Πραγματοποιήθηκε χθες στην Κωνσταντινούπολη η συνάντηση κορυφής Τουρκίας – Ιταλίας – Λιβύης
Παρίσι, Μαρία Δεναξά
Χθες πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη συνάντηση κορυφής Τουρκίας – Ιταλίας – Λιβύης, με «θολή ατζέντα», στο πλαίσιο του επικίνδυνου παιχνιδιού στρατηγικής επιβολής που παίζει η Τουρκία στη Λιβύη, σε βάρος των εύθραυστων ισορροπιών στην ανατολική Μεσόγειο.
Από τη συνάντηση αυτή αποκλείστηκαν η Ελλάδα και η Αίγυπτος, σαν η σταθερότητα στην περιοχή να ήταν υπόθεση μόνο της Άγκυρας και όσων επιλέγει να έχει δίπλα της. Όσοι όμως παρακολουθούν εδώ και μήνες τις κινήσεις του Ερντογάν διαπιστώνουν ότι στις τουρκο-λιβυκές σχέσεις υπάρχουν μεταβλητές δυναμικά εξελισσόμενες.
Η Τουρκία, αφού πρώτα εισήλθε από την «κερκόπορτα» της Τρίπολης το 2019, με πρόσχημα τη στήριξη της νόμιμης κυβέρνησης, εξελίχθηκε σε ρυθμιστή του λιβυκού χάους: Με στρατιωτική εμπλοκή, πολιτικό σχεδιασμό και μια «ειδική σχέση» με την κυβέρνηση εθνικής συμφωνίας που εδραίωσε την Άγκυρα στον χάρτη της Βόρειας Αφρικής.
Από τότε παραμένει στρατιωτικά παρούσα στη δυτική Λιβύη, αλλάζοντας τακτική με ρυθμούς ταχυδακτυλουργού. Σήμερα, η ίδια Τουρκία που κάποτε κατακεραύνωνε τον Χαφτάρ φλερτάρει ανοιχτά με την οικογένειά του στην ανατολική Λιβύη, μετατρέποντας τον πρώην εχθρό σε βασικό συνομιλητή. Αυτή η επικίνδυνη «διπλωματία της παλινδρόμησης» επιταχύνεται και δημιουργεί ένα νέο status quo, όχι μόνο εις βάρος των ισορροπιών στη Λιβύη, αλλά και δυσοίωνων προοπτικών για την Ελλάδα, η οποία, παρακολουθώντας δίχως στρατηγική, αυτοκαταδικάζεται, λόγω κοντόφθαλμης εσωστρέφειας, σε αποδυνάμωση του στρατηγικού αποτυπώματός της σε τόπους ιστορικής επιρροής της.
Το «φλερτ» με την οικογένεια Χαφτάρ, όπως παραδέχονται διεθνείς αναλυτές, δεν είναι τυχαίο. Από τη μία, η Τουρκία πουλάει drones και όπλα στον Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπά, υποτίθεται για να «χτυπήσει» τα κυκλώματα διακίνησης μεταναστών στη Σαμπράθα, και από την άλλη στέλνει στρατιωτικό εξοπλισμό στη Βεγγάζη, κλείνοντας συμφωνίες με τον παλιό της εχθρό Χαφτάρ. Δεν πρόκειται για διπλωματία ισορροπιών αλλά για ωμή στρατηγική διείσδυσης και αγοράς επιρροής και στις δύο πλευρές της χώρας.
Το να επενδύει ταυτόχρονα η Άγκυρα στη δυτική και την ανατολική Λιβύη, σαν να θεωρεί ότι μπορεί να πατάει διαρκώς σε δύο βάρκες, διατηρώντας τον έλεγχο στην Τρίπολη ενώ ταυτόχρονα συναλλάσσεται με τη Βεγγάζη, είναι ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι που μπορεί να της γυρίσει μπούμερανγκ. Οι Λίβυοι «σύμμαχοί» της έχουν αποδείξει πολλές φορές στο παρελθόν την ταχύτητα με την οποία μπορούν να γίνουν και πάλι εχθροί.
Διεθνείς παρατηρητές προειδοποιούν ότι η Τουρκία υποτιμά τον βαθμό αστάθειας στη Λιβύη, καθώς μια λάθος κίνηση θα μπορούσε να ανοίξει ξανά τον δρόμο για εμφύλιο σπαραγμό. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η Άγκυρα πιέζει να νομιμοποιηθεί το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, αγνοώντας επιδεικτικά τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Αιγύπτου στη Μεσόγειο.
Η χθεσινή συνάντηση με τη Μελόνι και τον Ντμπεϊμπά στην Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμη ένας κρίκος στην αλυσίδα παράκαμψης των χωρών που πραγματικά επηρεάζονται από τις εξελίξεις στην περιοχή.
Ο Ντμπεϊμπά, από την πλευρά του, παίζει το χαρτί της επιβίωσης. Θέλει να διασφαλίσει τη στήριξη της Τουρκίας με αντάλλαγμα ό,τι του ζητηθεί, ακόμη και να αναθέσει στην Άγκυρα τη διαχείριση κέντρων κράτησης μεταναστών, με χρηματοδότηση από την Ε.Ε. και το Κατάρ. Όμως, όταν μια χώρα όπως η Τουρκία αποκτά τόσο ισχυρό ρόλο στη διαχείριση ανθρώπινων ροών, το ερώτημα είναι αν μιλάμε για «λύσεις» ή για ολέθρια (για δυο τουλάχιστον κράτη-μέλη της Ε.Ε.) γεωπολιτική εργαλειοποίηση της μετανάστευσης.
Κι όλα αυτά ενώ ο ΟΗΕ ετοιμάζεται να παρουσιάσει νέο οδικό χάρτη για τη Λιβύη μέσα στον μήνα. Αν οι προτάσεις του συμπεριλάβουν αλλαγή κυβέρνησης στην Τρίπολη, ο Ντμπεϊμπά ενδέχεται να αρχίσει νέα ένοπλη σύγκρουση για να διασφαλίσει την εξουσία του. Και μαντέψτε ποιος θα βγει κερδισμένος από το χάος: Ο παίκτης που πουλάει όπλα και στις δύο πλευρές.
Είναι πλέον προφανές ότι η Τουρκία δεν δρα υπέρ της σταθερότητας της Λιβύης και της ανατολικής Μεσογείου, αλλά προκειμένου να παγιώσει έναν ρόλο ηγεμονικό σε μια γεωπολιτική σκακιέρα, όπου μετρούν μόνο η ισχύς και το κέρδος. Η χθεσινή τριμερής στην Κωνσταντινούπολη, με προσκλήσεις μόνο σε όσους εξυπηρετούν την ατζέντα της Άγκυρας, δεν ήταν ούτε σύνοδος ειρήνης ούτε πλαίσιο διαλόγου. Ήταν επίδειξη αποκλεισμού με τη χώρα μας να παρακολουθεί από τις κερκίδες, ασθμαίνοντας, τελευταία και καταϊδρωμένη, στο επικίνδυνο για τα γεωπολιτικά της συμφέροντα παιχνίδι που παίζεται ακριβώς δίπλα της.
Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»
