Του δρος Μάριου Παναγιώτη Ευθυμιόπουλου*
Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Δύο χρόνια μετά (24 Φεβρουαρίου 2022) ο πόλεμος δεν φαίνεται να έχει τέλος. Πόλεμοι συνεχίζονται και πολλαπλασιάζονται. Τα δεδομένα και καθημερινά νέα της Μέσης Ανατολής δεν είναι καλά. Ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Με θύματα απλούς πολίτες της Παλαιστίνης. Ένας πόλεμος χωρίς τέλος. Σποραδικές επιθέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ στον Λίβανο, που έχουν την τάση κι εκεί να πολλαπλασιάζονται, έως τη στιγμή που το Ισραήλ θα ασχοληθεί πραγματικά και με την τελευταία. Επιπλέον, εσωτερικές διαμάχες αλλά και γεγονότα στο Ιράκ μεταξύ σουνιτών και σιιτών συνεχίζονται και στο βάθος οι Κούρδοι του Ιράκ. Ο βομβαρδισμός στη Συρία συνεχίζεται εξίσου από διάφορες δυνάμεις, ΗΠΑ και Τουρκία. Ρωσία και Ισραήλ εναντίον στόχων: από το ισλαμικό κράτος, το οποίο έχει τάσεις αναδιοργάνωσης, μέχρι και ειδικών τρομοκρατικών στόχων, όπως θεωρεί η κάθε χώρα. Και όλα αυτά γιατί η Μέση Ανατολή, πλούσια γη, είναι και γεωστρατηγικό σταυροδρόμι. Στη Βόρεια Αφρική ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη συνεχίζεται. Όπως και νοτιότερα, στο Τσαντ. Όλα για τον έλεγχο της χώρας, που εμπεριέχει μεταξύ άλλων πλήρη έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών (αερίου και πετρελαίου), καθώς η εθνική λιβυκή πετρελαϊκή εταιρία αναφέρει πως η Λιβύη βρίσκεται ανάμεσα από 48,4 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και στα 53 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αερίου, σύμφωνα με την αναφορά του περιοδικού πετρελαίου για τη Μέση Ανατολή «Oil Review», με ημερομηνία Αύγουστος 2023.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι γεωπολιτικός. Είναι αυτό που αποκαλούν οι Ρώσοι «θέμα γεωπολιτικής γεωγραφίας». Μάλιστα, έχουν κάνει και ειδικά τμήματα σε ηγετικά επιστημονικά ιδρύματα της χώρας σχετικά. Είναι γνωστή η προσπάθεια της Ρωσίας να «ανακτήσει» εδάφη της τσαρικής και σοβιετικής Ρωσίας, με γνώμονα το γεωπολιτικό γεωγραφικό της βάθος. Δηλαδή την ανάγκη να ελέγχει περιοχές οι οποίες να μπορέσουν να τροφοδοτήσουν τη Ρωσία. Να ελέγχουν τις πηγές νερού και γης που μπορούν να τροφοδοτήσουν τη Ρωσία και να έχει πλήρη έλεγχο ταυτόχρονα περιοχών σημαντικών, χερσαίων και θαλάσσιων.
Έτσι γίνεται σαφές πως η Ρωσία δεν θέλει να σταματήσει. Πιστεύεται πως θα σταματήσει μόνο ανατολικά από τον Δνείπερο ποταμό (αλλιώς Βορυσθένη ποταμό). Γι’ αυτό επιδιώκει κατάληψη της Χερσώνας και περιοχών γύρω της. Πιστεύεται, επίσης, πως θα επιδιώξει να καταλάβει και την Οδησσό, κάτι που μέχρι στιγμής φαντάζει ακατόρθωτο. Το ενδιαφέρον της Ρωσίας είναι ιστορικό, λόγω λιμανιού και πολιτισμικών στοιχείων. Ταυτοχρόνως, συνδέει τη Μολδαβία με την Τρανσνίστρια. Είναι, συνεπώς, η γεωπολιτική γεωγραφία που τους ενδιαφέρει και αυτή καθορίζει κινήσεις. Τους ενδιαφέρει να γίνει νέα καταγραφή δεδομένων, με τα οποία να καταστεί η Ρωσία μια τουλάχιστον «ευρασιατική δύναμη», με τάση για διεθνοποίηση της δύναμής της ξανά στη μοντέρνα Ιστορία, με ή χωρίς την αναγνώριση από τη Δύση. Μια δύναμη που, κατά την ηγεσία της Ρωσίας, να έχει ρόλο, στόχο και σκοπό.
Αντιθέτως, η Ευρώπη με την εξέλιξη του πολέμου επιδιώκει ταυτόχρονα να έχει ένα πιο πρωταγωνιστικό και ίσως και παγκόσμιο ρόλο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: Με διεύρυνση δυτικών Βαλκανίων και Ουκρανίας. Να ανοίξει το μέτωπο του Καυκάσου. Με τη Γεωργία να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο μέλλον για την ένταξή της, όπως πιθανώς και άλλα κράτη της περιοχής.
Μεγάλο κόστος στην παρούσα χρονική συγκυρία η Ουκρανία. Μια χώρα μεγάλη, που πρέπει να ξαναχτιστεί και να σώσει τον πολιτισμό της αλλά και την κοινωνία της. Για την Ευρώπη το κόστος πιθανώς είναι ακόμα πιο μεγάλο. Δεν γνωρίζει ακόμα ούτε το βάθος της δυναμικής της αλλά και ούτε έχει μια ουσιαστική «πυξίδα» πολιτικής ενορχήστρωσης και ουσιαστικότερης εμπλοκής στα διεθνή δρώμενα, όπως έχουν οι ΗΠΑ.
Και έρχονται τον Ιούνιο του 2024 νέες εκλογές, οι οποίες πιθανώς και σχετιζόμενες με το αποτέλεσμα να προκαλέσουν τριγμούς στην εσωτερική αγορά. Όταν επίσης στις ΗΠΑ θα υπάρχουν πολιτικές εξελίξεις, που μπορεί να σημάνουν νέες συμμαχίες αλλά και νέες πραγματικότητες προσέγγισης διεθνών ζητημάτων. Η εξέλιξη της παγκόσμιας πολιτικής εμπεριέχει πολλά επικίνδυνα σημεία και θέματα, τα οποία θα επηρεάσουν την κοινωνία μας και εμάς προσωπικά, άμεσα και έμμεσα, οικονομικά, γεωπολιτικά και στρατηγικά, ακόμα πιο ισχυρά από ό,τι σήμερα.
*Αναπληρωτής καθηγητής ∆ιεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, πρόεδρος Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικών και ∆ιεθνών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, διευθύνων σύμβουλος, Strategy International (SI)
