Του Σάββα Καλεντερίδη
Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στις σχέσεις Τραμπ – Ερντογάν και στην υπογραφή μιας συμφωνίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ της κρατικής εταιρίας πετρελαίου της Τουρκίας ΤΡΑΟ, της αμερικανικής πετρελαϊκής εταιρίας Continental Resources (κορυφαίας ιδιωτικής εταιρίας στον τομέα της εξόρυξης σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ, της οποίας ιδιοκτήτης είναι ο δισεκατομμυριούχος Harold Hamm, στενός φίλος και υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ) και της αμερικανικής εταιρίας TransAtlantic Petroleum, στην οποία αντιπρόεδρος είναι ο Τούρκος Selami Uras.
Δεδομένης της τάσης του Αμερικανού προέδρου να καθορίζει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και με βάση οικονομικά δεδομένα και συμφέροντα, δικαιούμαστε να πούμε ότι η συμφωνία αυτή θα είναι ένας από τους παράγοντες που θα παίξουν ρόλο στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας.
Ο Ερντογάν κατάφερε να συναντηθεί με τον Τραμπ στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, χωρίς όμως η συνάντηση αυτή να θεωρηθεί επίσημη, αφού δεν υπήρχαν οι σημαίες των δύο χωρών, όπως συνέβη στις συναντήσεις του Τούρκου προέδρου με τους ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και της διοργανώτριας Ολλανδίας.
Ο Ερντογάν δηλώνει ότι μίλησε με τον Τραμπ για 1-1,5 ώρα, όμως το πιο σημαντικό δεν είναι ο τύπος και η διάρκεια της συνάντησης, αλλά το περιεχόμενο της συζήτησης.
Να θυμίσουμε ότι οι εμπειρίες του Ερντογάν από την προηγούμενη τετραετία Τραμπ, παρότι ο πρώτος φιλοξενήθηκε αρκετές φορές στον Λευκό Οίκο, δεν είναι και οι καλύτερες. Η ανάρτηση που έκανε ο Τραμπ για την επιμονή του Ερντογάν να κρατάει στη φυλακή τον Αμερικανό πολίτη πάστορα Μπράνσον αποτελεί έναν από τους εφιάλτες του Τούρκου προέδρου.
Ο Τραμπ έγραψε στο twitter τις 10 Αυγούστου του 2018: «Μόλις ενέκρινα τον διπλασιασμό των δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο έναντι της Τουρκίας, καθώς το νόμισμά τους, η τουρκική λίρα, υποχωρεί ραγδαία έναντι του πολύ ισχυρού δολαρίου μας! Το αλουμίνιο θα είναι πλέον 20% και ο χάλυβας 50%. Οι σχέσεις μας με την Τουρκία δεν είναι καλές αυτήν τη στιγμή!»
Αμέσως μετά την ανάρτηση αυτή η τουρκική λίρα έχασε το 18% της αξίας της και έκτοτε δεν έχει ανακάμψει. Τον Αύγουστο του 2018 ένα δολάριο είχε πέντε λίρες Τουρκίας και σήμερα αγγίζει τις σαράντα λίρες.
Το κυριότερο, ο Ερντογάν, ο οποίος απευθυνόμενος στις ΗΠΑ, που ζητούσαν την αποφυλάκιση και την αναχώρησή του από την Τουρκία, είχε δηλώσει δημοσίως ότι «όσο είμαι ζωντανός αυτόν τον τρομοκράτη (ο πάστορας Μπράνσον) δεν μπορείτε να τον πάρετε», λίγα εικοσιτετράωρα μετά την ανάρτηση Τραμπ όχι μόνο αποφυλάκισε τον Μπράνσον, αλλά αυθημερόν αναχώρησε από τη Σμύρνη για την Ουάσινγκτον, όπου έγινε δεκτός από τον ίδιο τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Η δεύτερη πικρή εμπειρία για τον Ερντογάν ήταν η αποπομπή της Τουρκίας τον Ιούλιο του 2019 από το πρόγραμμα των F-35, στο οποίο η Τουρκία ήταν συμπαραγωγός χώρα. Μπορεί τον σημαντικότερο ρόλο σ’ αυτό να έπαιξε το Κογκρέσο και ο Μπομπ Μενέντεζ, πάντως το τελικό καρφί στο «φέρετρο» το έβαλε ο Τραμπ.
Η τρίτη πικρή εμπειρία του Ερντογάν από τον Τραμπ, που είχε χαρακτηριστικά προσωπικής προσβολής, είναι η επιστολή που του έστειλε ο Αμερικανός πρόεδρος τις 9 Οκτωβρίου 2019, με αφορμή την πρόθεση του Ερντογάν να επεκτείνει την επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης», που είχαν αρχίσει οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις στη γραμμή Γκίρε Σπι – Σερεκάνιγιε, και σε άλλες περιοχές της ΒΑ Συρίας για να εξουδετερώσει τους Κούρδους και τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας.
Στην επιστολή, που φέρει φαρδιά πλατιά την υπογραφή Τραμπ, μεταξύ άλλων, έγραφε: «Εάν κάνετε αυτήν τη δουλειά με ορθό τρόπο και επιδεικνύοντας ανθρωπισμό, θα σας γράψει η Ιστορία. Εάν όμως γίνουν πράγματα που δεν είναι καλά, θα σας θεωρούν για πάντα έναν Σατανά. Μην το παίζεις σκληρός. Μην είσαι ανόητος! Θα σε καλέσω αργότερα».
Το χειρότερο, δε, είναι ότι την επιστολή εκείνη την έδωσε στη δημοσιότητα -μέσω διαρροής- ο ίδιος ο Λευκός Οίκος, δίνοντας διεθνείς διαστάσεις στον προσωπικό εξευτελισμό του Ερντογάν.
Όσον αφορά τις σημερινές σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, τα «αγκάθια» που παραμένουν είναι τα εξής:
– Η πώληση F-35 και F-16 δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί και το de facto εμπάργκο συνεχίζεται σε άλλους στρατιωτικούς τομείς, που δεν έχουν ανακοινωθεί δημόσια.
– Η υποστήριξη των ΗΠΑ συνεχίζεται προς τους Κούρδους και τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF), ενώ μέχρι στιγμής τουλάχιστον δεν υπάρχουν σημάδια που δείχνουν ότι η Ουάσινγκτον θα άρει τη στήριξη αυτή.
– Η συνεχιζόμενη στήριξη του Ερντογάν στη Χαμάς και οι κακές σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ.
Είναι κρίσιμο να δούμε τα θέματα αυτά πώς θα επιχειρήσει ο Ερντογάν να τα χειριστεί, εκμεταλλευόμενος τη σχέση που έχει αναπτύξει με τον Τραμπ.
Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι το κόμμα του Ερντογάν έχει χάσει σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του, γεγονός που τον αποδυναμώνει πολιτικά.
Όμως, το γεγονός ότι το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), που διεκδικεί την εξουσία ως αξιωματική αντιπολίτευση, είναι «ριζοσπαστικό αριστερό» για τα μέτρα του Λευκού Οίκου, ενισχύει τη θέση του Ερντογάν και τον καθιστά προτιμητέο συνομιλητή έναντι του Ιμάμογλου, αν καταφέρει να βγει από τη φυλακή, ή του όποιου ηγέτη εγκρίνει ο Ερντογάν να είναι αντίπαλός του στις επόμενες εκλογές.
Η Ελλάδα πρέπει να αναλύσει σωστά την κατάσταση και να την παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, γιατί, εκτός της ίδιας της φύσης των Ελληνοτουρκικών, υπάρχει κι ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να διαχειριστεί: Ο Ερντογάν είναι από τους «τύπους» που προτιμά να έχει ως συνομιλητές ο Τραμπ, ενώ, όπως αποδείχτηκε από τις αποκαρδιωτικές εικόνες που είδαμε στη Σύνοδο Κορυφής στη Χάγη, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Ο Θεός να μας φυλάει!
