Του δρος Απόστολου Κρητικόπουλου*
Σε δύο προηγούμενα άρθρα μου στην εφημερίδα «δημοκρατία», το 2021 και το 2022, είχα υπερασπιστεί με πάθος την ανάγκη για ενεργειακή μετάβαση που δεν θα εγκλωβίζεται στις ευμετάβλητες και τεχνολογικά ασθενικές μορφές ενέργειας. Στην πρώτη περίπτωση, σχολίασα την πρόταση Ευρωπαίων οικονομολόγων για μαζική διαγραφή χρέους υπέρ της πράσινης ανάπτυξης, τονίζοντας όμως ότι χωρίς τεχνολογική υπέρβαση κάθε πράσινη επένδυση κινδυνεύει να αποδειχθεί πρόσκαιρη και αναποτελεσματική. Στο δεύτερο άρθρο, κατέγραψα με ανακούφιση την αλλαγή στάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην πυρηνική ενέργεια, αναγνωρίζοντας τη ρηξικέλευθη απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου να τη χαρακτηρίσει «πράσινη», άρα και επιλέξιμη για χρηματοδότηση. Ταυτόχρονα, υπογράμμισα την κοσμογονική σημασία του έργου ITER στη Γαλλία, το οποίο αποτελεί τη σοβαρότερη ελπίδα για έναν λειτουργικό αντιδραστήρα σύντηξης.
Γι’ αυτό και ένιωσα σχεδόν συγκινημένος όταν πρόσφατα ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, απαντώντας σε ερώτηση περί Τεχνητής Νοημοσύνης, σε μια εκδήλωση υψηλής επιστημονικής στάθμης, επέλεξε αυθόρμητα ως ύψιστο πρόβλημα που πρέπει να επιλύσει η ανθρωπότητα την πρακτική και οικονομική αξιοποίηση της πυρηνικής σύντηξης (fusion). Με αυτή τη φράση κατέρριψε δεκαετίες προκαταλήψεων και συνόψισε το μέλλον μας με ειλικρίνεια και διορατικότητα. Ήταν μια επίκληση στην επιστήμη για λύσεις που ξεπερνούν τα ημίμετρα και εισάγουν την ανθρωπότητα σε μια νέα ενεργειακή εποχή.
Η βασική διαφορά ανάμεσα στους αντιδραστήρες σχάσης και σύντηξης είναι ριζική και καθοριστική. Στους πρώτους, βαριά άτομα όπως το ουράνιο διασπώνται βίαια, απελευθερώνοντας ραδιενεργά κατάλοιπα. Στη σύντηξη, ελαφρά άτομα ενώνονται, παράγοντας πολλαπλάσια ενέργεια χωρίς ρύπους ή ραδιενέργεια. Η σχάση φέρει μαζί της το φάσμα του Τσερνόμπιλ. Η σύντηξη ενσαρκώνει το όραμα ενός κόσμου καθαρού και απεριόριστου σε ενεργειακή δυναμικότητα.
Η σύντηξη αποτελεί την ενσάρκωση μιας υπερβατικής υπόσχεσης: ότι ο άνθρωπος μπορεί να τιθασεύσει τη δύναμη του Ηλίου και να τη φέρει στη Γη. Ότι μπορεί να δημιουργήσει ενέργεια χωρίς ενοχές, χωρίς εκβιασμούς, χωρίς γεωπολιτικές εξαρτήσεις. Ήδη το ITER πλησιάζει την ώρα της πρώτης πειραματικής λειτουργίας, ενώ δεκάδες ιδιωτικές πρωτοβουλίες σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ασία επιταχύνουν την πρόοδο.
Αν η Ελλάδα μείνει παθητικός παρατηρητής, θα χάσει το τρένο του μέλλοντος. Αντιθέτως, αν αποφασίσουμε με τόλμη, επιστημονική τεκμηρίωση και θεσμική σοβαρότητα, μπορούμε να γίνουμε μέρος της επόμενης τεχνολογικής επανάστασης. Όχι ως ουραγοί, αλλά ως αποδέκτες τετελεσμένων, αλλά ως δημιουργοί ενός νέου ενεργειακού μέλλοντος.
Η σύντηξη είναι η τελευταία μεγάλη υπόσχεση της επιστήμης στην ανθρωπότητα. Και η στιγμή για να την αδράξουμε είναι τώρα.
*∆ιδάκτωρ Πληροφορικής (twitter: @kritikopoulos)
