Το ρεαλιστικό σενάριο για το τέλος της κρίσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, οι κινήσεις από ΗΠΑ, Ευρώπη και οι ειρηνευτικές συνομιλίες
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εξελιχτεί σε μία παρατεταμένη διεθνή κρίση, χωρίς σαφή λύση στον ορίζοντα, με τις συνομιλίες Κιέβου – Μόσχας να εξελίσσονται μέχρι στιγμής σε φιάσκο. Το καλοκαίρι του 2012, όταν η χώρα φιλοξενούσε -μαζί με την Πολωνία- το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι λίγα χρόνια αργότερα πόλεις, όπως το Ντονέτσκ και το Χάρκοβο, θα μετατρέπονταν σε ζώνες πολέμου.
Η Ουκρανία, τότε φαινομενικά προορισμένη να ακολουθήσει τη δυναμική ενός αναδυόμενου «ανατολικοευρωπαϊκού τίγρη», εγκλωβίστηκε μετά το 2014 σε έναν φαύλο κύκλο πολέμου και εσωτερικής αποσταθεροποίησης. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και η έκρηξη της κρίσης στο Ντονμπάς ακολούθησαν μία περίοδο αποτυχίας της Δύσης να αντιμετωπίσει έγκαιρα και ουσιαστικά την επιδεινούμενη κατάσταση.
Από το 2016 και μετά η ένταση στην ανατολική Ουκρανία υποχώρησε μερικώς, αλλά δεν σταμάτησε ποτέ, με τις δυτικές πρωτεύουσες να επικεντρώνονται κυρίως σε κυρώσεις, αντί σε μια μακροπρόθεσμη λύση. Η ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022 αποτέλεσε σημείο καμπής, φέρνοντας την παγκόσμια κοινότητα αντιμέτωπη με την απειλή μιας σύγκρουσης με παγκόσμιες διαστάσεις. Οι εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι, τα εκατομμύρια των εκτοπισμένων και οι υλικές καταστροφές δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων υπογραμμίζουν το δράμα μιας στρατιωτικής αναμέτρησης χωρίς νικητή. Η Ιστορία διδάσκει ότι το 40% των πολέμων λήγει με συμφωνία συμβιβασμού.
Από το καλοκαίρι του 2023 οι γραμμές του μετώπου έχουν σταθεροποιηθεί. Η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας, με τις ουκρανικές δυνάμεις να έχουν εξαντληθεί επιχειρησιακά, προσωπικά και τεχνολογικά. Η αμερικανική υποστήριξη, πλέον πιο επιφυλακτική υπό την ηγεσία Τραμπ, δείχνει ότι η Ουάσινγκτον δεν προτίθεται να χρηματοδοτεί επ’ αόριστον τον πόλεμο.
Ρητές εγγυήσεις
Το πιο ρεαλιστικό σενάριο είναι η επισημοποίηση μιας παγιωμένης κατάστασης. Η Ρωσία αναμένεται να διατηρήσει τον έλεγχο των περιοχών Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, ενώ η Κριμαία ίσως αναγνωριστεί de jure από ορισμένα κράτη. Η Ουκρανία θα παραιτηθεί της ένταξης στο ΝΑΤΟ με ρητές εγγυήσεις ουδετερότητας, όπως το παράδειγμα της Αυστρίας, και η Δύση θα προσφέρει εγγυήσεις ασφαλείας για τη νέα μορφή της ουκρανικής κυριαρχίας. Ο Κιθ Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος του προέδρου Τραμπ, δηλώνει ότι η Ρωσία έχει «δίκαιες ανησυχίες» για την επέκταση του ΝΑΤΟ.
Οι ΗΠΑ, όπως και άλλες τέσσερις χώρες του ΝΑΤΟ, φαίνεται ότι δεν υποστηρίζουν την ένταξη της Ουκρανίας, ενώ η Ουάσινγκτον αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο γραπτής δέσμευσης περί μη διεύρυνσης προς Ανατολάς.
Στις επικείμενες συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη θα συμμετάσχουν και οι εθνικοί σύμβουλοι ασφαλείας της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Βρετανίας. Η Ρωσία αρνείται προς το παρόν να παραδώσει ένα μνημόνιο ειρηνευτικών όρων, ενώ το Κίεβο επιμένει πως έχει ήδη καταθέσει τις προτάσεις του. Η Ουκρανία κάνει λόγο για ρωσική «απάτη», προειδοποιώντας πως ενδεχόμενη καθυστέρηση αποτελεί σκόπιμη τακτική.
Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι η πρότασή τους για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός είναι το «καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη Ρωσία» και περιλαμβάνει ακόμη και οικονομικό πακέτο. Η Μόσχα πάντως συνεχίζει τις επιθέσεις, ενώ απέρριψε την πρόταση της Τουρκίας για τη διεξαγωγή συνάντησης κορυφής μεταξύ του Βλαντίμιρ Πούτιν, του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του Ντόναλντ Τραμπ, υπό την αιγίδα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τονίζοντας ότι βασική προϋπόθεση γι’ αυτό θα είναι να υπάρξουν «αποτελέσματα» στις διαπραγματεύσεις με το Κίεβο. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, επισήμανε εξάλλου ότι η Ρωσία θα στείλει στην Κωνσταντινούπολη τη Δευτέρα αντιπροσωπία που θα είναι «έτοιμη» για νέες συνομιλίες με την Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι το Κίεβο δεν είχε έως την Παρασκευή επιβεβαιώσει επισήμως τη συμμετοχή του. Ρωσία και Ουκρανία αναμένεται να συζητήσουν τον κατάλογο των όρων που θέτει η κάθε πλευρά για την επίτευξη εκεχειρίας στον πόλεμο, είπε ο Πεσκόφ και τόνισε ότι η Ρωσία είναι ικανοποιημένη που η θέση του Βλαντίμιρ Πούτιν αναφορικά με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ έχει γίνει κατανοητή από την Ουάσινγκτον, σχολιάζοντας δηλώσεις του Κέλογκ.
Ο ρόλος της Τουρκίας και οι διενέξεις
Η Άγκυρα προσφέρεται ξανά ως γέφυρα συνεννόησης, με τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να δηλώνει ότι «ο δρόμος προς την ειρήνη περνά από περισσότερο διάλογο και διπλωματία». Η τουρκική διαμεσολάβηση, εφόσον καταφέρει να φέρει τις δύο πλευρές στο ίδιο τραπέζι, μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη – όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για το διεθνές κύρος της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και το ταξίδι του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν σε Μόσχα και Κίεβο αυτήν την εβδομάδα, πριν από τις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης.
Η εμπλοκή τρίτων χωρών εντείνει τη διεθνοποίηση του πολέμου. Η Βόρεια Κορέα έχει προμηθεύσει τη Ρωσία με εκατομμύρια βλήματα και τουλάχιστον 100 βαλλιστικούς πυραύλους, ενώ κατηγορείται και για αποστολή στρατιωτών στο ρωσικό μέτωπο. Παράλληλα η Σερβία, αν και φαινομενικά ουδέτερη, κατηγορείται από τη Μόσχα ότι τα πυρομαχικά της καταλήγουν στην Ουκρανία μέσω τρίτων χωρών.
Ο πρόεδρος Βούτσιτς, ωστόσο, επιμένει στην ανεξαρτησία της εξωτερικής πολιτικής της χώρας του. Εν τω μεταξύ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ενέκρινε την ένατη εκταμίευση του πακέτου 15,5 δισ. δολαρίων προς την Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας την επιβίωση της ουκρανικής οικονομίας χάρη στη διεθνή χρηματοδότηση. Η κίνηση αυτή συνδέεται με την προοπτική σταθεροποίησης αλλά και με την ανάγκη διατήρησης ελέγχου στον γεωπολιτικό χώρο της Ανατολικής Ευρώπης από τη Δύση.
Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»
