Του Σάββα Καλεντερίδη
Την 1η Φεβρουαρίου 1974 ανακαλύφθηκε το πρώτο πετρελαϊκό κοίτασμα της Ελλάδας, όταν η ερευνητική γεώτρηση ΠΡΙΝΟΣ-1 εντόπισε και ανακάλυψε το κοίτασμα ΠΡΙΝΟΣ στην περιοχή της Θάσου.
Οι ενέργειες της Ελλάδας στην περιοχή της Θάσου, που ξεκίνησαν το 1971, πυροδότησαν τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο, εθνικιστικοί κύκλοι της οποίας, ακόμα και σήμερα, θεωρούν ότι το κοίτασμα ΠΡΙΝΟΣ ήταν τουρκικό και ότι η Ελλάδα δεν είχε κανένα δικαίωμα να το εκμεταλλευθεί. Οι παράλογες και παρανοϊκές διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο οδήγησαν στο Πρωτόκολλο της Βέρνης, το οποίο «γκρίζαρε» το Αιγαίο για πρώτη φορά, αφού εμείς οι ίδιοι δεχτήκαμε να μην κάνουμε έρευνες για υδρογονάνθρακες ακόμα και έξι μίλια από τις ακτές του Φαλήρου, στην Αττική. Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την απειλή πολέμου της Τουρκίας (1995), η οποία, παρότι παράνομη, βρήκε -και συνεχίζει να βρίσκει- ευήκοα ώτα στο «φέουδο» του Κολωνακίου, με αποτέλεσμα τον περιορισμό των περιοχών όπου μπορεί να κάνει έρευνες η Ελλάδα στο Αιγαίο.
Ενώ η Ελλάδα παραμένει δέσμια των τουρκικών απειλών και της κατευναστικής πολιτικής των ελληνικών κυβερνήσεων εδώ και δεκαετίες, δεν μπορεί να υιοθετήσει μια στρατηγική για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, που πιθανόν υπάρχουν στην ελληνική επικράτεια, σε ξηρά και θάλασσα. Παρότι υπάρχουν ενδείξεις για κοιτάσματα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, μόνο οι επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις, αν και όποτε γίνουν, θα δείξουν τα πραγματικά μεγέθη.
Επειδή τις τελευταίες ημέρες η επίσκεψη Τραμπ σε τρεις αραβικές χώρες που απέκτησαν πλούτο από την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων εγκαινιάζουν μια νέα μεθοδολογία άσκησης εξωτερικής πολιτικής και καθότι το μικροσκοπικό Κατάρ αποτελεί ένα παγκόσμιο παράδειγμα, και εν αναμονή των εξελίξεων περί το δικό μας ερευνητικό πρόγραμμα, παραθέτουμε ένα κείμενο του Αμερικανού Πολ Χάρμον για το θέμα:
«Πριν από το 1996, το Κατάρ ήταν μια άγονη έρημος 320.000 κατοίκων. Χθες, ξόδεψαν αλόγιστα 96 δισεκατομμύρια δολάρια για αγορά επιβατηγών αεροσκαφών τύπου Boeing – η μεγαλύτερη αγορά στην Ιστορία. Το fund τους, ύψους 450 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κατέχει μεγάλο μέρος του Λονδίνου, που αγόρασε από τη βρετανική βασιλική οικογένεια. Πώς, όμως, οι ηγεμόνες της ερήμου μεθόδευσαν τη σιωπηλή κατάληψη της Δύσης:
Το ταξίδι ξεκινά με μια ανακάλυψη που στην αρχή ήταν απογοητευτική. Το 1971, το Κατάρ και η Shell ανακάλυψαν κάτι κάτω από τον Περσικό Κόλπο που θεωρούσαν άχρηστο. Όχι πετρέλαιο (το οποίο ήθελαν). Μόνο φυσικό αέριο. Αλλά αυτή η απογοητευτική ανακάλυψη θα άλλαζε τα πάντα: είχαν πέσει πάνω στο Βόρειο Πεδίο, το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου που έχει ανακαλυφθεί ποτέ. Αυτό το κοίτασμα περιέχει περίπου το 10% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου.
Το Κατάρ δεν μπορούσε να κάνει πολλά με αυτό ακόμα. Η τεχνολογία για την επικερδή εξαγωγή φυσικού αερίου δεν υπήρχε.
Παρέμενε σχετικά ανεκμετάλλευτο για δεκαετίες. Μέχρι που ο σεΐχης Χαμάντ μπιν Χαλίφα Αλ Θάνι ανέτρεψε τον πατέρα του με ένα αναίμακτο πραξικόπημα. Ο νέος ηγέτης είδε δυνατότητες σε αυτό το ανεκμετάλλευτο κοίτασμα φυσικού αερίου. Πόνταρε 20 δισεκατομμύρια δολάρια στο υγροποιημένο φυσικό αέριο, όταν οι ειδικοί το χαρακτήρισαν ανόητο.
Το στοίχημα, όμως, απέδωσε θεαματικά. Μέχρι το 2006, το Κατάρ έγινε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG στον κόσμο. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του εκτοξεύτηκε από 2.755 δολάρια το 1990 σε πάνω από 50.000 δολάρια μέχρι το 2020. Δισεκατομμύρια κατέκλυζαν το μικροσκοπικό έθνος κάθε μήνα.
Αυτό που έκανε με αυτά τα χρήματα ήταν αξιοσημείωτο: το Κατάρ χρησιμοποίησε τα μετρητά στρατηγικά παγκοσμίως. Δημιούργησε την Αρχή Επενδύσεων του Κατάρ (QIA) το 2005, ένα από τα πιο επιθετικά κρατικά κεφάλαια που υπήρξαν ποτέ. Οι ξέφρενες αγορές του στο Λονδίνο ήταν άνευ προηγουμένου:
-Αγόρασε τα Harrods για 2 δισεκατομμύρια δολάρια.
-Απέκτησε μετοχικό κεφάλαιο στην Canary Wharf.
-Κατασκεύασε το Shard, το ψηλότερο κτίριο της δυτικής Ευρώπης.
-Αγόρασε το 20% του αεροδρομίου Heathrow.
-Απέκτησε τους στρατώνες του Τσέλσι.
Αλλά δεν σταμάτησε στο Λονδίνο… Το Κατάρ αγόρασε την Παρί Σεν Ζερμέν και τη μετέτρεψε σε παγκόσμια δύναμη. Απέκτησε μερίδιο 10,5% στον όμιλο Volkswagen. Μετέτρεψε την Qatar Airways σε μία από τις κορυφαίες αεροπορικές εταιρίες στον κόσμο. Όλα αυτά από μια χώρα μικρότερη από το Κονέκτικατ. Η πιο έξυπνη κίνησή της; Η ίδρυση του Al Jazeera το 1996. Με επιχορήγηση 137 εκατομμυρίων δολαρίων, έφερε επανάσταση στα αραβικά μέσα ενημέρωσης και επεκτάθηκε παγκοσμίως. Αυτή η μεμονωμένη επένδυση έδωσε στο Κατάρ άνευ προηγουμένου ήπια ισχύ σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Το έθνος του Κατάρ επιτελεί μια επικίνδυνη πράξη ισορροπίας. Φιλοξενεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Αμερικής στη Μέση Ανατολή, διατηρώντας παράλληλα δεσμούς με το Ιράν.
Το 2017, η Σαουδική Αραβία εφήρμοσε εμπάργκο στο Κατάρ για 3,5 χρόνια, κατηγορώντας το ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία. Το Κατάρ επέζησε, αναδιαμορφώνοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Πάντως, το στοίχημά του με το φυσικό αέριο συνεχίζει να αποδίδει. Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι, που απεγνωσμένα αναζητούσαν μη ρωσικό φυσικό αέριο, στράφηκαν στο Κατάρ.
Το 2019, το Κατάρ ξεκίνησε μια επέκταση του Βόρειου Πεδίου αξίας 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αύξηση των εξαγωγών LNG κατά 64% έως το 2026. Τέλειος συγχρονισμός! Αυτός ο απίθανος μεσίτης ισχύος δείχνει πώς ο πλούτος μεταμορφώνει την παγκόσμια επιρροή. Με μόλις 320.000 πολίτες, το Κατάρ ασκεί ισχύ ισότιμη με χώρες 100 φορές το μέγεθός του. Τα χρήματα, όταν αξιοποιούνται στρατηγικά, δημιουργούν επιρροή που υπερβαίνει τους περιορισμούς.
Ένα masterclass στη μόχλευση».
