Η αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα δεν λύνει το πρόβλημα

Του Μανώλη Κοττάκη

Πολλά μπορεί κανείς να προσάψει στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, εκτός από ένα: ότι ενεργεί χωρίς να έχει υπόψη του δεδομένα – «data» στην κυβερνητική γλώσσα. Σε αυτά ο κύριος Σκέρτσος είναι καλός. Oι κυβερνητικές αποφάσεις, είτε λάθος είτε σωστές, συνοδεύονται συνήθως από τεκμηρίωση.

Για τον λόγο αυτόν, ειλικρινώς εκπλήσσομαι που ο κύριος Μητσοτάκης αλλάζει το τελευταίο διάστημα τον Ποινικό Κώδικα κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά σ’ ένα πρόβλημα, χωρίς να το έχει αναλύσει.

Πρόβλημα με την ενδοοικογενειακή βία και τις «γυναικοκτονίες» (που, μετά τη δολοφονία άνδρα από τη γυναίκα του στην Κέρκυρα, άρχισαν να τις λένε τώρα σωστότερα «γυναικοκτονίες»); Νομικά μέτρα. Αναβάθμιση ορισμένων αδικημάτων σε κακουργήματα.

Πρόβλημα με τη συμπεριφορά των οδηγών στους δρόμους; Τροποποίηση Ποινικού Κώδικα και αλλαγή Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας επί το αυστηρότερο.

Πρόβλημα με την ενδοσχολική βία μεταξύ ανηλίκων και τη νεανική εγκληματικότητα; Νέα αλλαγή του Ποινικού Κώδικα.

Επί της ουσίας δεν υπάρχει διαφωνία. Η Πολιτεία οφείλει να επιδεικνύει ανακλαστικά. Η ευνομούμενη πολιτεία. Στην περίπτωσή μας, όμως, αυτό δεν ισχύει. Όλοι ξυλοκοπούν, κλέβουν, προπηλακίζουν, σκοτώνουν και εγκαταλείπουν επειδή γνωρίζουν, μικροί και μεγάλοι, ότι δεν πρόκειται να τιμωρηθούν. Δεν πρόκειται να μπουν φυλακή.

Επειδή αρέσουν τα data στον πρωθυπουργό, γιατί δεν ζητά στοιχεία για να δει πόσο έχουν αυξηθεί τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας και συζυγοκτονιών μετά την αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου; Δεν είναι εκπληκτικό να ανακοινώνει το κράτος δρακόντειες ποινές, ειδικά για την ενδοοικογενειακή βία, και, αντί να αναχαιτίζεται, το κύμα να αυξάνεται; Η κατακραυγή, αντί να συγκρατεί, αποχαλινώνει! Γιατί;

Δυστυχώς, οι πολίτες δεν φοβούνται τον νόμο. Τον αψηφούν. Τον χλευάζουν. Γιατί πλέον δεν πιστεύουν ούτε στον νόμο ούτε στους εφαρμοστές του. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα. Η αυστηροποίηση της νομοθεσίας για τη μαθητική οπλοκατοχή (στιλέτα) και για τα κλοπιμαία δεν θα ανακόψει την έκρηξη βίας στα σχολεία. Απλώς θα αυξήσει την ταρίφα αθωώσεων και αποφυλακίσεων – των δικηγόρων εννοώ.

Τι θα μπορούσε να κάνει η Πολιτεία ύστερα από λελογισμένη αλλαγή των ποινών που προβλέπει ο νέος Ποινικός Κώδικας; Να αποκτήσει πραγματικά δεδομένα! Ο Τόνι Μπλερ στο βιβλίο του «Το ταξίδι» αναλύει το ότι είχε συστήσει μια ομάδα στρατηγικής που ανέλυε στη βάση πραγματικών δεδομένων φαινόμενα εγκληματικότητας και αναλόγως αποφάσιζε.

Η ομάδα του -αν θυμάμαι καλά, γιατί δεν έχω πρόχειρο το βιβλίο μαζί μου- είχε ανακαλύψει ότι η αιφνίδια έξαρση της εγκληματικότητας σ’ ένα προάστιο παρατηρήθηκε μόλις διακόπηκαν παροχές του κοινωνικού κράτους σε μερικά εξαθλιωμένα στρώματα, στο πλαίσιο μιας πολιτικής «να εισπράττουν τα επιδόματα αυτοί που τα έχουν ανάγκη» (ό,τι κάνει το υπουργείο Εργασίας τώρα).

Όταν συνειδητοποίησε ότι το κοινωνικό κόστος ήταν απείρως μεγαλύτερο από το οικονομικό όφελος για τον προϋπολογισμό και το πολιτικό κόστος έβαινε σε βάρος της κυβέρνησής του άλλαξε ρότα.

Η κυβέρνηση μπορεί να έχει, αν θέλει, data για τις αιτίες της ενδοοικογενειακής βίας, της νεανικής βίας και της παραβίασης του ΚΟΚ. Για τον ΚΟΚ αρκεί να αναφέρω ότι στο εξωτερικό οι ασφαλιστικές εταιρίες ασφαλίζουν τους οδηγούς με βάση το ιστορικό τους (αν έχουν προκαλέσει ατυχήματα), με βάση το προφίλ των παραβιάσεων που κάνουν (έμφαση στο κόκκινο), τις ώρες που οδηγούν (αργά τη νύχτα) κ.λπ. Πιο πολύ πονάει η αύξηση του ασφαλίστρου με βάση το μητρώο κλήσεων παρά μια δικαστική περιπέτεια με βέβαιο τέλος.

Για τη νεανική βία αρκεί μία σύσκεψη με 5-100 διευθυντές αστυνομικών τμημάτων ή τμημάτων ασφαλείας. Βλέπουν ξεκάθαρα τι φταίει, εκτός από το συναίσθημα της ισχύος που τα αγοράζει όλα και σε αφήνει ατιμώρητο.

Ο τελευταίος αξιωματικός αυτής της ομάδας που είδα, όταν πήγα προ μηνών σε αστυνομικό τμήμα για μια κατάθεση, μου είπε πως παρατήρησε το εξής: τα νέα παιδιά πολλές φορές ξυλοκοπούν αυτόν από τους συμμαθητές του που μοιάζει στη συμπεριφορά στους κακούς γονείς του, οι οποίοι παραμελούν την εποπτεία του. Στους γονείς που του πετούν ένα πενηντάρικο και ένα κατοστάρικο το Σαββατοκύριακο για να απαλλαγούν από την παρουσία του.

Η στατιστικοποίηση και η ομαδοποίηση των συμπεριφορών μέσω υποχρεωτικών συνεντεύξεων των νέων που συλλαμβάνονται θα μπορούσε να είναι ένα ακόμη μέτρο για να εντοπιστεί στη ρίζα της η γένεση της κακοποιητικής συμπεριφοράς.

Το αυτό, τέλος, πρέπει να γίνει για τους συζυγοκτόνους. Τόσο δύσκολο είναι να εκπονηθεί μια διδακτορική διατριβή με ανώνυμες συνεντεύξεις από τους ίδιους, το οικογενειακό περιβάλλον τους και τους δικηγόρους τους, για να καταλάβουν τι γεννά το έγκλημα; Την αιτία του; «Καλό» το ανάθεμα για τους άνδρες, αλλά να βρούμε και τι φταίει.

Αυτή είναι η γραμμή Μπλερ – η γραμμή της αιτίας και του αποτελέσματος. Είναι περισσότερο αποδοτική από τη διαρκή αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα, η οποία είναι συνήθως άνευ αποτελέσματος.

Σκεφτείτε το.