… Αφήστε το καλύτερα, κύριε Τσίπρα

Του Μανώλη Κοττάκη

Ο Αλέξης Τσίπρας ηττήθηκε συντριπτικά στις εθνικές εκλογές του 2023 γιατί, μεταξύ άλλων, στην τετραετία που ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είπε τίποτα για τα μεγάλα και βασικά θέματα της χώρας. Θέματα τα οποία βρίσκουμε σήμερα μπροστά μας.

Δεν είπε τίποτα για τη γιγάντωση των σχέσεων των πολιτικών δυνάμεων με τα οικονομικά συμφέροντα της διαπλοκής και για τους νέους όρους με τους οποίους διαμορφώθηκαν αυτές οι σχέσεις (ριζικά διαφορετικοί από το παρελθόν).

Δεν είπε τίποτα για τη δραματική υποχώρηση του Ελληνισμού σε συγκεκριμένα εθνικά και γεωπολιτικά μέτωπα στο Αιγαίο, στα Βαλκάνια, στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Σε μια εποχή που διαμορφωνόταν εν τη γενέσει του το ρεύμα των αντισυστημικών δυνάμεων, ο Τσίπρας ως αρχηγός της αντιπολίτευσης ήταν ένας βαθιά συστημικός παίκτης, ο οποίος επιχείρησε να τα βρει με αυτούς που συγκρούστηκε στο παρελθόν ως πρωθυπουργός, ενώ σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική προτίμησε να αποτελέσει την προέκταση του ατλαντισμού.

Ο ΣΥΡΙΖΑ από την εποχή του Συνασπισμού, ο οποίος υποστήριξε το 2008 την αναγνώριση των Σκοπίων ως Μακεδονία από τον Μπους, έως σήμερα ήταν και παραμένει ένα βαθιά ατλαντικό κόμμα της εφεδρείας, γι’ αυτούς που γνωρίζουν βεβαίως.

Δύο χρόνια μετά την αποχώρησή του από την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ ο Αλέξης Τσίπρας εμφανίζεται σήμερα και επιχειρεί να κλείσει το χάσμα που τον χωρίζει από τις νέες πραγματικότητες που διαμορφώθηκαν με την ανοχή και τη συναίνεσή του την περίοδο που βρισκόταν στη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και επειδή έχει πάλι πρόβλημα συγχρονισμού με τις εξελίξεις, διαβάζει πάλι λάθος το τοπίο.

Μελετήσαμε με προσοχή την ομιλία που απηύθυνε τις προάλλες στην ημερίδα του ιδρύματός του και διαπιστώσαμε ότι με μακρά καθυστέρηση επιχειρεί να ενδυθεί το μανδύα του αντισυστημικού, με ήπιο τρόπο βεβαίως, αλλά και να πιάσει επαφή, λίγο δύσκολο βεβαίως, με τα σύγχρονα πατριωτικά ρεύματα. Με το δίλημμα «πατρίδα ή πλούτη».

Τι συγκρατήσαμε από την ομιλία του πρώην πρωθυπουργού: 

Πρώτον, τη θέση του να μη μετατραπούν σε συνθήκες αυταρχικού καπιταλισμού οι κυβερνήσεις σε ανώνυμες εταιρίες των ολιγαρχών. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι αντιδιέστειλε τον αυταρχικό καπιταλισμό με τον δημοκρατικό καπιταλισμό, ο οποίος ως έννοια έγινε γνωστός στην Ελλάδα μέσα από ένα βιβλίο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου τη δεκαετία του 1980 (εκδόσεις LIBRO).

Δεύτερον, την αναφορά του στον νέο πατριωτισμό και στη λέξη «πατρίδα», η οποία ήταν απαγορευμένη στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ. Είπε συγκεκριμένα για τον πατριωτισμό:

«Πρέπει ως προοδευτικές δυνάμεις:

– να επανοικειοποιηθούμε όχι μόνο τον πατριωτισμό αλλά και τον όρο “ανθρώπινη ασφάλεια” από την Ακροδεξιά και τη Δεξιά, σε μια περίοδο που τον εκμεταλλεύεται για να εντείνει τον φόβο και την ανασφάλεια και να εξασφαλίσει ψήφους.

– να τονίσουμε τη σημασία που έχει τόσο η προστασία της εδαφικής όσο και της φυσικής αλλά και της οικονομικής ασφάλειας για τους πολίτες».

Με λύπη μας διαπιστώνουμε ότι ακόμα μία φορά ο φέρελπις πολιτικός, ο οποίος εξακολουθεί να αποτελεί κεφάλαιο για τον χώρο του και τον χώρο και της Κεντροαριστεράς, αλλά είναι λίαν αμφίβολο αν μπορεί να αποτελέσει τη λύση για το πολιτικό πρόβλημα της χώρας, έχει έλλειμμα ενημέρωσης. Έχει χάσει επεισόδια.

Η διατύπωση «να μη μετατραπούν οι κυβερνήσεις σε ανώνυμες εταιρίες της ολιγαρχίας» είναι ξεπερασμένη και διεθνώς και εσωτερικώς. Αυτή τη στιγμή, με εξαίρεση μία ευνοημένη αυτόνομη μειοψηφία, υπάρχει βαθιά δυσαρέσκεια μέσα στους κόλπους της ολιγαρχίας για τις κυβερνήσεις που εφαρμόζουν ένα νέο μοντέλο: μετατρέπουν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις τους σε ανώνυμες εταιρίες της… πολιτικής. Μέσω παρένθετων προσώπων και σχημάτων. Ακόμα και εισηγμένες. Μπορεί να βρίσκονται σε δύσκολη θέση να μιλήσουν, καθώς αυτό ενδεχομένως να έχει γίνει με τη «συναίνεση» τους, αλλά το παλαιό μοντέλο είναι παρελθόν.

Η πολιτική είναι μέτοχος των επιχειρήσεων και όχι η αγορά μέτοχος των κυβερνήσεων. Αυτή είναι και η καρδιά του πολιτικού προβλήματος που αντιμετωπίζει ο κόσμος γενικότερα. Η πολιτική δεν ζητά πια «βαλίτσες», σε μια εποχή που τα μετρητά καταδιώκονται άλλωστε, για να λαμβάνει ευνοϊκές αποφάσεις. Ζητά μετοχές. Ζητά να διεισδύει στην οικονομία με τη μορφή του αφανούς εταίρου. Ζητά εξασφάλιση και συναπόφαση διά βίου. 

Αν αγνοείς αυτή τη νέα κατάσταση που επικρατεί διεθνώς και ειδικώς, τότε κάνεις και λάθος ανάγνωση των διεθνών και πιθανώς των εσωτερικών εξελίξεων. Προφανώς σε κάθε χώρα υπάρχουν δύο τρεις εθνικοί πρωταθλητές που είναι τόσο μεγάλοι, ώστε μπορούν να πολιτεύονται με τον παλαιό αυτόνομο τρόπο, αλλά η δυναμική πλέον βρίσκεται αλλού.

Η πολιτική και η αγορά έχουν συγχωνευθεί, με τον έλεγχο του μάνατζμεντ να έχει περάσει στην πολιτική. Μέσα από αυτή την οικονομική ισχύ της πολιτικής και του πολιτικού χρήματος διατάσσονται και όλα τα υπόλοιπα υποστηρικτικά δίκτυα στον χρηματοπιστωτικό τομέα, στον τραπεζικό τομέα, στο κράτος, στα μέσα ενημέρωσης, στους κόλπους της Δικαιοσύνης, στις ανεξάρτητες Αρχές, στους θεσμούς, παντού.

Στην πραγματικότητα έχουμε μοναρχία Μέσης Ανατολής στη Δύση. Από τη στιγμή που η πολιτική παίρνει στα χέρια της τα κλειδιά των επιχειρήσεων και μεταβιβάζεται η οικονομική ισχύς, αλλάζουν πλήρως και οι όροι του παιχνιδιού. 

Ο κύριος Τσίπρας φαίνεται ότι αγνοεί εντελώς αυτή τη νέα πραγματικότητα που επικρατεί στον αυταρχικό καπιταλισμό της εποχής μας και γι’ αυτό το εγχείρημά του δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει πλειοψηφικό. Ο μόνος όρος για να γίνει πλειοψηφικό, αλλά αυτό δεν αφορά τον ίδιο αλλά όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της Δύσης, είναι να σπάσει αυτός o ομφάλιος λώρος της πολιτικής και των πολιτικών που έγιναν… τα αφεντικά των αφεντικών. 

Εξίσου λάθος είναι η προσέγγιση του κυρίου Τσίπρα για τον πατριωτισμό. Προσπερνώ το γεγονός ότι την επομένη που ο πρωθυπουργός έχει ανακοινώσει θαλάσσια πάρκα στον ΟΗΕ, από τα οποία εξαιρεί τα Δωδεκάνησα και εγκλωβίζει την Ελλάδα στα 6 μίλια, ο πρώην πρωθυπουργός δεν είπε λέξη. Ατλαντισμός, είπαμε.

Προσπερνώ το γεγονός ότι έπειτα από μία βδομάδα που έχει γίνει ο κακός χαμός με τη Μονή του Σινά δεν βρήκε να πει μία λέξη. Ακατανόητο.

Προσπερνώ το γεγονός ότι επέλεξε να μας μιλήσει για τον νέο πατριωτισμό και έκανε κοινή εμφάνιση πάλι με τον Ζόραν Ζάεφ για να μας θυμίσει την απορριπτέα από τον ελληνικό λαό επαίσχυντη Συμφωνία των Πρεσπών. Η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.

Τα προσπερνώ όλα αυτά και στέκομαι στη διατύπωση: τι σημαίνει «επανοικειοποίηση του πατριωτισμού»; Και κατά αντιδιαστολή, τι σημαίνει «οικειοποίηση» του πατριωτισμού;

Ο πατριωτισμός δεν είναι κάτι το οποίο σου είναι ή δεν σου είναι «οικείο». Κάτι που το προσεγγίζεις ως ένα… εξωτερικό γεγονός. Ο πατριωτισμός είναι κάτι που έχεις μέσα σου. Δεν είναι κάτι που σου έχουν κλέψει οι άλλοι και πας να το ανακτήσεις ξανά με τη διαδικασία της επανοικειοποίησης. Αυτός είναι λόγος τεχνοκρατικός, ψυχρός, αδιάφορος. Σε καμία περίπτωση πατριωτικός.

Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό που θα μπορούσαμε πλέον επιεικώς να πούμε για την περίπτωση του κυρίου Τσίπρα είναι ότι, αν τυχόν έχει μέσα του τον πατριωτισμό με τον τρόπο που τον αντιλαμβάνονται όλοι οι Έλληνες, δεν ξέρει να τον εξωτερικεύσει. Παραμένει βαθιά αριστερός και ενοχικός.

Το γεγονός μάλιστα ότι βλέπει τον πατριωτισμό ως μία έννοια που θέλει να διεκδικήσει από την Ακροδεξιά, από κάποιον άλλο δηλαδή, δείχνει πόσο λάθος είναι και πόσο ξένος είναι από τη νέα πραγματικότητα και στον τομέα των ιδεών.

Ζούμε σε μία Ελλάδα όπου όλες οι ψήφοι είναι διεκδικήσιμες από όλους. Και οι πατριωτικές, υπό την έννοια ότι αντίστοιχους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία για θέματα που περνούν απαρατήρητα από μέσα ενημέρωσης βρίσκουμε παντού.

Πατριωτικές δυνάμεις υπάρχουν ανεκπροσώπητες εδώ και πάρα πολύ καιρό και μέσα στην Αριστερά και μέσα στο ΠΑΣΟΚ και μέσα στη Νέα Δημοκρατία και, ορφανές όπως είναι, επειδή δεν ακούν κανέναν να μιλάει όπως πρέπει, μετακομίζουν. Δεν φταίει η Ακροδεξιά γι’ αυτό, αλλά η ανικανότητα και η επιλογή αυτών των δυνάμεων να μιλήσουν με πατριωτικούς όρους.

Την ώρα, για παράδειγμα, που υποχωρούμε στο Αιγαίο στα 6 μίλια και η Αριστερά κι ο κύριος Τσίπρας δεν λένε λέξη, γιατί απλούστατα συμφωνούν με αυτή τη θέση, που είναι και αμερικανική θέση. Δεν συμφωνούν με την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια επειδή δεν συμφωνούν και οι ΗΠΑ. Αν τα κόμματα στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας και στα αριστερά του ΠΑΣΟΚ (Ζωή) επιλέγονται από τους πολίτες, είναι γιατί λένε αυτά που δεν λέγονται.

Την ώρα που η κυβέρνηση στρώνει με διαρροές το έδαφος για να ξεπουλήσει Ιστορία 15 αιώνων στο Σινά, ο κύριος Τσίπρας επιλέγει να μην πει ούτε μισή λέξη στην ομιλία του. Αλλά μιλά αορίστως για ανθρώπινη ασφάλεια (εννοεί νόμο και τάξη, αλλά ντρέπεται), για φυσική ασφάλεια, για οικονομική και εδαφική ασφάλεια.

Κάπως έτσι μπορείς να γίνεις πράγματι ο αρχηγός όλου του άχρωμου Κέντρου, ο Ανδρουλάκης μοιάζει να μη μπορεί, δεν μπορείς όμως να γίνεις ποτέ ξανά ο αρχηγός των Ελλήνων.

Αυτά, αγαπητέ Αλέξη.