Του Κωνσταντίνου Σχοινά
Πέντε υπεύθυνοι μουσείων ρωτήθηκαν αν θα εξέθεταν τη ροζ σημαία στον εκθεσιακό χώρο τους, και μόνο ο ένας εξέφρασε επιφυλάξεις και δίστασε να δώσει οριστική απάντηση. Παραθέτω τα λόγια του γενικού διευθυντή Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή, για να ξέρουμε ότι υπάρχουν κι εκείνοι στον χώρο της τέχνης που (δηλώνουν πως) θα έδιναν σημασία στα αισθήματα του ευρέος κοινού:
«Το έργο της ροζ σημαίας υπόκειται κατά τη γνώμη μου σε μια διττή προσέγγιση. Ασφαλώς και ο καλλιτέχνης έχει το άλλοθι να εκφράζεται ελεύθερα και όπως οι εικαστικές του ευαισθησίες το απαιτούν. Και ο κάθε περιοριστικός φραγμός θα αποτελούσε ανελεύθερη παρέμβαση. Αρκεί η κατοχυρωμένη από την ιδιότητά του ελευθερία να μην αγγίζει την ελευθερία “όποιου άλλου” δυσκολεύεται να συνταχθεί με το εικονιστικό προτεινόμενο. Από πεποίθηση οδηγούμαι να πω ότι τα σύμβολα, εθνικά ή θρησκευτικά, απαιτούν προστασία και σεβασμό γιατί γίνονται φορείς που απηχούν βαθύτερα πιστεύω και, ως εκ τούτου, χρήζουν δημοκρατικής αντιμετώπισης. Η φαντασία του καλλιτέχνη διαθέτει, άλλωστε, ένα ανεξάντλητο θεματικό αποθεματικό για να εκφράσει τις αλληγορίες και τους συμβολισμούς που τον απασχολούν. Στο ερώτημα αν θα το συμπεριλάμβανα σε μια ομαδική έκθεση, ομολογώ ότι το ερώτημα είναι βασανιστικό. Τα έργα τέχνης δεν αποκαθηλώνονται από σεβασμό στον δημιουργό τους και στους αποδέκτες τους. Προτού, όμως, αναρτηθούν θα αξιολογούσα πολλούς παρακείμενους παράγοντες, που θα δημιουργούσαν τυχόν εντάσεις και παρεξηγήσεις. Η τέχνη, άλλωστε, δεν εξάπτει τα πάθη. Τα κατευνάζει».
Ωστε η Guernica του Picaso ή το Le radeau de Meduse “κατευναζουν” τα παθη ! Ωστε δεν υπαρχουν μορφες τεχνης που στοχευει συνειδητα να καταγγελλει, να σοκαρει, να ταρακουνησει τον θεατη, τον ακροατη, τον αναγνωστη. Η “κραυγη” του Munch, η 7η συμφωνια του Shostakovitch στα χρονια του πολεμου κατα του ναζισμου, η σκοπιμη γελοιοποιηση του αμερικανικου εθνικου υμνου του Jimmy Hendrix στα χρονια του πολεμου στο Βιετναμ, το Voyage au bord de nuit του Celine στα χρονια του Α παγκοσμιου πολεμου, τα περισσοτερα ρευματα της συχρονης τεχνης … ολα αυτα πρεπει να αποφευγουν να δημιουργουν εντασεις και παρεξηγησεις. Μια ενδιαφερουσα αποστειρωμενη αποψη περι τεχνης που αιτιολογει τη λογοκρισια. Ας θυμηθουμε μαλιστα οτι η πρωτη περιπτωση αυτολογοκρισιας ειναι η Εννατη του Βeethoven οπου η λεξη “Freiheit” (“ελευθερια”) αντικατασταθηκε απο τον ιδιο τον συνθετη με τη λεξη “Freude” (“χαρα”) και προεκυψε ο γνωστος “υμνος της χαρας” του φιναλε που δεν εθιγε το καθεστως.
(Παρενθεσιακα, ουδεις “ειδημων” περι τα εικαστικα δεν επεσημανε οτι η συγκεκριμμενη σημαια που αποκαθηλωθηκε για να μην “προσβαλει” καποιους, παραπεμπει συνειρμικα -λογω των ασπρων-κοκκινων γραμμων- και στην αμερικανικη σημαια (οπου ο σταυρος αντικαθισταται απο τα αστερια), προεκτεινοντας την καταγγελια θελει να εκφρασει η καλλιτεχνις. Υπαρχουν βεβαια και στις ΗΠΑ παρα πολλοι Nατσιοι που υπηρχε ο κινδυνος να νοιωσουν προσβεβλημενοι, κατι που δεν επιθυμει βεβαιως η ελληνικη κυβερνηση)