Προσοχή στην Αίγυπτο

Του Σάββα Καλεντερίδη

Η Κυπριακή Δημοκρατία κατόρθωσε να οριοθετήσει την ΑΟΖ με την Αίγυπτο το 2003, πείθοντας το Κάιρο να δεχτεί την αρχή της μέσης γραμμής στην οριοθέτηση, επικαλούμενη τα κέρδη που είχε να αποκομίσει στην Ερυθρά Θάλασσα, αν επικαλούνταν την ίδια αρχή στην οριοθέτηση με τη Σαουδική Αραβία.

Τότε η Τουρκία αντέδρασε, με σημείωμα ημερ. 2/3/2004, προς τον ΟΗΕ, ισχυριζόμενη ότι έχει κυριαρχικά δικαιώματα δυτικά του Μεσημβρινού 32°16’18” (ο οποίος εφάπτεται της δυτικής ακτής του Ακάμα), όμως, παρ’ όλ’ αυτά, η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε σε διεθνή διαγωνισμό και παρεχώρησε δικαιώματα έρευνας σε ενεργειακούς γίγαντες, μεταξύ αυτών οι Noble Energy, TOTAL, ENI και ExxonMobil, Chevron.
Αυτή η κίνηση της Λευκωσίας υποχρέωσε σε έναν βαθμό τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι ενεργειακές εταιρίες, ήτοι ΗΠΑ, Γαλλία και Ιταλία, να υποστηρίξουν πολιτικά -και όχι μόνο- τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αυτή η επιτυχία της Κύπρου ήταν που οδήγησε την Τουρκία στην αγορά πλοίων ερευνών και πλωτών γεωτρυπάνων, με τα οποία επιχείρησε να δημιουργήσει τετελεσμένα, για να ανατρέψει τις νόμιμες ενέργειες της Κύπρου στην ΑΟΖ της. Ακολούθησε σωρεία τουρκικών παραβιάσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ, με παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις, που είχαν ως στόχο να φοβίσουν τις ξένες εταιρίες και να «νομιμοποιήσουν» την παρουσία της Τουρκίας στις κυπριακές θάλασσες.

Όμως, η Τουρκία δεν σταμάτησε εκεί. Για να επιβάλει τις θέσεις της στο πεδίο, υιοθέτησε το Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», στη βάση του οποίου έστειλε στις 18/03/2019 και στις 13/11/2019 σημειώματα στον ΟΗΕ, κοινοποιώντας συντεταγμένες της προτιθέμενης τουρκοαιγυπτιακής οριοθέτησης από τον Μεσημβρινό 32°16’18” μέχρι τον 28ο Μεσημβρινό (ο οποίος διασχίζει τη Ρόδο) και τελικό τριπλό σημείο ακόμα πιο δυτικά, που θα καθοριστεί αναλόγως των οριοθετήσεων με «τα γειτονικά κράτη».

Στη συνέχεια, στις 27/11/2019 οι Τουρκία και Λιβύη υπέγραψαν το Μνημόνιο Οριοθέτησης ΑΟΖ, μην αναγνωρίζοντας δικαίωμα στην ΑΟΖ πέραν των 6 ναυτικών μιλίων σε Κρήτη, Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο και Καστελόριζο. Το ανατολικότερο άκρο της οριοθέτησης φθάνει στο 26°39’06”, αφήνοντας να νοηθεί ότι το ανωτέρω «τριπλό σημείο» θα καθοριστεί μεταξύ 26°39’06” και 28ου Μεσημβρινού μεταξύ Τουρκίας, Αιγύπτου και Λιβύης, με την Ελλάδα να παραμένει στο περιθώριο και μόνο μέχρι τα 6 ν.μ. από τις ακτές της.

Ακολούθως, με νέο Σημείωμα της ημερ. 18/03/2020 προς τον ΟΗΕ, η Τουρκία επιβεβαίωσε τις ανωτέρω θέσεις, κοινοποιώντας σχετικό χάρτη και συντεταγμένες με τα όρια της τουρκικής ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο να εφάπτονται με Αίγυπτο και Λιβύη.

Η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Κύπρο και την Αίγυπτο από το 2003, τότε που οι δύο χώρες, οριοθετώντας τη μεταξύ τους ΑΟΖ, αναγνώρισαν πλήρη επήρεια στο σύμπλεγμα της Μεγίστης.
Όμως, η τότε ελληνική κυβέρνηση, αντί ν’ αρπάξει την ευκαιρία, ζήτησε από την κυπριακή κυβέρνηση να «τραβήξει» τη γραμμή της ΑΟΖ μερικά μίλια ανατολικά, για να μην εφάπτεται η ελληνική με την κυπριακή ΑΟΖ.
Έτσι αφήσαμε ανοιχτή την «πόρτα» στην Τουρκία να ονειρεύεται οριοθέτηση με την Αίγυπτο, ενώ της δώσαμε και τη δυνατότητα να υπογράψει την παράνομη συμφωνία με τη Λιβύη.

Για να γίνει κατανοητό το θέμα, η Ελλάδα αρνήθηκε να οριοθετήσει τη νόμιμη ΑΟΖ της με την Κύπρο και την Αίγυπτο, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο στην Τουρκία να οριοθετήσει παράνομα ΑΟΖ με τη Λιβύη και δίνοντας ταυτόχρονα την ευκαιρία σε Άγκυρα και Κάιρο να «ονειρεύονται» μεταξύ τους οριοθέτηση.

Η Ελλάδα ξύπνησε από τον λήθαργό της μετά την υπογραφή του τουρκολυβικού μνημονίου και έσπευσε να διορθώσει το ένα λάθος με ένα άλλο λάθος, οριοθετώντας με την Αίγυπτο. Μέσα σε όλο αυτό τον πανικό και συγκυρίες, η Ελλάς «κατάφερε» να υπογράψει μια «τμηματική οριοθέτηση», η οποία είναι όντως νοτιότερα της τουρκολιβυκής οριοθέτησης, αλλά:

(α) δεν αποτελεί τη μέση γραμμή μεταξύ των ακτών των δύο χωρών, αφού η αναλογία είναι τουλάχιστον 45%-55% υπέρ της Αιγύπτου, και συνεπώς υπάρχει πλέον επίσημη ελλαδική παραδοχή για μειωμένη βαρύτητα και επιρροή των νησιών στην οριοθέτηση ΑΟΖ,
(β) το ανατολικό όριο της γραμμής φθάνει μια ανάσα από τον 28ο Μεσημβρινό, με αποτέλεσμα να «συμπίπτει» με την ανωτέρω τουρκική αμφισβήτηση και αξίωση για κοινό σύνορο μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, με ανατολικό όριο τουλάχιστον μέχρι τον 28ο Μεσημβρινό,
(γ) δεν προσδιορίζει κατά πόσον η Αίγυπτος αναγνωρίζει την επιρροή του συμπλέγματος Μεγίστης (Καστελορίζου), το οποίο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για την ύπαρξη κοινού συνόρου της Κύπρου με την Ελλάδα (και την Ε.Ε.), που έχει τη δική του σημασία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την τοποθέτηση υποθαλάσσιων αγωγών και καλωδίων,
(δ) υποβαθμίζει τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδος στο μέλλον για το υπόλοιπο μη οριοθετημένο τμήμα, δηλαδή από τον 28ο Μεσημβρινό μέχρι το δυτικότερο σημείο της γραμμής οριοθέτησης Κύπρου – Αιγύπτου (30°05’00”), καθότι αφέθηκε μόνο του το Καστελόριζο σε όλο αυτό το τμήμα. Εφόσον, μάλιστα, η Ελλάς αποδέχθηκε ήδη ποσοστό 45%-55% για την επιρροή Κρήτης, Κάσου, Καρπάθου και Ρόδου, διερωτάται κανείς τι ποσοστό θα απαιτήσει η Αίγυπτος για το Καστελόριζο.
Και ενώ συμβαίνουν αυτά, ενώ η Τουρκία καθυβρίζει τον Αλ Σίσι και τηρεί εχθρική στάση απέναντί του, λόγω της ανατροπής του «ομογάλακτου» του Ερντογάν στη Μουσουλμανική Αδλεφότητα, Μόρσι, η Ελλάδα προχωρεί σε μια σειρά από ενέργειες, με τις οποίες συσφίγγει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο, στη βάση της αντιμετώπισης της «κοινής απειλής», που ακούει στο όνομα Τουρκία.

Όμως, με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών, η Ελλάδα ακυρώνει τον εαυτό της και δίνει τη δυνατότητα σε Τουρκία και Αίγυπτο να εξομαλύνουν τις ταραγμένες σχέσεις τους. Η πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στο Κάιρο και οι δηλώσεις για την ανάγκη επίλυσης των προβλημάτων της ανατολικής Μεσογείου, για να προχωρήσει η εκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων, πρέπει να σημάνουν συναγερμό στην Αθήνα.

Αν η Τουρκία πείσει την Αίγυπτο να προχωρήσουν στη μεταξύ τους οριοθέτηση, αυτό θα συνιστά οριστική αποκοπή της Ελλάδας από την Κύπρο και τη λεηλασία τής, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ελληνικής ΑΟΖ από Άγκυρα και Κάιρο.

Τρεχάτε, ποδαράκια μου…