Η αποχώρηση Μενουδάκου από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων αναδεικνύει για μία ακόμη φορά τη δυσανεξία του Μαξίμου στις ανεξάρτητες Αρχές
Του Βασίλη Γαλούπη
Για τα μέλη των ανεξάρτητων Αρχών είναι μια δύσκολη εποχή. Τα προβλήματα επί διακυβέρνησης Μητσοτάκη είναι τα περισσότερα από την ίδρυσή τους. Πρόεδροι Αρχών υποχρεώνονται σε παραιτήσεις ή δέχονται επιθέσεις όλο και πιο συχνά πια. Τώρα αποχώρησε από την προεδρία της Αρχής Προστασίας Δεδομένων, έπειτα από 9 χρόνια, ο Κώστας Μενουδάκος. Η επίσημη αιτιολογία είναι οι «προσωπικοί λόγοι», αλλά τα καρφιά του φανερώνουν βαθιά ζητήματα που τον ώθησαν σ’ αυτή την απόφαση.
Είχαν προηγηθεί οι πραξικοπηματικού τύπου ενέργειες από την κυβέρνηση κατά του Χρήστου Ράμμου της ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) για την υπόθεση των υποκλοπών της πρωθυπουργικής ΕΥΠ, με ανελέητο πόλεμο από το Μαξίμου σε βάρος του κι εν τέλει την αποδυνάμωσή του με διάφορα παρασκηνιακά τεχνάσματα.
Οι ωμές και ενοχικές παρεμβάσεις από το πρωθυπουργικό περιβάλλον και από χειραγωγούμενα στελέχη υπηρεσιών κατά του Ράμμου ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη για την καταπάτηση οποιασδήποτε έννοιας ανεξαρτησίας των ξεδοντιασμένων Αρχών.
Στη συνέχεια ήταν ο Συνήγορος του Πολίτη που δέχτηκε τα πρωθυπουργικά «μηνύματα» και την απαξίωση από την κυβέρνηση, σε διάφορες χρονικές συγκυρίες.
Στην Ελλάδα οι ανεξάρτητες Αρχές που είναι κατοχυρωμένες από το Σύνταγμα είναι μόνο πέντε. Υπάρχουν, βέβαια, και δεκάδες ακόμα διοικητικές Αρχές ή παρόμοιας φιλοσοφίας φορείς, που στην πραγματικότητα είναι κυβερνητικά όργανα με «φυτευτούς», όπως για παράδειγμα το φιάσκο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, που διασύρθηκε πρόσφατα για τα Τέμπη.
Από τις πέντε ανεξάρτητες Αρχές, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων, η ΑΔΑΕ και ο Συνήγορος του Πολίτη έχουν δεχτεί παρεμβάσεις ή και πόλεμο από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Οι άλλες δύο είναι το ΕΣΡ και το ΑΣΕΠ.
Η τραγική ειρωνεία είναι πως ο Μητσοτάκης ανακοίνωσε χθες ακόμα μία δημιουργία Αρχής-πιόνι, στην προκειμένη για την ακρίβεια. Η κυβέρνηση βαφτίζει, υποκριτικά, την αποτυχία του υπουργείου Ανάπτυξης και της ΔΙΜΕΑ σε υποτίθεται ανεξάρτητη Αρχή, μάλιστα έπειτα από τέσσερα χρόνια άγριας αισχροκέρδειας στην αγορά και με την Επιτροπή Ανταγωνισμού να είναι επίσης θεατής. Η νέα Αρχή θα ξεδοντιάσει και υφιστάμενες δομές, που κατάφερναν να λειτουργήσουν έστω και με προβλήματα, όπως ο Συνήγορος του Καταναλωτή.
Η περίπτωση Μενουδάκου μοιάζει αρκετά ξεκάθαρη. Με τη συνέντευξη Τύπου της Τρίτης έδωσε αρκετές εξηγήσεις για την ουσία της απόφασής του, αποφεύγοντας τις ευθείες επιθέσεις και… κακοτοπιές. Πέρασε, ωστόσο, σαφή μηνύματα για όσα συμβαίνουν, ειδικά για όποιους έχουν την ικανότητα να διαβάζουν και πίσω από τις λέξεις:
1. «Η αμφισβήτηση μεταξύ των ανεξάρτητων Αρχών και των κυβερνήσεων εκφράζεται με δηλώσεις οι οποίες δίνουν την εντύπωση πιέσεων ή απειλών που υπονομεύουν το κύρος και την αξιοπιστία τους».
2. Δεν δέχτηκε σε καμία χρονική στιγμή πολιτική παρέμβαση, όπως δήλωσε, αλλά «όπως συνηθίζει να λέει ο καθηγητής Σπύρος Βλαχόπουλος, που είναι μέλος της Αρχής μας, τα κόμματα αγαπούν τις ανεξάρτητες Αρχές όταν είναι στην αντιπολίτευση και τις αμφισβητούν όταν είναι στην κυβέρνηση».
3. «Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα η ενίσχυση των ανεξάρτητων Αρχών και η μέριμνα για την αποτελεσματική λειτουργία τους δεν αποτελούν προτεραιότητα των κυβερνήσεων».
4. «Στην Ελλάδα δεν έχει εμπεδωθεί στη συνείδηση του πολιτικού συστήματος ότι στην ώριμη δημοκρατία αντίβαρα της εξουσίας δεν είναι μόνο τα δικαστήρια, αλλά και οι ανεξάρτητες Αρχές, τουλάχιστον οι συνταγματικά προβλεπόμενες, στο πλαίσιο αρμοδιότητας καθεμίας».
Με αφορμή τη συμπλήρωση 7 χρόνων εφαρμογής του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (GDPR), παρουσία και των μελών της Αρχής Γιώργου Ρουσόπουλου, Βασίλη Ζορκάδη και Ηλία Αθανασιάδη, σημείωσε πως υπέβαλε την παραίτησή του το τρίτο δεκαήμερο του περασμένου Μαρτίου «για λόγους που δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία της Αρχής».
Και τόνισε: «Η Αρχή δεν είναι ανασχετικός παράγοντας για την πρόοδο, όπως υποστηρίζεται κατά καιρούς αδικαιολόγητα και από κάποιους σχεδόν εμμονικά. Σε ένα κράτος δικαίου κάθε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων πρέπει να γίνεται για συγκεκριμένο σκοπό που προβλέπεται σε νόμο. Δεν αποτελεί αυτή η παραδοχή μόνο την άποψη της Αρχής ή την άποψη των ομόλογων εποπτικών Αρχών, αλλά και τη σταθερή νομολογία του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτό που γενικά απαιτείται είναι νηφάλιες σταθμίσεις και κατάλληλες διασφαλίσεις βάσει κινδύνου».
Η δυσανεξία της κυβέρνησης Μητσοτάκη για τις πραγματικά ανεξάρτητες Αρχές είναι εμφανής. Όπως και η δημιουργία άλλων Αρχών, που λειτουργούν υπέρ των συμφερόντων της κυβέρνησης με διορισμούς «ημέτερων» μελών διοικητικών συμβουλίων από τους υπουργούς.
Η αλήθεια είναι ότι από την εποχή Σημίτη, που τέτοιες Αρχές μπήκαν στην ελληνική πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή έγιναν πάνω σε σαθρά θεμέλια, υπό την πίεση και μόνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Σημίτης ναι μεν δημιούργησε τις ελάχιστες Αρχές που ζητούσαν οι Βρυξέλλες, αλλά έκανε ό,τι μπορούσε για να δημιουργήσει ένα νομικό περιβάλλον όσο πιο χειραγωγούμενο γίνεται. Ταυτόχρονα χρυσοπληρώνονται από τον φορολογούμενο πολίτη και δεκάδες άλλες Αρχές που πρακτικά είναι άχρηστες ή προκαλούν περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνουν.
Δυστυχώς για τη χώρα, και η περίπτωση Μενουδάκου επιβεβαιώνει τον κανόνα από το 2019 μέχρι σήμερα. Τα περιστατικά με τον Ράμμο της ΑΔΑΕ και τον Συνήγορο του Πολίτη δεν ήταν τυχαία. Το κράτος δικαίου δέχτηκε ακόμα ένα ισχυρό πλήγμα. Πιθανότατα όχι το τελευταίο.
Βιογραφικό
Γεννήθηκε το 1946 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής και της Σχολής Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας το 1972. Στις 30 Αυγούστου 2012 διορίστηκε στη θέση του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αποχώρησε στις 30 Ιουνίου 2013 λόγω ορίου ηλικίας. Τον Αύγουστο 2016 ορίστηκε από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Παραιτήθηκε από πρόεδρος της Αρχής για προσωπικούς λόγους 27 Μαΐου 2025.
Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»
