Πρωταθλητές στη φτώχεια και χωρίς Μνημόνια

Καταπέλτης τα στοιχεία της UBS για την Ελλάδα! Τα χειρότερα είναι μπροστά μας, αφού η δημοσιονομική μέγγενη έχει αρχίσει να σφίγγει επικίνδυνα ξανά

Του Ανδρέα Καψαμπέλη

Λίγο πριν συμπληρωθεί μια δεκαπενταετία από την είσοδο της χώρας στα Μνημόνια και σχεδόν έξι χρόνια από την τυπική έξοδό της η Ελλάδα παραμένει διεθνής πρωταθλήτρια στη φτώχεια, χωρίς μάλιστα πραγματικές προοπτικές αυτό να αλλάξει!

Τα επίσημα στοιχεία από τη φετινή Έκθεση Παγκόσμιου Πλούτου της UBS, που δόθηκε στη δημοσιότητα αυτές τις ημέρες, είναι κατά κυριολεξία ανατριχιαστικά. Όχι μόνο γιατί δείχνουν ότι ενώ όλοι οι λαοί, λιγότερο ή περισσότερο, πλουτίζουν, οι Έλληνες γίνονται διαρκώς φτωχότεροι, αλλά και επειδή μέσα από αυτά περιγράφεται πολύ ανάγλυφα η οικονομική παρακμή της Δύσης γενικότερα σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο…

Μπορεί μάλιστα με διάφορα επικοινωνιακά αφηγήματα και κομπασμούς η κυβέρνηση να υπερτονίζει τους -έστω και ψαλιδισμένους- ρυθμούς ανάπτυξης στο πλαίσιο της ευρωζώνης, αλλά, όπως ανέλυσαν πρόσφατα και οι «Financial Times», δεν παύει την ίδια ώρα να είναι η Ελλάδα η φτωχότερη χώρα. Κι αυτό διότι η παραγωγικότητα της ελληνικής οικονομίας είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, ενώ η όποια ενίσχυση του ΑΕΠ προέρχεται από υπηρεσίες και κυρίως από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, που όμως δεν δίνουν προστιθέμενη αξία στην οικονομία. Αντιθέτως, η μεγάλη άνοδος, της τάξης του 15%, που σημείωσε το εμπορικό έλλειμμα στο πρώτο πεντάμηνο του 2024, αγγίζοντας τα 14,42 δισ. ευρώ, αποτελεί σαφές δείγμα της έλλειψης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Άλλωστε, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., και οι εξαγωγές μειώθηκαν το ίδιο διάστημα κατά 4,5%, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,6%.

Τα χειρότερα είναι μπροστά για την Ελλάδα -ως ο αδύναμος κρίκος της ευρωπαϊκής οικονομίας- και όχι μόνο, αφού η δημοσιονομική μέγγενη έχει αρχίσει να σφίγγει επικίνδυνα ξανά για όλους. Μέχρι τώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αγόραζε όλες τις εκδόσεις χρέους μέσων των ομολόγων που εξέδιδαν τα κράτη-μέλη προκειμένου να κρατήσει υπό έλεγχο τα (γνώριμά μας από την εποχή των Μνημονίων) spreads και να μη διαλυθεί το ευρωσύστημα. Με αυτόν τον τρόπο αγόρασε σχεδόν 2 τρισ. ευρώ και το σημαντικότερο είναι ότι λόγω της πανδημίας από τον Μάρτιο του 2022 δόθηκε η ευκαιρία να παραταθεί το ευνοϊκό αυτό καθεστώς και για τα ελληνικά ομόλογα, που είχε αρχίσει επί Μνημονίων. Όμως τώρα, από την 1η Ιουλίου, η ΕΚΤ σταμάτησε να επανεπενδύει όλο το ποσό των λήξεων και ολοένα θα επαναγοράζει και λιγότερα. Και από την 1η Ιανουαρίου του 2025 θα σταματήσει εντελώς, κάτι που σημαίνει ότι αποσύρεται από την αγορά ομολόγων ο πιο σταθεροποιητικός παράγοντας για την Ευρώπη και βεβαίως για την Ελλάδα.

Μέσα σε αυτό ασταθές και ναρκοθετημένο περιβάλλον που λόγω των πολιτικών εξελίξεων αλλά και του θρίλερ των επιτοκίων γίνεται πιο αβέβαιο, η φτωχοποίηση του πληθυσμού της Ελλάδας που συντελέστηκε στην περίοδο έως και το 2023, όπως καταγράφεται στην έκθεση της ελβετικής τράπεζας, μόνο αισιοδοξία δεν προκαλεί για την επόμενη ημέρα. Μέσα σε αυτή τη 15ετία -που άρχισε με τα Μνημόνια και συνεχίστηκε με την πανδημία- οι Έλληνες είδαν τον πλούτο τους να συρρικνώνεται περίπου 11%. Αντίθετα, σύμφωνα με τα στοιχεία της UBS, οι Έλληνες είχαν υπερδιπλασιάσει τον πλούτο τους (αύξηση 103%) κατά τη δεκαετία 2000-2010.

Η Ελλάδα δεν είναι απλώς η μοναδική μεταξύ 35 χωρών παγκοσμίως -και όλων της ευρωζώνης- η οποία εμφανίζει μείωση του μέσου κατά κεφαλήν πλούτου. Με πολύ λίγες εξαιρέσεις, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι αν και με διαφορετικούς ρυθμούς, ο πλούτος αυξάνεται σε βάθος χρόνου σε όλο τον πλανήτη, ενώ το μερίδιο των ανθρώπων που βρίσκονται στη χαμηλότερη κατηγορία πλούτου έχει συρρικνωθεί από το 2008. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις λίγες εξαιρέσεις, που το μερίδιο αυτό έχει αυξηθεί…

Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι η Ελλάδα ακολούθησε πολύ διαφορετική πορεία από τις άλλες χώρες της κρίσης στον ευρωπαϊκό Νότο, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία. Ο πλούτος στην Πορτογαλία εμφανίζει αύξηση πάνω από 80% από το 2008, ενώ στην Ισπανία κινείται κατά 12% υψηλότερα, ενώ σε ό,τι αφορά τις οικονομικές ανισότητες, έχουν αυξηθεί πάνω από 17% στην Ελλάδα και σχεδόν κατά 20% στην Ισπανία, αλλά λιγότερο από 2% στην Πορτογαλία.

Η οικονομική παρακμή της Δύσης και η άνθηση της Ανατολής

Το πιο εντυπωσιακό πάντως είναι ότι αν και η Ελλάδα βρίσκεται στον πάτο σε σχέση με το θέμα της φτώχειας, από τη σχετική λίστα της UBS επιβεβαιώνεται ότι και συνολικά ο δυτικός κόσμος δεν τα πάει τόσο καλά. Στην κορυφή των χωρών που ο πλούτος έχει αυξηθεί κατά την τελευταία 15ετία φιγουράρουν κατά σειρά χώρες όπως η Τουρκία, το Καζακστάν, η Κίνα, το Κατάρ, το Ισραήλ, η Ινδία, το Χονγκ Κονγκ, η Ινδονησία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Με το ζόρι την πρώτη δεκάδα συμπληρώνει μια ευρωπαϊκή χώρα και μάλιστα η Τσεχία. Ακολουθούν η Ουγγαρία και οι επόμενες έξι χώρες πάλι δεν ανήκουν στο δυτικό ημισφαίριο. Πρόκειται για τις Ταϊβάν, Σιγκαπούρη, Σαουδική Αραβία, Μεξικό, Ταϊλάνδη και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πολύ χαμηλά στη λίστα ανόδου του πλούτου βρίσκονται ισχυρές κατά τα λοιπά ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Ιταλία, που είναι μόλις μία θέση πάνω από την Ελλάδα.

Η κατάταξη αυτή έρχεται ως άλλο ένα δραματικό δείγμα επιβεβαίωσης της οικονομικής παρακμής γενικότερα της Δύσης και της μετατόπισης της οικονομικής δύναμης στην Ανατολή. Η πλούσια μέχρι τώρα Δύση -και κυρίως οι ΗΠΑ και η Ε.Ε.- μαστίζεται από τεράστια εμπορικά ελλείμματα, με τους οικονομολόγους να προβλέπουν ότι εάν τα επόμενα 10 έτη συνεχιστεί αυτή η τάση, οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη θα απολέσουν ακόμα άλλα 5 τρισ. και στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες ο πλούτος που θα «μεταναστεύσει» μόνο προς την Κίνα μέσω των εμπορικών ελλειμμάτων θα είναι περίπου 20 τρισ. δολάρια. Η «μετανάστευση» του πλούτου ισοδυναμεί με ισόποση μείωση του βιοτικού επίπεδου των πολιτών των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Ήδη υπολογίζεται άλλωστε ότι στη Δύση και στις αναπτυγμένες χώρες παράγεται πλέον μόνο το 30% του παγκόσμιου πλούτου και το 10% των παγκόσμιων τροφίμων, ενώ από τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες -έχουν συνολικό πληθυσμό περίπου 7,5 δισ.- το 70% του παγκόσμιου πλούτου και το 90% των τροφίμων. Μάλιστα εκτιμάται ότι έως το 2035 είναι λίαν πιθανόν καμιά ευρωπαϊκή χώρα να μην μπορεί να μετέχει στο G7.

Επίσης τα προβλήματα μεγαλώνουν και στους κόλπους της Δύσης. Χαρακτηριστικό είναι ότι η οικονομία της Ευρώπης βρισκόταν στα ύψη στις αρχές της δεκαετίας του 1990, αλλά από τότε οι συνδυασμένες οικονομίες των 27 χωρών χάνουν σταθερά έδαφος έναντι των ΗΠΑ. Και μετά την κρίση χρέους της ευρωζώνης, η πανδημία και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει μεγαλύτερη οικονομική ζημιά στην Ευρώπη, παρά στις ΗΠΑ.

Ακόμη και εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και ενόσω οι βαθύπλουτοι σε ΗΠΑ και Ευρώπη άρχισαν να χάνουν τρισεκατομμύρια δολάρια, η Ρωσία ήταν μάλιστα μία από τις ελάχιστες χώρες που κατέγραψε αύξηση πλούτου το 2022, σύμφωνα με την αντίστοιχη περσινή έκθεση Global Wealth Report της UBS. Κάτι που συνεχίστηκε και το 2023…

Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»