Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Το Μεταναστευτικό είναι τόσο μεγάλο και σύνθετο πρόβλημα, ώστε οι μέθοδοι προληπτικής και κατασταλτικής αντιμετώπισής του θα απαιτούσαν διακομματικές λύσεις. Γιατί, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες που αντικρίζουν τις συνέπειές του στην κοινωνία, στην οικονομία και τη δημόσια τάξη, η Ελλάδα καλείται να το χειριστεί, επιπλέον, και ως πρόβλημα εθνικής ασφάλειας.
Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι, ανεξάρτητα από τη μικροκομματική στάση της αντιπολίτευσης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, για να επιτύχει κάτι καλό. Οι ρίζες του «κακού» πάνε πολύ πίσω. Όποιος συνομιλούσε με τον ίδιο, τους στενούς συνεργάτες ή προσωπικούς του φίλους την περίοδο που ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης (2016-2019), αποκόμιζε την εντύπωση ότι ο κ. Μητσοτάκης έκρινε το Μεταναστευτικό είτε σαν εμμονή μίας εσωκομματικής πτέρυγας της Ν.Δ. είτε σαν πρόσκαιρη αναποδιά λόγω των λαθών του ΣΥΡΙΖΑ.
Τον Φεβρουάριο του 2020 ο πρωθυπουργός απέστειλε τα ΜΑΤ κατά των διαμαρτυρόμενων κατοίκων στη Λέσβο και τη Χίο. Λες και οι φιλήσυχες κοινωνίες των νησιών να μεταμορφώθηκαν -ξαφνικά- σε απάνθρωπες και ξενοφοβικές, ενώ ως τότε συνέδραμαν, επί σειρά ετών, τους πρόσφυγες. Τον δε Μάρτιο του 2020, κατά την υβριδική επιχείρηση της Τουρκίας με τα κύματα μεταναστών στη μεθόριο του Έβρου, ο κ. Μητσοτάκης ολιγωρούσε από το βράδυ της Πέμπτης (χρόνος έναρξης της «εισβολής») ως το μεσημέρι της Κυριακής. Τότε πλέον, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μ. Χρυσοχοΐδης, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κων. Φλώρος, και ο γενικός γραμματέας του Γραφείου Πρωθυπουργού Γρ. Δημητριάδης τον έπεισαν να λάβει αυτονόητες αποφάσεις. Το επιχείρημα που μετέβαλε τη στάση του κ. Μητσοτάκη ήταν ότι η κατάσταση αναρχίας θα μεταφερόταν γρήγορα από τα σύνορα στην πρωτεύουσα, με προφανείς συνέπειες για τη σταθερότητα της κυβέρνησης.
Άλλωστε, ο πρωθυπουργός έχει δημόσια παραδεχθεί ορισμένες λανθασμένες επιλογές του, δηλώνοντας το 2020 πως «με βάση όσα γνωρίζω σήμερα, αν τα γνώριζα πριν από έξι μήνες, δεν θα καταργούσα το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής – εξ ου και έσπευσα να το επανιδρύσω».
Ασφαλώς, μόνη η ίδρυση ενός υπουργείου δεν επιλύει κανένα θέμα, αν δεν συνοδεύεται από πραγματική και συνεχή πολιτική βούληση και από τις ενδεδειγμένες πρωτοβουλίες έναντι τρίτων κρατών -και όσων άλλων- εμπλέκονται στις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα. Τρανταχτή απόδειξη αποτελεί η τρέχουσα κρίση σε -ολοένα και περισσότερες- ακτές της Κρήτης, η οποία διαφαινόταν ήδη από το φθινόπωρο του 2023, χωρίς το Μέγαρο Μαξίμου να «καταδεχθεί» να ασχοληθεί. Η παρούσα στήλη επεσήμαινε στις 28 Φεβρουαρίου 2024, υπό τον τίτλο «Το αόρατο πρόβλημα στα νότια της Κρήτης», ότι η κυβέρνηση είχε προειδοποιηθεί από τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπ. Αλ Σίσι δύο χρόνια νωρίτερα, από τον Φεβρουάριο του 2022.
Όμως οι παλινωδίες, με προσωπική ευθύνη του πρωθυπουργού, συνεχίζονται, κυρίως, στα εξής σημεία:
– Πρώτον, σε διάστημα μικρότερο των 15 ημερών, κατέρρευσε πλήρως το αφήγημα του κ. Μητσοτάκη ότι, χάρη στην απόφασή του για την αποστολή φρεγατών έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, «δεν θα κάνουν κουμάντο οι διακινητές για το ποιος μπαίνει στην Ελλάδα». Φυσικά, δεν πρόκειται για αποτυχία του Πολεμικού Ναυτικού, που δεν εμπλέκεται ούτε σε αποστολές απώθησης ούτε σε αποστολές διάσωσης, αλλά για αποτυχημένους λεονταρισμούς της ηγετικής ομάδας του Μαξίμου.
– Δεύτερον, αρκετοί διπλωμάτες επισημαίνουν αντιφάσεις σε όσα μεταδίδονται από την Αθήνα -μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας- προς ξένες κυβερνήσεις. Από τη μία πλευρά, ο Πρωθυπουργός αναφέρει επανειλημμένα (κάποια στιγμή του ξέφυγε και δημόσια) ότι τα ελληνικά πλοία απλώς ειδοποιούν τις Αρχές της Λιβύης για τα πλοιάρια μεταναστών, ώστε αυτά να αναχαιτιστούν εντός των δικών της χωρικών υδάτων. Από την άλλη πλευρά, ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης φέρεται ότι παρουσιάζει την εκδοχή ότι το Πολεμικό Ναυτικό ή η Ελληνική Ακτοφυλακή κάνουν επιχειρήσεις ανάσχεσης των πλοιαρίων μετά την έξοδό τους από το όριο των λιβυκών χωρικών υδάτων. Με λίγα λόγια, αφενός δίνει -άθελά του- επιχειρήματα σε όσους επικρίνουν την Ελλάδα για τα λεγόμενα «pushbacks» και σκάβει τον λάκκο όσων αξιωματικών και στελεχών ίσως κατηγορηθούν, κάποια στιγμή, γι’ αυτά. Αφετέρου, δίνει εικόνα ανεπάρκειας του Ναυτικού και της Ακτοφυλακής, καθώς -παρά τις δήθεν επιχειρήσεις ανάσχεσης- χιλιάδες μετανάστες εξακολουθούν να φθάνουν, καθημερινά, στην Κρήτη.
– Τρίτον, πριν και μετά τη συνάντηση του κ. Γεραπετρίτη με τον Αμερικανό ομόλογό του Μ. Ρούμπιο (Χάγη, 25 Ιουνίου) η Αθήνα προσπάθησε να παρακινήσει την Ουάσινγκτον να παρέμβει στο Μεταναστευτικό. Μεταξύ άλλων, επισημάνθηκε ακόμα και ο κίνδυνος διατάραξης των -κοινού συμφέροντος- ενεργειακών σχεδίων στη Μεσόγειο. Θεωρητικά, η ιδέα και το αίτημα ενδεχομένως βρίσκονταν προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά πρακτικά δεν προέκυψε κανένα αποτέλεσμα. Εικάζεται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ούτε έχει λόγο να διακινδυνεύσει διατάραξη των εσωτερικών ισορροπιών στη Λιβύη (π.χ. να συνετίσει τον στρατάρχη X. Χαφτάρ ως συνυπεύθυνο για τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές) ούτε κρίνει πως υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για τη μελλοντική εκμετάλλευση υδρογονανθράκων από αμερικανικές εταιρίες.
Παράλληλα, ανεξάρτητα όσων συμβούν -και όσων χιλιάδων μεταναστών φθάσουν- στα νότια της Κρήτης, ο κ. Μητσοτάκης και, μέσω αυτού, η χώρα φέρουν ακόμα ένα βάρος: στις 13 Μαΐου δεσμεύθηκε, προσωπικά, στον καγκελάριο Φρ. Μερτς για την επιστροφή 80.000 κατόχων νόμιμων εγγράφων ασύλου από τη Γερμανία στην Ελλάδα. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι, κατά τη γερμανική εκδοχή, 2.000 κάτοχοι τέτοιων εγγράφων ελληνικής έκδοσης φθάνουν κάθε μήνα στη Γερμανία, τότε ο συνολικός αριθμός διαρκώς αυξάνεται.
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
