Χάθηκε το «τρένο» της ανασυγκρότησης της χώρας! Πολύτιμα δισεκατομμύρια ευρώ καταλήγουν «στον κουβά» ή σε ημετέρους του Μαξίμου
Από τον Γιώργο Χατζηδημητρίου
Οι πόροι του Ταμείου Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης αποδεικνύονται άλλη μία -και ίσως η τελευταία, όσο δραματικό κι αν ακούγεται- χαμένη ευκαιρία για την καχεκτική και κρατικοδίαιτη οικονομία της χώρας.
Το πρώτο και βασικότερο συμπέρασμα αυτής της χαμένης μάχης είναι πως εξαρχής δεν υπήρξαν κανένας σχεδιασμός, καμιά διαβούλευση. Το Ταμείο Ανάκαμψης στην Ελλάδα αποτέλεσε πεδίο αποκλειστικής ενασχόλησης της κλειστής ομάδας του Μεγάρου Μαξίμου υπό την «μπαγκέτα» του Κυριάκου Μητσοτάκη, εταιριών συμβούλων και ελάχιστων ατόμων «απολύτου εμπιστοσύνης» του συστήματος. Αποκλείστηκαν όλοι οι «ενοχλητικοί» και δόθηκε προτεραιότητα στην εκταμίευση, αντί της οργανωμένης και σχεδιασμένης απορρόφησης. Αντί συγκροτημένου σχεδίου για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, τα υπουργεία «ξεφόρτωσαν» από τα συρτάρια τους ό,τι «σαβούρα» είχαν, με αποτέλεσμα πολύτιμα δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη της χώρας να καταλήξουν στον «κουβά».
Αποτέλεσμα επίσης της έλλειψης σχεδιασμού ήταν το Ταμείο Ανάκαμψης στην Ελλάδα να εξελιχθεί σε υπόθεση για πολύ λίγες ιδιωτικές εταιρίες που είχαν το μέγεθος (και την επιρροή) να επωφεληθούν άμεσα.
Το κομμάτι που αφορά τα δάνεια έχει παραχωρηθεί εξ ολοκλήρου στις τράπεζες, οι οποίες με τη χρησιμοποίηση δικών τους κριτηρίων αποκλείουν το 90% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από πρόσβαση στους πόρους του Ταμείου. Τέλος, με ευθύνη της κυβέρνησης υπήρξε οργανωτικό αλαλούμ ακόμα και στο ελάχιστο κομμάτι του κρατικού μηχανισμού που ασχολήθηκε με το Ταμείο Ανάκαμψης. Και πώς να μην υπάρχει, όταν η υπηρεσία συντονισμού του ΤΑΑ ξεκίνησε στο υπουργείο Ανάπτυξης, τώρα είναι στο Οικονομικών και, ακόμα και αυτή τη στιγμή που μιλάμε, προσλαμβάνουν κόσμο.
-Ο Μητσοτάκης σκοπίμως «θολώνει» την εκταμίευση με την απορρόφηση. Σχεδόν σε όλα τα κράτη-μέλη εμφανίζεται αδυναμία να φτάσουν τα χρήματα του Ταμείου στην αγορά. Το κόστος αυτής της αδυναμίας είναι πολύ μεγαλύτερο για μια χώρα σαν την Ελλάδα, που πασχίζει να καλύψει το αναπτυξιακό της χάσμα σε σχέση με την υπόλοιπη Ε.Ε. Ιδού η εικόνα σύμφωνα με στοιχεία των προϋπολογισμών και της ΤτΕ:
α) Επιχορηγήσεις: Μόνο το 45% των εκταμιευμένων κονδυλίων επιχορηγήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα έχει διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία, με την υποεκτέλεση να «κοστίζει» στη χώρα 1% περίπου του ΑΕΠ ετησίως.
β) Δάνεια: Λιγότερο από το 1/4 των πόρων που είχε λάβει η Ελλάδα από το ΤΑΑ μέχρι τον Απρίλιο του 2024 είχε φτάσει στους τελικούς αποδέκτες, τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.
-Υπάρχει παντελής έλλειψη διαφάνειας στα στοιχεία, καθώς και στα έργα που βγαίνουν από το Ταμείο ή τροποποιούνται.
-Η Ελλάδα φαίνεται να επιβραδύνει, την ώρα που πρέπει να επιταχύνει, και υποχωρεί στον ρυθμό επίτευξης οροσήμων (βρίσκεται πλέον στη 12η θέση, από την 11η στα τέλη του 2023). Αν υπολογίσει κανείς τις σοβαρές αρρυθμίες στην πραγματική απορρόφηση κονδυλίων του Ταμείου, δεν είναι τυχαίο ότι το νέο, αναθεωρημένο σχέδιο «Ελλάδα 2.0», που εγκρίθηκε στην τελική του μορφή τον Ιούλιο του 2024, είναι αρκετά πιο οπισθοβαρές από το αρχικό, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, με ορατό πλέον τον κίνδυνο του «ατυχήματος» σε απώλεια πόρων και ακύρωση έργων.
Οι απεντάξεις έργων λόγω καθυστερήσεων έχουν γίνει πολύ συχνό φαινόμενο, με αποτέλεσμα τα χρήματα για τα έργα αυτά να «παρκάρονται» στα υπουργεία, ενώ μεταφέρονται από την κυβέρνηση σε ΕΣΠΑ και ΠΔΕ, προσθέτοντας καθυστέρηση.
Κάτω από τα μεγάλα λόγια της κυβέρνησης πως «όλα εξελίσσονται σύμφωνα με τον προγραμματισμό» και για «πλήρη αξιοποίηση των πόρων του προγράμματος» υποκρύπτεται βαθύτατος προβληματισμός, καθώς και η ίδια αντιλαμβάνεται ότι για να μη χαθούν πόροι πρέπει η κρατική μηχανή να δουλέψει όπως ποτέ δεν φρόντισε η κυβέρνηση να δουλέψει μέχρι σήμερα: όχι μόνο να απορροφήσει τα δισεκατομμύρια που έχει εκταμιεύσει σε 4 χρόνια, αλλά και να κάνει το ίδιο για άλλα 18 δισ. σε λιγότερο από 2 χρόνια.
Οι αριθμοί αποκαλύπτουν το «έγκλημα» της κυβέρνησης Μητσοτάκη
Δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να καταλάβεις ότι έχει ήδη χαθεί η μοναδική ευκαιρία να αλλάξει δομικά προς το καλύτερο η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει συμβάλει σε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά εγκλήματα της Μεταπολίτευσης.
Τι αποκαλύπτουν οι αριθμοί:
-Οι συνολικές εισροές (εκταμιεύσεις) του σχεδίου «Ελλάδα 2.0» μέχρι σήμερα αντιστοιχούν στο 50% των συνολικών πόρων (επιχορηγήσεις και δάνεια).
-Η εκταμίευση των δόσεων καταγράφει σημαντική υστέρηση, ως αποτέλεσμα σημαντικών καθυστερήσεων στην υλοποίηση έργων και, ως εκ τούτου, στην υλοποίηση ορόσημων και στόχων.
-Οι επιχορηγήσεις έως τις 31/10/2024 έχουν ως εξής: Η συνολική δαπάνη (πληρωμές) ανέρχεται σε 6,8 δισ. ευρώ. Οι λογιστικές πληρωμές ανέρχονται σε 2 δισ. ευρώ, ενώ οι συνολικές πραγματικές πληρωμές υπολογίζονται σε περίπου 4,81 δισ. ευρώ. Η λογιστική απορρόφηση του συνόλου του έργου εκτιμάται στο 37%, ενώ η πραγματική απορρόφηση είναι 26%.
-Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των υπουργείων ως προς την απορρόφηση του προϋπολογισμού τους. Για παράδειγμα, το ποσοστό απορρόφησης του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας είναι μόνο 3,27% με δαπάνη μόλις 21,55 εκατ. ευρώ από προϋπολογισμό 660 εκατ. ευρώ. Ομοίως, εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά απορρόφησης καταγράφουν τα υπουργεία Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας (2,00%) και Ναυτιλιακής και Νησιωτικής Πολιτικής (4,44%). Από την άλλη, το υπουργείο Εργασίας έχει το υψηλότερο ποσοστό απορρόφησης (44,40%), έχοντας απορροφήσει 805,63 εκατ. ευρώ, από 1.814,46 εκατ. ευρώ του προϋπολογισμού του. Ακολουθούν το υπουργείο Παιδείας, με απορρόφηση 44,25%, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχοντας τον υψηλότερο προϋπολογισμό (6.802,67 εκατ. ευρώ), και εμφανίζει ποσοστό απορρόφησης 37,06%.
Η απορρόφηση έχει καταντήσει ανέκδοτο
Συμπερασματικά, το ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό συνολικής απορρόφησης προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι:
α) η πραγματική απορρόφηση είναι σαφώς χαμηλότερη,
β) πολλά έργα που έχουν ενταχθεί και υλοποιούνται είναι χαμηλής ποιότητας, με ανύπαρκτο οικονομικό αποτέλεσμα, όπως κουπόνια (π.χ., για αγορά υπολογιστών, ηλεκτρικών συσκευών κ.ά.), που δεν απαιτούν προγραμματισμό, επιφέρουν «εύκολο» κόστος και τις περισσότερες φορές περιορίζονται σε αμφίβολες προμήθειες,
(γ) πλέον έχουμε περάσει το μέσο της διάρκειας του προγράμματος.
Η διοχέτευση των διαθέσιμων δανειακών πόρων στην πραγματική οικονομία γίνεται αποκλειστικά μέσω τραπεζικών ιδρυμάτων, με το κράτος να μη συμμετέχει στην επιλογή των επενδυτικών σχεδίων. Από το 54% των συνολικών δανειακών πόρων του σχεδίου που έχει ήδη εκταμιευθεί, οι εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις προχωρούν με πολύ βραδύτερο ρυθμό (29% λογιστική απορρόφηση και μόνο 13% πραγματική απορρόφηση), γεγονός που δημιουργεί σημαντική καθυστέρηση στην υλοποίηση επενδύσεων.
Τεράστια ανησυχία
Συνολικά, η κατάσταση απορρόφησης των πόρων του Ταμείου προκαλεί ανησυχία, καθώς συνολικά έχουν εισρεύσει στη χώρα 18 δισ. ευρώ, η συνολική δαπάνη (έως 30/10/2024) υπολογίζεται σε μόλις 12 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5,2 δισ. ευρώ αφορούν τα δάνεια και 6,8 δισ. ευρώ στο σκέλος της επιχορηγήσεων. Με βάση τα παραπάνω, το ύψος των πόρων που είναι στάσιμοι, δηλαδή το ποσό των πόρων που διαθέτει η χώρα, οι οποίοι δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων, παραμένει ιδιαίτερα υψηλό, στα 6 δισ. ευρώ.
Επίσης, οι δαπάνες των 12 δισ. ευρώ περιλαμβάνουν (ενδιάμεσες) μεταφορές μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης στην Τράπεζα της Ελλάδος και όχι πραγματικές πληρωμές προς τους τελικούς δικαιούχους δράσεων και έργων, που αποτελούν τελικά ρευστότητα για την πραγματική οικονομία και συνεισφορά στο ΑΕΠ. Δηλαδή, τα 12 δισ. ευρώ είναι λογιστικές πληρωμές. Οι πληρωμές προς τους τελικούς δικαιούχους (πραγματικές πληρωμές) είναι σημαντικά χαμηλότερες.
Από τα συνολικά κεφάλαια του προγράμματος, επιχορηγήσεις και δάνεια, οι λογιστικές πληρωμές ανέρχονται σε 4,8 δισ. ευρώ, ενώ οι πραγματικές πληρωμές στα 7,1 δισ. ευρώ, δηλαδή η λογιστική απορρόφηση είναι 33% και η πραγματική απορρόφηση υπολογίζεται σε περίπου 20%. Αυτή η απόδοση μπορεί μόνο να προκαλέσει ιδιαίτερες ανησυχίες σχετικά με την απορρόφηση και τη χρήση των κεφαλαίων του Ταμείου που διαθέτει η χώρα.
Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»
