Ο αποκλεισμός των υποβρυχίων μας από το Αιγαίο στόχος των Τούρκων

Τι κρύβεται πίσω από την αντίδρασή τους για τα θαλάσσια πάρκα στις Κυκλάδες που απαγορεύουν την αλιεία – Έστελναν τις μηχανότρατές τους στα νησιά του Αρχιπελάγους, για να αποσυντονίζουν την άμυνά μας στον βυθό! – Πλέον αυτών θέτουν εδαφικό ζήτημα βραχονησίδων και επικαλούνται την Διακήρυξη των Αθηνών – Υποτονικό το ΥΠΕΞ τονίζει ότι προστατεύει την «εθνική κυριαρχία». Εξαιρεί τα κυριαρχικά δικαιώματα

Με εκπληκτική ταχύτητα αντέδρασε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στην εξαγγελία του Έλληνος Πρωθυπουργού για την δημιουργία δύο θαλασσίων πάρκων, ενός στο Αιγαίο και ενός στο Ιόνιο. Και ενώ είναι γνωστές οι τουρκικές αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος στο Αιγαίο, υπάρχει εν προκειμένω μια ακόμη ουσιαστική παράμετρος. Η κήρυξις των θαλασσίων πάρκων σημαίνει, για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και απαγόρευση της δυνατότητος να πλέουν μηχανότρατες πάσης εθνικότητος σε αυτά. Και πράγματι η Ελλάς κατόπιν ευρωπαϊκής οδηγίας έχει καταργήσει την χρήση τους και έχει επιδοτήσει την καταστροφή όσων υπήρχαν. Η μηχανότρατα όμως, εκτός από απειλή για το περιβάλλον είναι και απειλή για τα υποβρύχια. Ο κίνδυνος να μπλεχτούν στα δίχτυα είναι υπαρκτός και για τον λόγο αυτό, όπου πλέουν μηχανότρατες δεν πλέουν υποβρύχια. Η Τουρκία όμως, οι μηχανότρατες της οποίας εμφανίζονται τις τελευταίες ημέρες να ψαρεύουν μέχρι και τα ανοικτά της Τήνου και άλλων νησιών των Κυκλάδων, ουσιαστικώς μπορεί σε ειρηνική περίοδο να δημιουργεί ζώνες αποκλεισμού για τα ελληνικά υποβρύχια. Είναι και αυτός ένας από τους λόγους για τους οποίους αντιδρά με τέτοια ένταση στην δημιουργία των πάρκων. Ο άλλος λόγος είναι η παγία πολιτική περιορισμού της Ελλάδος στα έξι μίλια των χωρικών υδάτων των νησιών στα οποία δεν αναγνωρίζει κυριαρχικά δικαιώματα (ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα κλπ). Και είναι τραγικό το γεγονός ότι και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, στις σχετικές ανακοινώσεις του δεν κάνει μνεία κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά μόνον κυριαρχίας. Που σημαίνει τα έξι μίλια. Άλλωστε και κατά την κρίση του θέρους του 2020 ο νυν υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος Γεραπετρίτης, ως υπουργός Επικρατείας τότε, τα έξι μίλα είχε θέσει ως «κόκκινη γραμμή» της Ελλάδος. Την ίδια στάση βλέπουμε να επαναλαμβάνεται σε κάθε περίπτωση αντιδράσεως της Τουρκίας σε ελληνικές ενέργειες εντός θαλασσίου χώρου στον οποίο η Αθήνα δικαιούται να ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα. Τυπικό παράδειγμα, η άτακτος αποχώρησις των ερευνητικών της ηλεκτρικής διασυνδέσεως από την θάλασσα της Κάσου.

Τα δύο νέα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα σε Νότιες Κυκλάδες και Ιόνιο, που ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τίθενται έως τις 22 Σεπτεμβρίου σε δημόσια διαβούλευση. Τα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα είναι δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών. Η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πρόσθετα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μέχρι σήμερα μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσεγγίσεως. Σκοπός τους είναι η διατήρησις της μοναδικής βιοποικιλότητος, η προστασία και η αποκατάστασις των οικοτόπων και η προώθησις της ευαισθητοποιήσεως σχετικά με το θαλάσσιο περιβάλλον.

Οι Τούρκοι όμως έχουν διαφορετική προσέγγιση στο ζήτημα. Η ανακοίνωσις την οποία εξέδωσε ταχύτατα το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δεν είναι παρά ένα κείμενο που δείχνει εμμονή στην προσπάθεια δημιουργίας «γκρίζων ζωνών» σε όλο το Αιγαίο. Ταυτοχρόνως η αναφορά στην «Διακήρυξη των Αθηνών» καταδεικνύει πόσο ολέθριο σφάλμα ήταν η υπογραφή της και πόσο αφελής ήταν η προσέγγισις της ελληνικής Κυβερνήσεως που επίστευε ότι μπορεί λύσει προβλήματα, έστω και μικρά προβλήματα με την Τουρκία του Ερντογάν. 

Η οποία Τουρκία, δια της ανακοινώσεως του υπουργείου της των Εξωτερικών αμφισβητεί και την κυριαρχία της Ελλάδος σε «γεωγραφικούς σχηματισμούς» (εννοεί τουλάχιστον βραχονησίδες). Αναφέρει: 

«Το Υπουργείο μας εξέδωσε δήλωση στις 9 Απριλίου 2024, επαναλαμβάνοντας ότι τα Θαλάσσια Πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος δεν θα έχουν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων γεωγραφικών σχηματισμών των οποίων η ιδιοκτησία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες.

Τα σημεία που αναφέρονται στη δήλωσή μας παραμένουν σε ισχύ σήμερα. Οι μονομερείς ενέργειες θα πρέπει να αποφεύγονται σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος. Το διεθνές ναυτικό δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε αυτές τις θάλασσες, συμπεριλαμβανομένων και περιβαλλοντικών ζητημάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε ότι η χώρα μας, ως παράκτιο κράτος στο Αιγαίο Πέλαγος, είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, επαναλαμβάνουμε ότι, όπως και στο παρελθόν, οι προσπάθειες αξιοποίησης παγκόσμιων αξιών όπως η προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο διασυνδεδεμένων ζητημάτων του Αιγαίου και ζητημάτων που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, βραχονησίδων και υφάλων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες δεν θα αποδώσουν κανένα αποτέλεσμα σήμερα».

Και ακολουθεί η αναφορά στην «Διακήρυξη των Αθηνών»: 

«Θα θέλαμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για να τονίσουμε ότι η Τουρκία διατηρεί τη θέση της ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και ολοκληρωμένη προσέγγιση για την επίλυση ζητημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο, την ισότητα και την καλή γειτονία, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία αντικατοπτρίζει το πνεύμα που και τα δύο μέρη επιθυμούν να διατηρήσουν στις σχέσεις τους».

Σε απάντηση το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: 

«Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας.

Αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές.

Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα.

Η Ελλάδα τάσσεται παγίως υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία, με στόχο τη διευθέτηση της μοναδικής ελληνοτουρκικής διαφοράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών.

Η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης».

Επαναλαμβάνουμε το ατόπημα. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών για πολλοστή φορά ομιλεί για δικαιώματα «που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία. Ούτε λέξη για τα κυριαρχικά δικαιώματα.

Δημοσιεύεται στην «Εστία»