Του Σάββα Καλεντερίδη
Ο Ερντογάν από τότε που ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας στην Τουρκία επιδίωκε να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τη γειτονική Συρία, οι οποίες επί δεκαετίες ήταν τεταμένες, κυρίως για τους τρεις κάτωθι λόγους:
Ο πρώτος ήταν η παράνομη, κατά τη Δαμασκό, προσάρτηση από την Τουρκία του Σαντζακίου της Αλεξανδρέττας, σήμερα νομού Αντιοχείας – Χατάι, που έγινε ύστερα από ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα το 1938. Από την υπογραφή της Συνθήκης της Άγκυρας, μεταξύ Γαλλίας και Μουσταφά Κεμάλ, το 1921, τότε που οι σύμμαχοί μας στην Αντάντ Γάλλοι, αφού προηγουμένως (1919) μας είχαν στείλει μαζί με τους Άγγλους στη Μικρά Ασία, μας εγκατέλειψαν και συμμάχησαν με τον μέχρι τότε εχθρό της Αντάντ, η περιοχή της Αλεξανδρέττας ήταν υπό γαλλική εντολή.
Ο δεύτερος ήταν τα νερά του Ευφράτη ποταμού, που η Τουρκία είχε ως στόχο να τα κατακρατεί με το φαραωνικό σχέδιο των «φραγμάτων Ατατούρκ». Η Συρία, επί πατρός Άσαντ, για να καθυστερήσει την κατασκευή των φραγμάτων υποστήριξε τον ένοπλο αγώνα των Κούρδων του ΡΚΚ κατά της Τουρκίας, που ήταν ένας ανασχετικός παράγων στην κατασκευή των φραγμάτων. Να σημειωθεί ότι τα νερά του Ευφράτη αποτελούν στην κυριολεξία πηγή ζωής για τη Συρία.
Ο τρίτος λόγος ήταν το Κουρδικό και η υποστήριξη που παρείχε ο πατήρ Άσαντ στο ΡΚΚ για τον δεύτερο λόγο που προαναφέρθηκε. Ο λόγος αυτός εξαλείφθηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας των Αδάνων τις 20 Οκτωβρίου. Η εν λόγω συμφωνία υπογράφηκε μετά την εκδίωξη του ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτζαλάν από τη Δαμασκό, όπου κατοικούσε, τις 9 Οκτωβρίου, μια έξοδος που κατέληξε, ύστερα από μια περιπετειώδη διαδρομή Αθήνα – Μόσχα – Ρώμη – Μόσχα – Ντουσαμπέ – Αγία Πετρούπολη – Αθήνα – Ναϊρόμπι, στη σύλληψή του και τη φυλάκισή του στη νήσο Καλόλιμνο (Ιμραλί,) στη θάλασσα του Μαρμαρά.
Με την υπογραφή της Συμφωνίας των Αδάνων έφυγαν από το τραπέζι τα δύο προβλήματα και αυτό διευκόλυνε τον Ερντογάν να προσεγγίσει τον Μπασάρ αλ Άσαντ, με τον οποίον ανέπτυξε στενές σχέσεις, που πέρα από πολιτικές έγιναν και οικογενειακές. Ο Ερντογάν οικογενειακώς φιλοξενούσε αρκετές φορές την οικογένεια Άσαντ στο θέρετρό του στη Μαρμαρίδα και στην Κωνσταντινούπολη.
Μέχρι που οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, τον Μάρτιο του 2011, αποφάσισαν να ξεκινήσουν την επιχείρηση αποκαθήλωσης του Άσαντ. Όμως, για να ξεκινήσει αυτή η επιχείρηση, ήταν απολύτως απαραίτητο να πειστεί η Τουρκία να παραχωρήσει την επικράτειά της, για να αποτελέσει βάση υποδοχής των λιποτακτών από τον στρατό του Άσαντ και των περίπου σαράντα χιλιάδων ισλαμιστών τρομοκρατών, οι οποίοι ξεκίνησαν από διάφορες χώρες για να στρατευτούν στο λεγόμενο «Ισλαμικό Κράτος».
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου και δηλώσεις στελεχών του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) της εποχής εκείνης, οι ΗΠΑ, για να πείσουν τον Ερντογάν από φίλος να γίνει εχθρός του Άσαντ και να δεχτεί η Τουρκία και οι… αρμόδιες υπηρεσίες του τουρκικού κράτους να παίξουν τον ρόλο που θα τους ανέθεταν, του υποσχέθηκαν ότι την επόμενη ημέρα αυτός θα είναι ο επικυρίαρχος της περιοχής, ως εκφραστής του μετριοπαθούς Ισλάμ.
Μάλιστα οι κεμαλιστές του CHP, πιστοί στην παρακαταθήκη του Κεμάλ «Yurtta sulh, cihanda sulh», που σημαίνει «Ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο», που σημαίνει ότι η Τουρκία δεν πρέπει να εμπλέκεται σε επικίνδυνες υποθέσεις εκτός των συνόρων της, προειδοποιούσαν τον Ερντογάν ότι «έβλεπε το τυρί και δεν έβλεπε τη φάκα». Η επιχείρηση ανατροπής του Άσαντ, που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011, έναν μήνα μετά την επιχείρηση ανατροπής του Καντάφι, λες και ήταν από το… ίδιο κέντρο που συντόνιζε τις δύο αυτές επιχειρήσεις και ολοκληρώθηκε στις 8 Δεκεμβρίου του 2024.
Τότε η Τουρκία άρχισε τους πανηγυρισμούς για τη μεγάλη «νίκη» που πέτυχε η κυβέρνηση Ερντογάν και ξεκίνησε τους σχεδιασμούς για τη μετατροπή της Συρίας σε ένα νεοοθωμανικό βιλαέτι. Όμως συνάντησε ένα εμπόδιο στα σχέδιά της, που αποδεικνύεται μάλιστα ότι είναι και ανυπέρβλητο. Υπάρχει και άλλος μνηστήρας που έχει τα δικά του σχέδια για τη Συρία, την οποία θέλει να είναι μια αφοπλισμένη και μάλιστα ομοσπονδοποιημένη χώρα. Ο μνηστήρας αυτός είναι το Ισραήλ του Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος έχει την αμέριστη υποστήριξη του Ντόναλτ Τραμπ.
Το βράδυ της Τετάρτης 16 Ιουλίου η ισραηλινή πολεμική αεροπορία βομβάρδισε το κτίριο του υπουργείο Αμύνης της Συρίας και έναν στρατιωτικό στόχο που «έτυχε» να βρίσκεται πολύ κοντά στο προεδρικό μέγαρο. Στόχος του βομβαρδισμού ήταν να αποδεχτεί ο Αχμέτ αλ Σάρα σε πρώτη φάση στο πεδίο (de facto) την αυτονομία της περιφέρειας Σουέιντα, των Δρούζων. Ο στόχος αυτός πέτυχε, ο δε Νετανιάχου αμέσως μετά τους βομβαρδισμούς και την κατάπαυση του πυρός που ακολούθησε ξεκαθάρισε τις δύο κόκκινες γραμμές. Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα, ο Νετανιάχου υπογράμμισε: «Έχουμε διαμορφώσει σαφή πολιτική: Η αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής νότια της Δαμασκού, από τα υψίπεδα του Γκολάν έως τα βουνά των Δρούζων, είναι η μία κόκκινη γραμμή. Η δεύτερη είναι η προστασία των αδελφών μας, των Δρούζων στο Τζέμπελ εντ Ντρουζ».
Επίσης, ο Νετανιάχου κατηγόρησε το καθεστώς της Δαμασκού για παραβίαση και των δύο αυτών κόκκινων γραμμών, λέγοντας τα εξής: «Έστειλε στρατό νότια της Δαμασκού, σε περιοχή που οφείλει να είναι αποστρατιωτικοποιημένη, και ξεκίνησε να σφαγιάζει τους Δρούζους. Δεν μπορούσαμε να το δεχτούμε με κανέναν τρόπο. Η εκεχειρία επετεύχθη με τη δύναμη. Όχι με αιτήματα, όχι με ικεσίες – με τη δύναμη. Δράσαμε και θα συνεχίσουμε να δρούμε όποτε είναι απαραίτητο».
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο Νετανιάχου έστειλε σαφές μήνυμα προς το συριακό καθεστώς αλλά και προς την ευρύτερη περιοχή πως η ασφάλεια στα σύνορα και η προστασία της κοινότητας των Δρούζων αποτελεί προτεραιότητα για την ισραηλινή κυβέρνηση, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για την παροχή αυτονομίας και de jure. Όμως, αν γίνει αυτό, αν δηλαδή παραχωρηθεί αυτονομία στους Δρούζους, που διαθέτουν μια δύναμη ενόπλων πέντε χιλιάδων ανδρών, πώς είναι δυνατόν να αρνηθούν να παραχωρήσουν αυτονομία στους Κούρδους της ΒΑ Συρίας, που διαθέτουν στρατό δυνάμεων 120 χιλιάδων ανδρών και γυναικών;
Τελικά, είναι πιθανόν να δικαιωθούν οι κεμαλικοί που προειδοποιούσαν τον Ερντογάν.
