Του Αλκιβιάδη Κεφαλά*
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεξιώθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο όλα τα «εύοσμα άνθη του κήπου της Μεταπολίτευσης» που πλουτίζουν λεηλατώντας τα ευρωπαϊκά κονδύλια και συνεπώς το πλέον κατάλληλο όνομα θα ήταν «γιορτή της κλεπτοκρατίας».
Η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε μια προβληματική δημοκρατία, μια χώρα όπου οι θεσμοί δεν λειτουργούν. Το κράτος δικαίου παρακάμπτεται, τα μέσα ενημέρωσης εξαγοράζονται, η Δικαιοσύνη χειραγωγείται και η κρατική εξουσία μετατρέπεται σε ιδιωτικό εργαλείο διατήρησης πολιτικού και κομματικού ελέγχου.
Η υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς ένα σκάνδαλο, είναι σύμπτωμα συστημικής διαφθοράς, όπου δισεκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά ταμεία μοιράζονται με αδιαφανή, κομματικά και πελατειακά κριτήρια.
Όπως προειδοποίησε ο Bertrand Russell στο «The Impact of Science on Society», η σύγχρονη εξουσία δεν βασίζεται στην ωμή βία, αλλά στην τεχνογνωσία και την ελεγχόμενη πληροφόρηση. Οι κοινωνίες διαχωρίζονται σε εκείνους που κατανοούν και διαχειρίζονται τη γνώση και εκείνους που πειθαρχούν χωρίς κατανόηση.
Η Ελλάδα σήμερα ζει ακριβώς αυτό το φαινόμενο. Οι πολίτες καθοδηγούνται από χειραγωγημένη πληροφορία. Η πολιτική εξουσία χρησιμοποιεί την ευρωπαϊκή τεχνοκρατία ως ασπίδα ατιμωρησίας. Η ίδια η δημοκρατία αδειάζει από περιεχόμενο. Η Ελλάδα από πρώην έθνος-κράτος έχει μετατραπεί σε ΜΚΟ για να θησαυρίζουν πολιτικοί. Η εκλογική διαδικασία έχει απολέσει τη δυναμική της. Θεσμικά αντίβαρα, όπως η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, ελεγκτικοί μηχανισμοί ή ακόμα και επιτροπές διαφάνειας, δεν μπορούν να πυροδοτήσουν πολιτικές εξελίξεις. Ειρηνικές διαδηλώσεις, απεργίες και οργανωμένες πρωτοβουλίες κομμάτων, π.χ. Whistle-blowers, προσφυγές στη Δικαιοσύνη κ.λπ., που θα μπορούσαν να ρίξουν κυβερνήσεις, είναι ανύπαρκτες. Ως αφανείς βραχίονες του Qatar Gate, τα αριστερά κόμματα εξυπηρετούν την πολιτική του Κατάρ και της Τουρκίας. Μεγάλο ποσοστό του ελληνικού λαού αποδέχεται τη διαφθορά, αρκεί να συμμετέχει σε αυτή.
Η Ε.Ε. δεν μπορεί να παραμένει σιωπηλή. Δεν μπορεί να μετατρέπεται σε συνεργό ενός μηχανισμού εξουσίας που παραβιάζει τα ιδρυτικά της ιδεώδη. Η μόνη διέξοδος που θα μπορούσε να επιφέρει τη λύση του ελληνικού προβλήματος θα ήταν η παρέμβαση της ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) και της OLAF, οι οποίες έχουν την αρμοδιότητα να ενεργήσουν όταν υπάρχει συστημική απειλή κατά των δημοκρατικών θεσμών και κατάχρηση κονδυλίων.
Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται η πρόταση της Κομισιόν και η έγκριση από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία για τη διακοπή της χρηματοδότησης προς την Ελλάδα. Από το 2021 η Ε.Ε. διαθέτει τον μηχανισμό «Conditionality Mechanism», δηλαδή τη σύνδεση κονδυλίων με τον σεβασμό στο κράτος δικαίου και τη χρηστή διαχείριση των χρημάτων. Αυτός ο μηχανισμός χρησιμοποιήθηκε κατά της Ουγγαρίας, της Πολωνίας για το δικαστικό σύστημα, και της Σλοβακίας λόγω κυβερνητικής διαφθοράς.
Στην περίπτωση της Ελλάδας υπάρχουν χιλιάδες περιπτώσεις διαφθοράς, όπως η κατάχρηση των αγροτικών επιδοτήσεων, η συστημική παρακολούθηση πολιτικών και δημοσιογράφων, η έκθεση PEGA του Ευρωκοινοβουλίου, οι καταγγελίες των Reporters Without Borders για τον ασφυκτικό κρατικό έλεγχο στα ΜΜΕ, οι πολιτικές παρεμβάσεις σε εισαγγελικές έρευνες, π.χ. Novartis, και οι εκθέσεις της OLAF, της Transparency International και των ανεξάρτητων δημοσιογράφων, π.χ. Solomon, που τεκμηριώνουν ευρύτατη διαφθορά.
Η πιθανή διακοπή της χρηματοδότησης στην Ελλάδα θα έπληττε αποκλειστικά και μόνο τους πολιτικούς, τα κυβερνητικά στελέχη και το σύστημα διαφθοράς που έχουν οικοδομήσει, και ουδόλως απλούς πολίτες και παραγωγούς, δοθέντος ότι ένα μικρό μέρος των ευρωπαϊκών χρημάτων καταλήγει σε αυτούς.
Όμως ακόμα και εάν οι πολίτες προέβαιναν σε ανώνυμες καταγγελίες κατά της κυβερνητικής διαφθοράς μέσω της ιστοσελίδας https://ec.europa.eu/anti-fraud/olaf-and-you/report-fraud_el, η πολιτική προστασία από τις άλλες κυβερνήσεις, π.χ. Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, και τα συμφέροντα των Βρυξελλών (τα χρήματα δεν καταλήγουν μόνο στους πολιτικούς, αλλά σε πολυεθνικές, εργολάβους, συμβούλους και τράπεζες) καθιστούν μία τέτοια εξέλιξη εξαιρετικά δύσκολη.
Η έξοδος από τη διαφθορά είναι δυνατή μόνο με τον έξωθεν οικονομικό στραγγαλισμό.
*∆ιδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, UK, τ. διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
