Μπαλώματα στο πόδι ο προεκλογικός απολογισμός Δένδια για την ψηφιακή μεταρρύθμιση του υπουργείου Εξωτερικών

Εν μια νυκτί, ο Νίκος Δένδιας, κουνώντας το μαγικό ραβδί του, ενέταξε το υπουργείο Εξωτερικών, το πρώτο υπουργείο στην Ελλάδα, όπως είπε, στο πρόγραμμα ψηφιακής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης. Μόνο που υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίες ερωτήθησαν μόλις λίγες ημέρες προτού ο υπουργός κάνει τις σχετικές χτεσινές ανακοινώσεις του, έχουν εγείρει σοβαρές ενστάσεις

Μπαλώματα στο πόδι φαίνεται ότι αποτελεί ο προεκλογικός απολογισμός του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια. Προχθές, ο ίδιος, σε εκδήλωση στο υπουργείο, πανηγυρικά παρουσίασε το «Στρατηγικό Σχέδιο 2022-2025 και των έργων ψηφιακής μεταρρύθμισης του υπουργείου».

Όμως, μόλις λίγες ημέρες πριν, στις 27 Ιουνίου 2022, ο Γιάννης Τσαούσης, διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του υπουργού, «κατόπιν οδηγιών του υπουργού», όπως αναφέρει στο έγγραφό του προς αρμόδιες Διευθύνσεις του υπουργείου, ζητούσε «εντός της ημέρας (27-6-2022)» να τοποθετηθούν αυτές επί του θέματος και να επιχειρηματολογήσουν γιατί έχουν σοβαρές ενστάσεις ως προς την ένταξη του υπουργείου σε αυτό το πρόγραμμα της Κοινωνίας της Πληροφορίας.

Όλα δείχνουν, ότι επειδή ο υπουργός βιαζόταν να παρουσιάσει στις 7-7-2022 μια «επιτυχία» του ενόψει των εκλογών που άπαντα τα πολιτικά γραφεία θεωρούν ότι θα είναι πρόωρες, ζητήθηκε με επιτακτικό τρόπο, μόλις εντός μιας ημέρας, η άποψη των αρμοδίων υπηρεσιών. Πρόκειται για πρωτοφανή μεθόδευση, ειδικά εάν ληφθεί υπόψιν ότι αφορά ένα σοβαρό θέμα, όπως το ανέβασμα αρχείων και στοιχείων του υπουργείου Εξωτερικών στην τράπεζα δεδομένων του ελληνικού Δημοσίου. Κι αυτό, τη στιγμή που είναι γνωστό ότι το υπουργείο Εξωτερικών, ανεξαρτήτως υπηρεσιών, όπως και άλλα υπουργεία, έχουν αρκετά άκρως «ευαίσθητα» αρχεία, στοιχεία, τηλεγραφήματα, κ.ο.κ.

Εύλογες ανησυχίες

Όπως σαφώς προκύπτει από το ίδιο το έγγραφο του διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του υπουργού, εντός του υπουργείου Εξωτερικών υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις, προκειμένου να «ανεβαίνουν» όλα τα αρχεία στο g-cloud.

Αναμφίβολα, επιβάλλεται ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός τόσο του υπουργείου Εξωτερικών, όσο και συνολικότερα του ελληνικού Δημοσίου. Ωστόσο, αυτό πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και αυστηρές προδιαγραφές ειδικά για «ευαίσθητα» εθνικά υπουργεία.

Ελπίζουμε ότι το πέρασμα του υπουργείου Εξωτερικών στην … ψηφιακή εποχή δεν θα σημάνει πάρτι για τους χάκερς των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, καθώς και πλειάδας άλλων κρατών, και μαζικές υποκλοπές απορρήτων εγγράφων.

Με συνοπτικές διαδικασίες

Ανεξαρτήτως αυτού, πάντως, αυτό που εκπλήσσει, είναι οι συνοπτικές διαδικασίες, με τις οποίες ο Ν.Δένδιας επιχείρησε να διασκεδάσει τις ανησυχίες Διευθύνσεων του υπουργείου Εξωτερικών.

Στην προκειμένη των οικονομικών Διευθύνσεων και της Πληροφορικής. Στο έγγραφό του προς αυτές (ΣΤ-Β΄ γενική Διεύθυνση Οικονομικών υπηρεσιών, ΣΤ5 Διεύθυνση προμηθειών και λειτουργικών δαπανών, ΣΤ4 Διεύθυνση οικονομικής διοίκησης, ΣΤ2 Διεύθυνση ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών) ο Γ.Τσαούσης, αναφερόμενος στις ενστάσεις τους ως προς την ένταξη του υπουργείου στο πρόγραμμα, έτσι όπως το έχει σχεδιάσει η Κοινωνία της Πληροφορίας, ούτε λίγο ούτε πολύ τους καλεί, αφού δεν συμφωνούν, να αναλάβουν «όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται για την τροποποίηση της σύμβασης».

Απίστευτο και όμως αληθινό. Να αναλάβουν οι Διευθύνσεις του υπουργείου και όχι το ίδιο και οι αρμόδιες υπηρεσίες του την «τροποποίηση της σύμβασης». Να σημειωθεί πως, ουσιαστικά, οι συγκεκριμένες Διευθύνσεις ενίσταντο, ισχυριζόμενες ότι τα αρχεία και τα στοιχεία του υπουργείου Εξωτερικών δεν πρέπει να «ανέβουν» στο συνολικότερο σύστημα ψηφιακής διαλειτουργικότητας του Δημοσίου, αλλά πρέπει το σύστημα αυτό να υπάρχει σε «κλειστό δίκτυο του υπουργείου Εξωτερικών».

Βιασύνη για τον προεκλογικό απολογισμό

Ανεξαρτήτως εάν έχουν βάση οι φοβίες τους ότι το ψηφιακό σύστημα του Δημοσίου μπορεί να γίνει σουρωτήρι και, ως εκ τούτου, καλύτερα να φυλάμε τα ρούχα μας για να’ χουμε τα μισά, είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο να ζητείται η γνώμη των Διευθύνσεων για ένα τόσο σοβαρό θέμα εντός μιας ημέρας, επειδή λίγες ημέρες μετά, ο υπουργός πρέπει να παρουσιάσει μια ακόμα «επιτυχία» του. Ελπίζουμε να μην λειτουργεί ο Ν.Δένδιας κατά τον ίδιο τρόπο και στον σχεδιασμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Να σημειωθεί ότι, γενικότερα, στο υπουργείο Εξωτερικών επικρατεί προεκλογικό κλίμα, ενώ, κατά πληροφορίες συνεργάτες του Ν.Δένδια φέρονται να έχουν λάβει οδηγίες να κλείσουν όλους τους εκκρεμείς φακέλους τους εντός του Ιουλίου. Επίσης, έχουν ήδη αρχίσει «κρίσεις» διπλωματών.

Αναλυτικότερα, ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του υπουργού, στο έγγραφό του, στις 27 Ιουνίου, προς τις Διευθύνσεις αναφέρει: «Με δεδομένη την εκπεφρασμένη από τους εμπλεκόμενους υπηρεσιακούς παράγοντες των οικονομικών Διευθύνσεων την επιφύλαξη της παραλαβής και λειτουργίας του νέου ΣΟΛ (Σύστημα Οικονομικών Λειτουργιών), όπως αποτυπώνεται στην περιγραφή της υπογραφείσας με την ανάδοχο εταιρεία σύμβασης, καθώς και τον άμεσο πλέον κίνδυνο μη υλοποίησης ενός καίριου για τον εκσυγχρονισμό του υπουργείου έργου, παρακαλούμε, κατόπιν οδηγιών του υπουργού, όπως εντός της ημέρας (27-6-2022):

-Τεκμηριώσετε τους λόγους, για τους οποίους θα πρέπει το ΣΟΛ να φιλοξενηθεί στο κλειστό δίκτυο του ΥΠΕΞ.

-Επιβεβαιώσετε ότι το ΥΠΕΞ δεσμεύεται στην επιλογή κλειστού δικτύου, στην επιλογή του ΣΟΛ εντός αυτού με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αδυναμία διασύνδεσης με την Κεντρική Διοίκηση και την Λοιπή Γενική Κυβέρνηση και κυρίως για τη διατήρηση επιλεξιμότητας χρηματοδότησής του από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ που έχει εγκριθεί.

-Αναλάβατε όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται για την τροποποίηση της σύμβασης».

Κι όλα αυτά μέσα σε μια ημέρα (!). Όλα δείχνουν ότι η επιστολή του διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του υπουργού προς τις Διευθύνσεις ήταν μάλλον προσχηματική.

Απόρρητα έγγραφα – μυστικά κονδύλια

Ουσιαστικά, το πέρασμα -και- του υπουργείου Εξωτερικών στην ψηφιακή εποχή, όπως την χαρακτήρισε προχθές ο Ν.Δένδιας, σημαίνει τη σύνδεσή του και τη διαλειτουργικότητά του με την κεντρική ψηφιακή πλατφόρμα του Δημοσίου. Το συγκεκριμένο υπουργείο, όπως και άλλα (άραγε τι γίνεται με το υπουργείο Άμυνας;), έχουν όμως καθημερινά και εκατοντάδες διαβαθμισμένα έγγραφα.

Στην επιστολή του, ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του υπουργού αναφέρει γι’ αυτό: «Τα διαβαθμισμένα έγγραφα θα διακινούνται μέσω του Συστήματος Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Εγγράφων (ΣΗΔΕ) του ΥΠΕΞ, όπως ορίζει ο Εθνικός Κανονισμός Ασφαλείας (ΕΚΑ), ενώ το μη απόρρητο μέρος τους μέσω του ΣΟΛ (g-cloud).

Θα υπάρχει επιπλέον στο ΣΟΛ ή στο openΣΗΔΕ ένας συνδετικός κωδικός με το διαβαθμισμένο έγγραφο ώστε να μπορούν να συσχετιστούν με τον χρήστη.

Τα αιτήματα θα γίνονται μέσω ΣΗΔΕ και το απόρρητο μέρος τους με το κρυπτογραφημένο ΣΗΔΕ. Όσον αφορά την ασφάλεια του συστήματος, στη μελέτη εφαρμογής ορίζεται ότι το ΥΠΕΞ έχει το αποκλειστικό δικαίωμα πρόσβασης στα στοιχεία του g-cloud, καθώς και ότι όλες οι εφαρμογές που θα δημιουργηθούν, θα ακολουθούν τις πολιτικές ασφάλειας της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ.)».

Στην προκειμένη, βέβαια, δίδονται διαβεβαιώσεις από την ηγεσία του υπουργείου περί της ασφαλείας των εγγράφων. Ωστόσο, όπως φαίνεται από τις αντιδράσεις που υπάρχουν στο υπουργείο Εξωτερικών δεν συμμερίζονται άπαντες αυτή την αισιοδοξία.

Από τη μεριά του, ο Ν.Δένδιας, παρουσιάζοντας προχθές το πρόγραμμα, περιορίστηκε να πει για το θέμα ότι «το σύστημα ηλεκτρονικής διακίνησης διαβαθμισμένης διπλωματικής αλληλογραφίας, αυτό δεν χρειάζεται καμία εξήγηση, το καταλαβαίνετε» (!).

Στην επιστολή του διευθυντή του, επίσης, αναφέρεται ότι προβλέπεται εξαίρεση για έγχαρτα και όχι ψηφιακά αρχεία. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι, «εφόσον δοθεί εξαίρεση για έγχαρτα και όχι ψηφιακά αρχεία, ειδικά για το gov-ERP, αυτή θα αφορά αποκλειστικά απόρρητες δαπάνες (σ.σ. τα ονομαζόμενα μυστικά κονδύλια). Έγχαρτα, επίσης, θα είναι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όλες οι οικονομικές αναφορές, τα βιβλία των προξενείων και οι αποδείξεις πληρωμής» (!).

«Σύμβουλος» πολυεθνική

Στην ίδια επιστολή προς τις Διευθύνσεις αναφέρεται ότι για όλα τα παραπάνω υπογράφτηκε «η σύμβαση 1897 στις 31-3-22 μεταξύ Κοινωνίας της Πληροφορίας και Αναδόχου». Ωστόσο, δεν κατονομάζει την «ανάδοχο».

Να σημειωθεί ότι στις 30 Μαρτίου 2022, ερωτηθείς ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Α.Παπαϊωάννου, εάν σύμβουλος στο σχέδιο μεταρρύθμισης του υπουργείου Εξωτερικών έχει αναλάβει η ιδιωτική πολυεθνική εταιρεία Συμβούλων, Pricewaterhouse Coopers, εμμέσως πλην σαφέστατα το παραδέχτηκε.

Ειδικότερα, είχε απαντήσει ως εξής: «Το υπουργείο Εξωτερικών έχει ζητήσει στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης Τεχνική Βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη μεταρρύθμιση του υπουργείου. Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί μόνη της να επιλέξει ποιος θα αναλάβει αυτή τη βοήθεια. Από εκεί και πέρα, οποιοδήποτε ερώτημα για το ποιος θα κάνει, τι θα κάνει, αυτά μπορείτε να τα απευθύνετε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν είμαι αρμόδιος εγώ να απαντήσω».

Προεκλογικές ανακοινώσεις

Προχθές, ο Νίκος Δένδιας, κατά την παρουσίαση του «Στρατηγικού Σχεδίου 2022-2025 και των έργων ψηφιακής μεταρρύθμισης του υπουργείου Εξωτερικών», έκανε λόγο για «τέσσερα έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που υπερβαίνουν τα 60 εκατομμύρια ευρώ».

Αυτά, όπως εξήγησε, «προκηρύσσονται στις επόμενες εβδομάδες από την Κοινωνία της Πληροφορίας και είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου». Να σημειωθεί, πάντως, ότι ο διευθυντής του στην επιστολή του έχει κάνει ήδη λόγο για «ανάδοχο» του έργου (!).

Ο ίδιος ανέφερε ότι «είμαστε το πρώτο υπουργείο που το κάνουμε», δηλαδή την ένταξη στην ψηφιακή πλατφόρμα του Δημοσίου, σημείωσε πως πρόκειται για «μια καινοτομία», ενώ σημείωσε πως και άλλες «χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και χώρες όπως η Σουηδία, η Ιρλανδία, η Κύπρος έχουν ήδη ενσωματώσει έναν τέτοιο τρόπο λειτουργίας».