Θα γίνει η Αμερική μεγάλη ξανά;

Του Μανώλη Κοττάκη 

H τελετή της απονομής του τροπαίου του Μουντιάλ Συλλόγων στο μεγαλοπρεπές «Metlife Stadium» του Νιου Τζέρσεϊ έκρυβε μερικές εκπλήξεις, πέραν της άνετης επικράτησης της Τσέλσι επί της κουρασμένης Παρί.

Η πρώτη ήταν ότι πήραμε μια γεύση για το πώς θα διεξαχθεί του χρόνου το Μουντιάλ των Εθνών στα ίδια γήπεδα: Θα αποτελέσει την ευκαιρία για τον επανασχεδιασμό της εικόνας της Αμερικής στον κόσμο ως πολύ ισχυρής δύναμης. Αν ο φετινός τελικός «διανθίστηκε» με πτήσεις μαχητικών αεροσκαφών πάνω από το στάδιο, μπορούμε να φανταστούμε τι μπορεί να μας επιφυλάξει το μέλλον.

Ο Τραμπ κατάλαβε με καθυστέρηση τη δύναμη του ποδοσφαίρου σε μια χώρα όπου δημοφιλέστερο άθλημα της κατηγορίας είναι το μπέιζμπολ. Γι’ αυτό άλλωστε και με διάταγμα άλλαξε την ονομασία του από soccer σε football.

Πριν από εκείνον το είχε καταλάβει η αμερικανική αγορά, που είχε επιχειρήσει να πάρει το Μουντιάλ άλλη μια φορά, αλλά της το απέσπασε το Κατάρ με γνωστούς τρόπους.

Το ποδόσφαιρο είναι μεγάλη μπίζνα για τις επιχειρήσεις (3 δισ. κέρδη η FIFA, 150 εκατ. η Τσέλσι και 100 εκατ. η Παρί για να εξοντώνουν τους παίκτες τους με αγώνες τον Ιούλιο), είναι όμως κυρίως πολιτική. Διεθνής πολιτική.

Κάπως έτσι «έσπασε», πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας, μέρος των ευρωπαϊκών προκαταλήψεων ο Πούτιν φιλοξενώντας αγώνες του Euro σε γήπεδο της χώρας του. 

Η δεύτερη έκπληξη ήταν ο ίδιος ο Τραμπ. Η κάμερα τον παρακολούθησε με φειδώ κατά την παρουσία του στην εξέδρα των επισήμων, αλλά τον ακολούθησε κατά πόδας μέσα στον αγωνιστικό χώρο όταν εισήλθε σε αυτόν για να κάνει την απονομή.

Ηγετικός, στιβαρός, σίγουρος, όμως από την άλλη αναζητούσε την αποδοχή και το χειροκρότημα. Και από τον κόσμο στις εξέδρες, για τον οποίο σταματούσε κάθε λίγο για να γυρίσει προς το μέρος του να τον χαιρετίσει, και από τους παίκτες.

Ο τύπος το τερμάτισε. Παραβίασε κάθε πρωτόκολλο. Απένειμε όλα τα ειδικά βραβεία στους παίκτες, τους πέρασε «κολάρο» στο κεφάλι τα μισά μετάλλια, κουβάλησε μαζί με τον πρόεδρο της FIFA Ιφαντίνο το κύπελλο στα χέρια του αρχηγού της Τσέλσι και στο τέλος έμεινε δίπλα στους παίκτες και πανηγύριζε σαν μικρό παιδί, λες και ήταν αυτός που είχε μπει με τη μπάλα στα δίχτυα του Ντοναρούμα.

Κατά τη διάρκεια των απονομών, χαμογελαστός, είχε μια κουβέντα να πει σε κάθε παίκτη και των δύο ομάδων, αλλά αυτοί στη μεγάλη τους πλειονότητα ακόμη και οι λευκοί Βρετανοί, όπως ο σκόρερ Πάλμερ, ήταν αγέλαστοι, κουμπωμένοι και επιφυλακτικοί. Ασχέτως αν ο ιδιοκτήτης της Τσέλσι είναι Αμερικανός.

Δεν θυμάμαι ποτέ άλλοτε πλανητάρχη να κάνει απονομή σε τελικό διεθνούς αναμέτρησης αγώνα ποδοσφαίρου. Ο σχεδιασμός αυτός, που θα έχει συνέχεια του χρόνου στο Μουντιάλ, δείχνει ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ καταλαβαίνει το βάρος που έχει χάσει η εικόνα της χώρας του μέσα στον χρόνο, γι’ αυτό άλλωστε διακηρύσσει ότι στόχος του είναι το Make America Great Again.

Υπάρχουν δύο οριακές στιγμές στην Ιστορία. Η πρώτη το 1945 στη Γιάλτα και η άλλη τώρα. Το 1945 στη Γιάλτα ο Στάλιν αναγνώρισε τις ΗΠΑ ως βασικό συμπαίκτη και αντίπαλο, αντικατέστησε τον Τσόρτσιλ από συνομιλητή με τον πρόεδρο Ρούσβελτ και έκανε την Αμερική και την αναδυόμενη ισχύ της από αουτσάιντερ των Βρετανών σε φαβορί του κόσμου. Μεγάλη στιγμή.

Η άλλη στιγμή είναι τώρα. Ο Τραμπ παρέλαβε από τον Μπάιντεν μια πληγωμένη Αμερική, που διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει ξανά αουτσάιντερ γενικώς. Δεν του αρέσει που ο Πούτιν είναι ευχάριστος μαζί του στα τηλέφωνα, του δεσμεύεται για κατάπαυση πυρός και μετά βομβαρδίζει ανελέητα το Κίεβο, αλλά από την άλλη πώς να μην εκμεταλλευτεί ο Ρώσος το πλεονέκτημα που κέρδισε στο πεδίο απέναντι στις καμουφλαρισμένες δυνάμεις του Μπάιντεν;

Το πυρ θα παύσει όταν η Ουκρανία και μαζί της η Δύση αποδεχθούν ότι υπάρχει νέο εδαφικό καθεστώς και ότι ηττήθηκαν. Και μάλιστα ηττήθηκαν σε έναν πόλεμο όπου στη μία πλευρά ήταν όλη η Δύση μαζί και από την άλλη ήταν η Ρωσία, η Κίνα, η Βόρεια Κορέα, το Ιράν κ.λπ.

Γνωρίζει άριστα ο Τραμπ ότι παρέλαβε μια Αμερική μικρότερη σε εκτόπισμα από αυτήν που παρέδωσε το 2020 στον Μπάιντεν και δεν του αρέσει.

Αυτή είναι η πραγματικότητα όμως και ο ίδιος με τον τρόπο του την αναγνωρίζει. Πουλά ισχύ εκεί που τον «παίρνει», στη Λατινική Αμερική και στην παρηκμασμένη Ευρώπη, αλλά δίνει ελαστική προθεσμία πενήντα ημερών στον Πούτιν για να λήξει τον πόλεμο.

Την ίδια προθεσμία έδωσε και στο Πεκίνο, με γνωστό αποτέλεσμα. Ρεαλιστής, με άλλα λόγια. Κερδίζει χρόνο για να διαχειριστεί τη ζημιά που κληρονόμησε. Πέρασε ο καιρός που η Αμερική ήταν το απόλυτο αφεντικό, διέταζε και οι άλλοι εκτελούσαν.

Κινέζοι, Ρώσοι και Τούρκοι ελέγχουν την Αφρική και διεισδύουν στα Βαλκάνια. Οι Τούρκοι έχουν λόγο από τη Συρία και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ μέχρι τη Λιβύη, την Αλβανία και την άμυνα της Ευρώπης. Η Αυστραλία δεν δεσμεύεται ότι θα πάρει το μέρος της Αμερικής σε έναν πόλεμο με την Κίνα. Ακόμα και οι στενοί σύμμαχοι Ισραηλινοί είναι, ενίοτε, ανυπάκουοι, ενώ οι Κινέζοι διαχειρίζονται με σοφία τον χρόνο που θεωρούν ότι λειτουργεί υπέρ τους. 

Για να γίνει η Αμερική μεγάλη ξανά πρέπει να κάνει πολλά μαγικά. Από την πολιτική της επίδειξης ήπιας ισχύος προς τις μάζες ενός νέου απαιτητικού και αυθάδους κόσμου (και το Μουντιάλ του χρόνου είναι εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση), ως την πολιτική της μέγιστης ισχύος.

Να μπορεί, δηλαδή, να επιβάλλει στην πράξη τις επιθυμίες της, αντί να διαμαρτύρεται δημοσίως και να εκδίδει έκτακτο παράρτημα στον πλανήτη κάθε φορά που αυτές δεν γίνονται σεβαστές.

Το να ακούς τον πρόεδρο των ΗΠΑ να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του δημοσίως γιατί δεν κάνει ο Πούτιν αυτό που του ζητά δεν είναι ωραίο. Τριάντα έξι χρόνια πέρασαν μόλις από την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Εάν η Ρωσία σηκώνει κεφάλι τόσο «κοντά» και δεν λογαριάζει την Αμερική, κάποιο λάθος έχει κάνει η Δύση συλλογικά.

Το πιθανότερο είναι ότι στο τέλος Τραμπ και Πούτιν θα συνεννοηθούν, αλλά και αυτό εικόνα της νέας μορφής του κόσμου είναι. Απλώς θα τηρηθούν τα προσχήματα για να πάει το «τενεκεδάκι» λίγο παρακάτω.