Του Σάββα Καλεντερίδη
Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στη σειρά των γεγονότων που οδήγησαν στην επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, στις 13 Ιουνίου 2025, η οποία ανοίγει τον κύκλο μιας νέας ιστορικής περιόδου για το κράτος του Ισραήλ, αλλά και για τις ισορροπίες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Ήδη το Ισραήλ, σε στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ, σχεδιάζει την επόμενη ημέρα, που σημαίνει επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ, οι οποίες συνήφθησαν την πρώτη τετραετία του Τραμπ, ως ακολούθως:
Στις 15 Σεπτεμβρίου 2020, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και το Μπαχρέιν υπέγραψαν τις Συμφωνίες του Αβραάμ στον Λευκό Οίκο, στην Ουάσινγκτον. Τον Δεκέμβριο του 2020 ακολούθησε το Μαρόκο. Αυτές οι συμφωνίες σηματοδότησαν μια ιστορική αλλαγή στην περιοχή, όμως δεν έλυσαν το πρόβλημα ασφάλειας του Ισραήλ. Για να ολοκληρωθούν οι Συμφωνίες του Αβραάμ, θα έπρεπε να προστεθούν σ’ αυτές ο Λίβανος, η Συρία και η Σαουδική Αραβία.
Υπάρχουν απόψεις που λένε ότι το Ιράν ήταν αυτό που ώθησε τη Χαμάς να πραγματοποιήσει την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, με το σκεπτικό ότι το Ισραήλ θα ήταν υποχρεωμένο να απαντήσει σκληρά με επίθεση στη Γάζα, παρεμποδίζοντας έτσι την υπογραφή συμφωνίας Ισραήλ – Σ. Αραβίας, για την οποία υπήρχαν σχετικές διαδικασίες σε εξέλιξη.
Τώρα, μετά την εξουδετέρωση του Ιράν, που σημαίνει εξουδετέρωση σε μεγάλο βαθμό του «Άξονα της Αντίστασης», ανοίγει ο κύκλος διεύρυνσης των Συμφωνιών του Αβραάμ.
Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, που είναι ταυτοχρόνως και ειδικός απεσταλμένος του προέδρου Τραμπ στη Συρία, στις 19 Ιουνίου επισκέφθηκε τη Βηρυτό και επέδωσε σε Λιβανέζους αξιωματούχους έναν γραπτό οδικό χάρτη για τον πλήρη αφοπλισμό της Χεζμπολάχ. Αυτό είναι το πιο δύσκολο βήμα, που, αν γίνει, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ – Λιβάνου.
Παράλληλα με τον Λίβανο, οι ΗΠΑ προχωρούν τις ανάλογες διαδικασίες και για τη Συρία. Η συνάντηση Τραμπ – Σαλμάν – Σάρα στη Σ. Αραβία δεν ήταν καθόλου τυχαία, ούτε η υπογραφή προσφάτως προεδρικού διατάγματος από τον Τραμπ, με το οποίο αίρονται οι κυρώσεις στη Συρία. Αυτό γίνεται για να δημιουργηθεί το «κατάλληλο» κλίμα στην οργάνωση και την κυβέρνηση του Αχμέτ αλ Σάρα, αλλά και στην κοινή γνώμη της Συρίας, ότι οι κυρώσεις αίρονται για να καταστεί δυνατή η ανοικοδόμηση της χώρας και η ανάταξη της οικονομίας. Μόνο που οι κυρώσεις αίρονται υπό την προϋπόθεση ότι ο Αχμέτ αλ Σάρα θα υπογράψει συμφωνία με το Ισραήλ.
Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο για τον Αλ Σάρα, αφού το Ισραήλ δηλώνει ότι όχι μόνο απαιτεί την αναγνώριση της κατοχής των Υψωμάτων του Γκολάν, αλλά και ότι δεν πρόκειται να αποχωρήσει «για λόγους ασφαλείας» από το όρος Ερμών και από τις περιοχές που κατέχει ανατολικά των Υψωμάτων του Γκολάν, όπου υπάρχουν και επτά φράγματα, ανάμεσα στα οποία το μεγαλύτερο της Συρίας, αυτό του Ιερομύακος ποταμού (Γερμούκ).
Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τον Αλ Σάρα να ισχυροποιηθεί σε τέτοιον βαθμό, που να επιβάλει την υπογραφή μιας τέτοιας συμφωνίας.
Όμως, το πρόβλημα δεν είναι μόνο η Συρία. Η προσέγγιση Συρίας – Ισραήλ δημιουργεί σοβαρή ανησυχία στην Άγκυρα, η οποία αφενός μεν διεκδικεί η ίδια τον έλεγχο της Συρίας, αφετέρου δε βλέπει με μεγάλη ανησυχία την αύξηση της επιρροής του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή, στην οποία δεν χωρούν δύο «αφεντικά».
Ούτε ο Λίβανος ούτε η Συρία είναι υποθέσεις που θα τελεσφορήσουν εύκολα και γρήγορα. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο Τραμπ το έχει πάρει ζεστά το θέμα και, επειδή όλοι οι παράγοντες της εξίσωσης, Χαμάς, Λίβανος, Συρία και Τουρκία, είναι αδύναμοι και έχουν ανάγκη τις ΗΠΑ, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το όλο σχέδιο θα προχωρήσει.
Πάντως, αν προχωρήσει, το Ισραήλ θα έχει εξασφαλίσει την περιφερειακή του ασφάλεια, αφού θα έχουν σχεδόν μηδενιστεί οι απειλές και οι κίνδυνοι από τον περίγυρό του, ήτοι Λίβανο, Συρία, Ιορδανία, Γάζα και Αίγυπτο.
Όμως, το σχέδιο του Τραμπ δεν περιορίζεται στα παραπάνω. Αποτελεί στόχο του Αμερικανού προέδρου η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας, κάτι εξαιρετικά δύσκολο, λόγω των σκληρών χαρακτηρισμών που έχει εκτοξεύσει ο Ταγίπ Ερντογάν προσωπικά κατά του Μπενιαμίν Νετανιάχου αλλά και του κράτους του Ισραήλ.
Παρ’ όλα αυτά, επειδή ο Ερντογάν έχει απόλυτη ανάγκη τη στήριξη των ΗΠΑ και του Τραμπ, έχει αρχίσει ήδη τη διαμεσολάβηση για τον αφοπλισμό της Χαμάς, διεκδικώντας ως αντάλλαγμα τον αφοπλισμό των Κούρδων της Τουρκίας (ΡΚΚ) αλλά και της Συρίας (Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας – SDF).
Είναι προφανές ότι η κατάσταση, όπως εξελίσσεται, έχει έντονο ενδιαφέρον για την Κύπρο και την Ελλάδα, για δύο λόγους.
Ο ένας είναι ότι τα ανταλλάγματα που θα ζητήσει η Τουρκία για να αποδεχτείαυτή τη νέα κατάσταση, που μειώνει την επιρροή την οποία σχεδίαζε να ασκήσει στη Μέση Ανατολή, δεν θα περιοριστούν στο Κουρδικό, αλλά πολύ πιθανόν να επεκταθούν και προς δυσμάς, δηλαδή προς Κύπρο και Ελλάδα.
Αυτή είναι μια κατάσταση που είναι σχετικά δύσκολο να διαχειριστεί η Ελλάδα, λόγω των μηδενικών σχέσεων που διατηρεί ο κ. Μητσοτάκης με τον Τραμπ, σε αντίθεση με τον Ερντογάν.
Ο άλλος λόγος είναι το ενδεχόμενο οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας, παρά τις υφιστάμενες δυσκολίες, να πάρουν τον δρόμο της εξομάλυνσης.
Είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο;
