, με πλήθος κέικ ανά χείρας, μέσα στα οποία έκρυβε ένα γράμμα ενθάρρυνσης για καθέναν και καθεμία αδιακρίτως, με ευχές και προσευχές στην Παναγία μας.
Στα διαλείμματα της διδασκαλίας, όταν το κουδούνι κτυπούσε, έβαζε στα μεγάφωνα κλασική μουσική για να διαμορφώνει «ατμόσφαιρα παιδείας» στον χώρο. Το ιστορικό σχολείο του Θέρμου, που ιδρύθηκε το 1926 επί Προέδρου Δημοκρατίας Ναυάρχου Κουντουριώτη, κατακλυζόταν από τις νότες του Μπαχ, του Μπετόβεν και Μότσαρτ.
Σας περιγράφω τόση ώρα τον θηλυκό κάπτεν Ρόμπιν Ουίλιαμς, την καθηγήτρια Αγλαΐα Σύρου, η οποία συνταξιοδοτήθηκε την περασμένη Παρασκευή έπειτα από σαράντα χρόνια ευδοκίμου υπηρεσίας στη δημόσια εκπαίδευση και προσφοράς στην τοπική κοινωνία της Αιτωλοακαρνανίας.
Δεν συνηθίζεται, αλλά πέντε γενιές μαθητών, όλοι οι «χαμένοι» σε όλη την Ελλάδα και τον κόσμο «ποιητές» της, συγκεντρωθήκαμε εκεί. Όλοι μαζί, οι μαθητές, οι συνάδελφοί της καθηγητές και οι διευθυντές, οι γονείς, ο κλήρος, η δημοτική Αρχή, σύμπασα η τοπική κοινωνία, τετρακόσια άτομα, ανταμώσαμε στον περίβολο του γέρικου πέτρινου σχολείου, του οποίου οι εγκαταστάσεις είναι ανώτερες από ιδιωτικά εκπαιδευτήρια όμως, για να της πούμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Ήταν η μόνη λέξη που μπορούσε να «αντέξει» εκείνη τη βραδιά. «Ευχαριστώ!»
Ο ίδιος είχα την τύχη να είμαι ένας από τους πρώτους μαθητές της τη σχολική περίοδο 1985-1986 στο Καποδιστριακό Γενικό Λύκειο Αίγινας και επωφελήθηκα των μεθόδων διδασκαλίας της. Το Σαββατοκύριακο διάβασμα και επανάληψη στην Ιστορία στο οικοτροφείο της Εκκλησίας όπου διέμενε, τη Δευτέρα γραπτό τεστ, έπειτα διόρθωση, και την Παρασκευή επαναληπτικό τεστ. Πρέπει να γράψαμε καμιά διακοσαριά τεστ εκείνη τη χρονιά, αλλά ο κόπος μας ανταμείφθηκε.
Έγραψα 20 στην Ιστορία και μαζί με το 19 στα Λατινικά (για το οποίο μας είχε προγυμνάσει η Χιώτισσα στην καταγωγή κάτοικος Πειραιώς Αναστασία Πατούνα, μετέπειτα μέλος του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας) πέτυχα να εισαχθώ στη Νομική Θράκης. Μόρια, 1.760.
Απέναντι σε αυτόν τον άνθρωπο είχα λοιπόν ένα χρέος. Όταν οι συνάδελφοί της καθηγητές με κάλεσαν συνωμοτικά για να της κάνουμε έκπληξη στην τελετή της αποχώρησής της από την εκπαίδευση, δεν δίστασα δευτερόλεπτο.
Το αυτοκίνητο «κατάπιε» τα χιλιόμετρα μόνο του, «πέταξε» και μέσω Αθηνών – Πατρών, Γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου (στα 15,40 το διόδιο, παρακαλώ), Ιονίας Οδού και της επαρχιακής οδού Ζευγαρακίων – Ματαράγκας – Μακρυνείας έφθασα την Παρασκευή το απόγευμα, δύο ώρες πριν από την εκδήλωση, στη μαγευτική Τριχωνίδα.
Είχα να δω την «αγλαόκαρπη», κατά τον μαθητή της Φώτη Τσαρούχη, σαράντα ολόκληρα χρόνια. Είχα όμως να δω καιρό πολύ και μία τόσο σφριγηλή, υγιή, αληθινή, γνήσια κοινωνία, βαθιά ελληνική. Η μέσα Ελλάδα πάντοτε σε αποζημιώνει.
Επί δύο ολόκληρες ώρες «παρελάσαμε» στο βήμα μαθητές από κάθε γενιά. Πρώτος μίλησα ο ίδιος, η κλάση του 1985, της τεσσαρακονταετίας, για να την αγκαλιάσω ζεστά και για να πω στο πρόσωπό της «ευχαριστώ» στον Έλληνα εκπαιδευτικό της δημόσιας παιδείας που με το μεράκι του δεν διαπαιδαγωγεί αυριανούς πολίτες μόνον, αλλά κρατά και όρθιες και με συνοχή τις τοπικές κοινωνίες. (Ανάλογο «ευχαριστώ» έχω πει και στη δασκάλα μου στην πρώτη δημοτικού Ελέσσα Φριλίγγου στα Κύθηρα.)
Έπειτα έλαβαν διαδοχικά τον λόγο μαθητές της προ εικοσιπενταετίας. Μητέρες που σήμερα μαθαίνουν στα παιδιά τους την κλίση του «ειμί» όπως τη διδάχθηκαν από εκείνη. «Νεράκι». Μαθητές της προ δεκαπενταετίας. Μαθητές της προ πενταετίας. Σημερινοί μαθητές. Παρέλασις, είπαμε!
Μεταδόθηκαν με video wall μηνύματα μαθητών της που σήμερα μένουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Μαθητές της από το Θέρμο διάβασαν και αφιέρωσαν ποίηση, την «Προσευχή» της Χιλιανής εκπαιδευτικού Γκαμπριέλα Μιστράλ. Σηκώθηκαν στο βήμα ακόμα και μαθητές της που θέλησαν να ζητήσουν συγγνώμη για κάποιες σκανταλιές τους στο μακρινό παρελθόν.
Το τέλος μάς επιφύλαξε μια έκπληξη: Η μικροβιολόγος κόρη της κυρίας Σύρου, Ιωάννα, ερμήνευσε τραγούδια της λαϊκής μας παράδοσης και όλοι οι μαθητές σηκώθηκαν να χορέψουν. Ανόθευτος Ελλάς!
Αφού χαιρέτησα τον συμφοιτητή μου δήμαρχο Θέρμου Σπύρο Κωνσταντάρα, τον πρωτοσύγκελο της μητροπόλεως και εφημέριο της Κοιμήσεως Θεοτόκου Θεόκλητο (επί 45 χρόνια), βρέθηκα μπροστά σε ακόμα μία έκπληξη. Ο θεολόγος σύζυγος της Αγλαΐας, Δημήτρης Κόκκοτος, με ξενάγησε στο εκπληκτικό σχολείο, οι τοίχοι του οποίου είναι γεμάτοι από ρήσεις του Πλουτάρχου, του Ηρακλείτου, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Αριστοτέλη, της ημετέρας Παιδείας γενικώς.
Ένας από τους διευθυντές που μίλησαν, θαρρώ ο εξαιρετικός Κώστας Μαραγιάννης, είπε ότι η Αγλαΐα Σύρου εκπέμπει ήθος και φως. Πράγματι. Αλλά εγώ είδα κάτι παραπάνω αυτό το βράδυ: Μια ολόκληρη κοινωνία να εκπέμπει ήθος και φως. Όλο το Θέρμο. Ήθος, φως και χαμόγελο. Σαν κι αυτό το χαμόγελο που μου χάρισε η ιδιοκτήτρια του βενζινάδικου της BP στην έξοδο του χωριού. Αφού την παρότρυνα να το… χρεώνει εφεξής στην τιμή του λίτρου, τόσο διάπλατο και καλόκαρδο ήταν, έφυγα για την Αθήνα έχοντας στις αποσκευές μου την καλοσύνη της βαθιάς Ελλάδας.
Δεδομένου ότι και η θέα της Τριχωνίδας από το Althea σε ηρεμεί και σε απομακρύνει από τοξικούς πολιτικούς των Αθηνών που ωρύονται στα τηλέφωνα, εννοείται ότι θα επιστρέψω, πρώτα ο Θεός, του χρόνου. Για τα 100 χρόνια του Γυμνασίου Θέρμου και τα 150 χρόνια της «Εστίας».
Θερμές ευχαριστίες στην Κυριακή Λογκιζίδου και τη Ρένα Κακούρη Σταματοπούλου με τις οποίες καταστρώσαμε το σχέδιο της έκπληξης στην αξιαγάπητη Αγλαΐα. Πέτυχε.
