Ο εισαγγελέας με τις σημαντικές υποθέσεις, όπως της 17 Νοέμβρη και του ΕΛΑ, αλλά και τους αμφιλεγόμενους χειρισμούς στις υποκλοπές της Vodafone
Του Βασίλη Γαλούπη
Ο Ιωάννης Διώτης, που πέθανε την περασμένη Παρασκευή στα 69 του χρόνια, είχε μακρά πορεία στην Εισαγγελία. Χρειάστηκε να χειριστεί πολύ δύσκολες υποθέσεις, που απασχόλησαν για χρόνια το πανελλήνιο. Όμως, η αξιοπιστία του δέχθηκε ένα πολύ σημαντικό πλήγμα αφότου ήταν πλέον ανενεργός κι ενώ είχε συνταξιοδοτηθεί. Πρακτικά, ακόμα κι αν είχε κάνει λάθος, δεν μπορούσε να το διορθώσει.
Ο Διώτης ήταν ο εισαγγελέας που έβαλε στο αρχείο τον θάνατο του 39χρονου Κώστα Τσαλικίδη, στελέχους της Vodafone που είχε βρεθεί απαγχονισμένος στις 9 Μαρτίου 2005 στο σπίτι του. Το σκάνδαλο των υποκλοπών είχε αποκαλυφθεί λίγες μέρες πριν, στις 4 Μαρτίου 2005, έπειτα από έναν έλεγχο ρουτίνας που διεξήγαγε η Vodafone στο λογισμικό της. Εκεί διαπιστώθηκε ότι είχε εισαχθεί ένας παράνομος κώδικας, ο οποίος λειτούργησε ως «δούρειος ίππος» για την παρακολούθηση του Κ. Καραμανλή, μελών της κυβέρνησής του, αλλά και άλλων πολιτικών πρώτης γραμμής, ατόμων που φέρεται ότι συνδέονται με την τρομοκρατία, συνδικαλιστών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών.
Η τότε κυβέρνηση Καραμανλή ενημερώθηκε στις 10 Μαρτίου, μία μέρα μετά τον θάνατο του Τσαλικίδη, και αποκάλυψε το γεγονός στην κοινή γνώμη στις 2 Φεβρουαρίου 2006, με κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσαν οι υπουργοί Επικρατείας, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης (Θ. Ρουσόπουλος, Γ. Βουλγαράκης και Αν. Παπαληγούρας, αντίστοιχα), «δείχνοντας» την αμερικανική πρεσβεία.
Ο Τσαλικίδης εργάστηκε στη Vodafone για 11 χρόνια και από το 2001 έως τον θάνατό του ήταν υπεύθυνος για την ανάπτυξη του δικτύου της εταιρίας. Ο θάνατός του αποδόθηκε από τον Διώτη σε αυτοκτονία, όμως η υπόθεση άνοιξε ξανά, το 2019 αποδόθηκε σε δολοφονία από το υπουργείο Δικαιοσύνης και τελικά έκλεισε.
Το πόρισμα Διώτη θεωρείται ότι εκδόθηκε πολύ σύντομα μετά την έναρξη των ερευνών, στα μέσα Φεβρουαρίου του 2006. Όταν ο εισαγγελικός λειτουργός ολοκλήρωσε την προκαταρκτική έρευνα που του είχε ανατεθεί, και μετά τα στοιχεία αλλά και τις μαρτυρικές καταθέσεις που συγκέντρωσε, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Κώστας Τσαλικίδης αυτοκτόνησε, ενδεχομένως υπό το βάρος της γνώσης για την υπόθεση των υποκλοπών ή επειδή δέχθηκε πιέσεις. Ως εκ τούτου, δεν ασκήθηκε καμία ποινική δίωξη για τον θάνατο του 39χρονου, ούτε καν για το αδίκημα της συνέργειας σε αυτοκτονία, όπως ζητούσε η οικογένεια του εκλιπόντος.
Αφότου ο Διώτης συνταξιοδοτήθηκε η υπόθεση μπήκε πάλι στο στόχαστρο της Δικαιοσύνης από την Εισαγγελία Εφετών, τον Νοέμβριο του 2017, μετά τη δικαίωση των συγγενών του άτυχου άνδρα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με απόφασή του, το δικαστήριο έκρινε τότε ότι το Ελληνικό Δημόσιο υποχρεούται σε αποζημίωση των συγγενών του, γιατί προέβη σε πλημμελή έρευνα για τα αίτια του θανάτου του, παραβιάζοντας τη διάταξη για τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής. Επιδίκασε, μάλιστα, ποσό 50.000 ευρώ στην οικογένεια. Το 2018, η Εισαγγελία Πρωτοδικών άσκησε ποινική δίωξη για το κακούργημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση κατά αγνώστων.
Ο Διώτης έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο και σε μία ακόμα υπόθεση, αυτήν της «λίστας Λαγκάρντ», που είδε το φως της δημοσιότητας το 2012. Τον Ιανουάριο του 2019 καταδικάστηκε σε κάθειρξη 10 χρόνων με αναστολή από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων για την υπόθεση, την οποία χειρίστηκε ως επικεφαλής του ΣΔΟΕ. Είχε ασκηθεί δίωξη εναντίον του για απιστία στην υπηρεσία και υπεξαγωγή.
Το δικαστήριο έκρινε τον Διώτη ένοχο, επειδή δεν αξιοποίησε τα στοιχεία που περιελάμβανε η λίστα των Ελλήνων καταθετών στην τράπεζα HSBC της Γενεύης, αναγνωρίζοντας μάλιστα πως οι ενέργειές του έγιναν για να ωφεληθούν -πρακτικά, δηλαδή, για να μην ελεγχθούν- τα 2.059 πρόσωπα της λίστας. Κατά την απολογία του είχε επιμείνει στην άποψη ότι η «λίστα Λαγκάρντ» δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως βάση ελέγχου από το ΣΔΟΕ, καθώς αποτελούσε παρανόμως αποκτηθέν υλικό, είχε δε ισχυριστεί ότι «απαγορευόταν από τις νομοθετικές διατάξεις η χρήση της λίστας».
Τον Νοέμβριο του 2019, ο Διώτης κρίθηκε ομόφωνα αθώος από το Πενταμελές Εφετείου Κακουργημάτων. Δήλωσε ότι «σύρομαι ως κακούργος άδικα. Η εναντίον μου κατηγορία δεν είναι απλά αβάσιμη, αλλά και παράνομη. Εγώ δεν παρέβην τον νόμο. Τήρησα τον νόμο». Απολογούμενος, νωρίτερα, είχε αναφερθεί σε «θόρυβο λαϊκιστικής ανευθυνότητας» που είχε ξεσπάσει σχετικά με το θέμα της λίστας. Ως μάρτυρας υπεράσπισης είχε καταθέσει και ο Ευάγγελος Βενιζέλος.
Ο Διώτης έγινε ευρύτερα γνωστός από τη συμβολή του στην εξάρθρωση της 17 Νοέμβρη, με πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάκριση του Σάββα Ξηρού. Ακόμα, όμως, και σε αυτή την υπόθεση υπήρξαν αστοχίες, δίνοντας ο εισαγγελέας και με τους δικούς του χειρισμούς το δικαίωμα σε δολοφόνους της 17Ν να προσφύγουν στα διεθνή δικαστήρια.
Το 2003, έναν χρόνο μετά τις συλλήψεις των τρομοκρατών, ο Σάββας Ξηρός υποστήριξε ότι οι καταθέσεις του ήταν καθ’ υπόδειξη και υπό τις πιέσεις των Διώτη και Σύρρου (διευθυντής Αντιτρομοκρατικής), και ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα, είχε καταγγείλει και τις συνθήκες νοσηλείας του στον Ευαγγελισμό.
Το 2010, το ελληνικό κράτος καταδικάστηκε σε αποζημίωση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για ηθική βλάβη στον Σάββα Ξηρό, έπειτα από την προσφυγή του, στην οποία έκανε λόγο για κράτησή του στις φυλακές που «συνιστά απάνθρωπη και απαξιωτική μεταχείριση» και για μη χορήγηση «κατάλληλης και επαρκούς ιατρικής περίθαλψης».
