Ο αρχαίος Έλληνας μυθοποιός μάς προκαλεί ακόμα και σήμερα ισχυρούς συνειρμούς, καθώς νιώθουμε ότι σκιαγραφεί τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό ισχυρών κρατών
Του Αναστάσιου Κούζη-Κούζαρου*
«Μια φορά κι έναν καιρό, οι βάτραχοι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένοι να πηδούν και να πλατσουρίζουν στον βάλτο τους, χωρίς να δίνουν δεκάρα για το τι γίνεται στον κόσμο, μα προπάντων είχαν παράπονα με τον ανιαρό βάτραχο που είχαν για βασιλιά τους. Αποφάσισαν, λοιπόν, να αιτηθούν στον θεό Δία να τους στείλει έναν βασιλιά που “να κόβει το σπαθί του”, να τους εξουσιάζει και να τους ελέγχει! Ο Δίας, όντας σε μεγάλα κέφια, τους έστειλε ουρανοκατέβατο ένα κούτσουρο, που με τον πλατάγισμά του κατατρόμαξε τους βατράχους. Μα, όταν ηρέμησαν, άρχισαν να πηδούν κοάζοντας πάνω στο ακίνητο κούτσουρο το ίδιο βαριεστημένα. Δυσαρεστημένοι υπέβαλαν νέο αίτημα στον Δία: “Θέλουμε έναν αληθινό βασιλιά, που να ξέρει να μας κυβερνά”. Κι ο Δίας, ενοχλημένος από το ανικανοποίητο των βατράχων, τους έστειλε για βασιλιά ένα φίδι, που άρχισε λαίμαργα να χάφτει όποιον βάτραχο έβρισκε μπροστά του».
Αν και ο μυθολόγος Αίσωπος επινόησε εδώ και αιώνες τον ανωτέρω γλαφυρά διατυπωμένο μύθο, προκειμένου να εμποδίσει τους Αθηναίους να εκδιώξουν τον τύραννό τους Πεισίστρατο, εντούτοις μας προκαλεί ακόμα και σήμερα ισχυρούς συνειρμούς, καθώς νιώθουμε ότι σκιαγραφεί τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό ισχυρών κρατών. Λαοί που ασφυκτιούν, απογοητευμένοι και απελπισμένοι από την αναποτελεσματικότητα των κρατούντων και την ακινησία στην εξεύρεση λύσεων σε χρόνια προβλήματα, προσδοκούν τον «θεόσταλτο» και «ουρανοκατέβατο ηγέτη», που θα ξέρει να κυβερνά, ακόμα και χωρίς ηθικούς φραγμούς, βάσει της «αρχής του ισχυροτέρου», με πρώτα θύματα φυσικά τους ίδιους που τον αναμένουν! Κι ενώ μόλις συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από την ήττα του φασισμού και του χιτλερισμού, ξεχάστηκαν οι ποταμοί αιμάτων και δακρύων που χύθηκαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μάλιστα, σε Αμερική και Ευρώπη, «κατηραμένοι όφεις» ασκούν πλέον αυταρχικά την εξουσία ή ερωτοτροπούν μαζί της σε πανίσχυρα κράτη, απειλώντας να την αλώσουν οσονούπω, ενώ συναγελάζονται και συνεργάζονται με τους ομοίους τους «αναθεωρητές», οι οποίοι την τελευταία εικοσιπενταετία, πέρα από κάθε έννοια δημοκρατίας, κυριαρχούν στην Ευρασία.
Τους τελευταίους δε μήνες εντάχθηκαν στο λεξιλόγιο της παγκόσμιας διπλωματίας νέοι όροι άσκησης εξωτερικής πολιτικής, όπως η «συναλλακτική διπλωματία» και η «ειρήνη διά της ισχύος»!
Είναι όντως καινοφανείς οι όροι αυτοί στο περιεχόμενο, στην πρακτική και τη μεθοδολογία τους ή εκφράζουν τόσο «παλαιές αλήθειες» όσο οι παρακάτω αισώπειοι μύθοι; Ας διαβάσουμε έναν χαρακτηριστικό, για να κατανοήσουμε πώς αντιλαμβάνονται οι ισχυροί τη «συναλλαγή» με τους αδυνάτους:
«Ο γάιδαρος και η αλεπού έκαναν συντροφιά και βγήκαν μαζί να κυνηγήσουν. Καθώς πήγαιναν απάντησαν ένα λιοντάρι, και η αλεπού βλέποντας τον κίνδυνο που τους απειλούσε, πλησίασε το λιοντάρι και του υποσχέθηκε να του παραδώσει τον γάιδαρο με τη συμφωνία να μην την πειράξει. Το λιοντάρι τής υποσχέθηκε να την αφήσει ελεύθερη, κι εκείνη έφερε τον γάιδαρο κοντά και τον κατάφερε να πιαστεί σε μια παγίδα. Το λιοντάρι, όταν είδε ότι ο γάιδαρος ήταν πιασμένος και δεν μπορούσε πια να φύγει, έπιασε πρώτα την αλεπού και κατόπιν τον γάιδαρο».
Ιδού και η επιβολή της Ειρήνης διά της ισχύος!
«Το λιοντάρι γενικά προτιμούσε να κυνηγά μόνο του, αλλά πότε πότε προσκαλούσε και άλλα ζώα για παρέα. Σε μια τέτοια ευκαιρία, οι κυνηγοί στρίμωξαν ένα παχύ ελάφι και το σκότωσαν. Αλλά δεν πρόφτασαν να το πάρουν. Το λιοντάρι στάθηκε πάνω απ’ το πεθαμένο ελάφι και βρυχήθηκε:
“Aγρίμια, ήρθε η ώρα να μοιράσουμε το θύμα. Απαιτώ να χωριστεί στα τέσσερα. Το πρώτο κομμάτι μού ανήκει, γιατί είμαι ο βασιλιάς σας. Το δεύτερο είναι δικό μου, γιατί προεδρεύω στη μοιρασιά. Το τρίτο το κρατώ εγώ, γιατί πήρα μέρος στο κυνήγι. Κι όσο για το τέταρτο…” -κι εδώ το λιοντάρι άφησε έναν βρυχηθμό, που σου πάγωνε το αίμα- “…όποιος τολμά ας το πάρει”!»
Κι αν πάλι αναρωτιόμαστε ποιοι είναι οι πραγματικά ωφελημένοι από τη διεξαγωγή των σύγχρονων άδικων και αιματηρών πολέμων που βιώνουμε, σίγουρα αυτοί δεν είναι οι εμπόλεμοι! Και γι’ αυτή μας την απορία ο παραμυθάς Αίσωπος μια «αλήθεια» έχει να μας πει:
«Ένα λιοντάρι και μια αρκούδα βρέθηκαν κοντά σ’ ένα πεθαμένο ελάφι. Και οι δυο τους ήταν πολύ πεινασμένοι και το ήθελαν για τον εαυτό τους. Άρχισαν λοιπόν να παλεύουν. Η μάχη ήταν μεγάλη, σκληρή και άγρια. Στο τέλος σωριάστηκαν και οι δυο καταγής, μισοπεθαμένοι και μισοτυφλωμένοι, και ανήμποροι πια να διεκδικήσουν το έπαθλο. Τότε έφτασε μια αλεπού.
Βλέποντας την απελπιστική κατάσταση των δύο ζώων, η αναίσχυντη αλεπού χώθηκε ανάμεσά τους και με σβέλτες κινήσεις άρπαξε το ελάφι και, χωρίς να πει ούτε ένα “ευχαριστώ”, το έσυρε ως τη φωλιά της».
Όσο για τους θιασώτες της δήθεν επιβολής του Διεθνούς Δικαίου σε συνομιλίες για κατάπαυση εχθροπραξιών και επικράτηση μιας διαρκούς και βιώσιμης ειρήνης, και τους οπαδούς του «ρεαλισμού», που δέχονται ως μοναδική βάση διαπραγμάτευσης την «πραγματικότητα επί του πεδίου», επιφυλάσσεται ο εξής:
«Κάποτε, ένα λιοντάρι, ένας γάιδαρος και μια αλεπού σχημάτισαν κυνηγετική ομάδα. Ύστερα, λοιπόν, από ένα συναρπαστικό και πλούσιο κυνήγι, ο λέοντας ανέθεσε στον γάιδαρο να κάνει τη μοιρασιά. Ο καημένος ο γάιδαρος πάσχιζε να μοιράσει τη λεία ακριβοδίκαια σ’ έναν προς έναν. Ο λέοντας όμως θύμωσε απ’ τον τρόπο που μοίραζε, του όρμησε και τον κομμάτιασε! Κατόπιν, απευθυνόμενος στην αλεπού, τη διέταξε να κάνει εκείνη τη μοιρασιά. Κι εκείνη, κρατώντας μόνο ένα μικρό μικρό πουλάκι για τον εαυτό της, έσπρωξε όλο τον υπόλοιπο σωρό με το κυνήγι μπροστά στον λέοντα:
-Τι σε έκανε τόσο σοφή, αλεπού; τη ρώτησε εκείνος.
-Η συμφορά του γαϊδάρου, μεγαλειότατε! του απάντησε εκείνη».
Αυτή η μορφή συναλλαγής και συμφωνίας ανάμεσα σε δύο ετεροβαρή από άποψη ισχύος μέρη, που αλληγορικά έχει αποδώσει με μοναδικό τρόπο ο Αίσωπος, είναι γνωστή στη διπλωματία, και όχι μόνο, ως «λεόντειος συμφωνία», επιφυλάσσοντας για τον ισχυρό τη «μερίδα του λέοντος». Τέτοιου είδους συμφωνίες και συναλλαγές κυοφορούνται και επιβάλλονται απροκάλυπτα στις μέρες μας σε παγκόσμια κλίμακα, δυστυχώς από εκείνους που, ενώ η Ιστορία τούς έταξε να είναι οι θεματοφύλακες των αρχών, των αξιών και των κανόνων του ελεύθερου κόσμου, αυτοί αναίσχυντα την προδίδουν! Αν και εμφανίζονται τάχα θεοσεβείς, «δεν έχουν τον Θεό τους»! Ή, μάλλον, οι μόνοι θεοί που πιστεύουν και λατρεύουν είναι ο Πλούτος, η Εξουσία και τα Πρωτεία, που αποζητούν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο. Στην κορυφή της μεθοδολογίας τους φιγουράρουν ο στυγνός και ωμός εκβιασμός, ο δημόσιος διασυρμός και εξευτελισμός, η επιβολή της θέλησής τους ως ισχυρών «δήθεν συμμάχων» στους ανίσχυρους! Τέτοιοι «σύμμαχοι», αφού παγιδεύσουν τους αφελείς, που τους εμπιστεύθηκαν, ρίχνοντάς τους στα νύχια του εχθρού, ύστερα τους υπαγορεύουν οι ίδιοι την ιταμή συνθηκολόγηση με το μαχαίρι στον λαιμό! Μάλιστα, on camera προικοδότησαν τη διεθνή διπλωματία και με τους κανόνες του «χαρτοπαιγνίου»:
-Έχεις τα φύλλα; Τα παίρνεις όλα!
-Δεν τα έχεις; Σου τρώνε τα σωθικά οι «σύμμαχοι» και σε παρηγορούν, παρουσιάζοντας ως συμφέρουσα λύση βέβαια τον εδαφικό ακρωτηριασμό της πατρίδας σου από τον αδίστακτο εισβολέα, σε σχέση με την πλήρη εξαφάνισή της από τον παγκόσμιο χάρτη!
Ποια η βέλτιστη επιλογή στον σύγχρονο κόσμο μπροστά σ’ ένα τέτοιο εφιαλτικό δίλημμα; Αδυνατούμε να απαντήσουμε! Γιατί η μοιραία απόφαση βαραίνει αποκλειστικά τους ώμους του λαού, του στρατού και της ηγεσίας κάθε κράτους, που έχει την ανδρεία, τη θέληση και την αποφασιστικότητα να παλέψει για την ύπαρξη και την αξιοπρέπειά του. Και εδώ είναι το κρίσιμο σημείο καμπής, όπου σταματούν οι «Μύθοι του Αισώπου» και γράφεται η Ιστορία («ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΟΥ ΑΙΣΩΠΟΥ», Έκδοση Θάνος Τάταρης, 1984, Αγ. Δημήτριος, Αθήνα).
*Καλλιτέχνης θεάτρου Σκιών, φιλόλογος
