Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Οι διπλωματικές διαβουλεύσεις μεταξύ της Αθήνας και αρκετών συμμάχων πριν από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον και οι τρέχουσες διαρροές από το Μέγαρο Μαξίμου επιβεβαιώνουν πλήρως τα συνήθη δύο συμπεράσματα για τη συμμετοχή της Ελλάδας σε κορυφαία διεθνή γεγονότα.
Πρώτον, η σημερινή κυβέρνηση (όπως και αρκετές προκάτοχοί της) αποτυγχάνει να διαπραγματευτεί και να αποσπάσει στοιχειώδη οφέλη από την Ατλαντική Συμμαχία και τα ισχυρότερα μέλη της. Παραμένει εγκλωβισμένη στις μεταπολιτευτικές φοβίες περί πολιτικού κόστους και περί ενδεχόμενης επιβάρυνσης των σχέσεων με τις ξένες κυβερνήσεις. Δεύτερον, οι συντομότατες (λόγω του πλήθους των συμμετεχόντων και της «σφιχτής» διαδικασίας) ομιλίες και συναντήσεις του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη παρουσιάζονται ως πρωτοβουλίες που δήθεν αυξάνουν, όσο ποτέ άλλοτε, το ειδικό βάρος της χώρας ή σαν τιτάνιες μάχες. Για παράδειγμα, κατά του ομολόγου του εκ Σκοπίων Χρ. Μίτσκοσκι, ο οποίος εμμένει στην (εμπνεύσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη το 1992) χρήση της διπλής ονομασίας.
Στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Η κυβέρνηση βλέπει ανήμπορη τον Τούρκο πρόεδρο Ρ.Τ. Ερντογάν να ενισχύει την επιρροή του στο ΝΑΤΟ, αν και η Διεθνής Γραμματεία και τα περισσότερα μέλη γνωρίζουν άριστα τις σχέσεις του με τη Μόσχα και τη στάση του στις κρίσεις της Ουκρανίας και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό ότι, λόγω των επιφυλάξεων της Άγκυρας, ο γενικός γραμματέας Γ. Στόλτενμπεργκ αναγκάστηκε να αλλάξει μέχρι και το -κεφαλαιώδους σημασίας- σχέδιό του περί οικονομικής ενίσχυσης της Ουκρανίας την περίοδο 2025-2030. Αφενός συρρίκνωσε τους όρους δεσμευτικότητας και αφετέρου μεγιστοποίησε τις ευκαιρίες ανάμειξης της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στις εξοπλιστικές προμήθειες του Κιέβου.
Παράλληλα, σε αντίθεση με την -ανεξήγητη για πολλούς- φανατική στάση του πρωθυπουργού υπέρ του Πεκίνου, ειδικά το 2019-2020, η ελληνική κυβέρνηση συνυπογράφει τη διακήρυξη της συνόδου της Ουάσιγκτον κατά του ρόλου της Κίνας στον πόλεμο της Ουκρανίας και της απειλής της για την ευρωατλαντική περιοχή. Ταυτόχρονα, η Αθήνα θα συναινέσει στη μεγαλύτερη ανάμειξη του ΝΑΤΟ και στον Ινδοειρηνικό, υπό το σκεπτικό ότι, αν και βρίσκεται εκτός της περιοχής ευθύνης του ιδρυτικού καταστατικού χάρτη του 1949, οι κίνδυνοι από την εκεί δράση της Κίνας έχουν διεθνείς επιπτώσεις. Προφανώς, η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να έχει πια ψευδαισθήσεις περί του οραματισθέντος -και περίεργου- ειδικού ελληνικού ρόλου μεταξύ Πεκίνου και Δύσης, ενώ ταυτόχρονα οφείλει να λαμβάνει υπόψη τα πολιτικά και οικονομικά μεγέθη της Κίνας και τη συμμετοχή της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Το συμπέρασμα πάντως είναι ότι, λόγω των φιλοκινεζικών υπερβολών και της βιασύνης του κ. Μητσοτάκη το 2019, που σήμαναν συναγερμό στην Ουάσινγκτον και στην έδρα του ΝΑΤΟ, φτάσαμε στο άλλο άκρο. Σχεδόν όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επικερδείς οικονομικές συναλλαγές με το Πεκίνο, αλλά η Ελλάδα πασχίζει για τα ελάχιστα. Μεταξύ άλλων, μήπως λάβει καμιά άδεια από την κινεζική γραφειοκρατία για πωλήσεις αγροτικών προϊόντων ή μήπως εξασφαλίσει κάποια ψίχουλα από τη δραστηριότητα της COSCO στον άξονα Πειραιάς – Δυτικά Βαλκάνια – Κεντρική Ευρώπη.
Η σύνοδος της Ουάσινγκτον θα δρομολογήσει επίσης προγράμματα για την «Επέκταση της Βιομηχανικής Ικανότητας», διευκολύνοντας τη μεγαλύτερη και ταχύτερη παραγωγή των αμυντικών βιομηχανιών και τις ευκαιρίες χρηματοδότησής τους από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Ούτε στο κεφάλαιο αυτό οι επιδόσεις της κυβέρνησης επιτρέπουν αισιοδοξία για σημαίνοντα ρόλο της ΕΑΒ, των ΕΑΣ ή άλλων εταιριών μεσοπρόθεσμα. Γιατί την ώρα που άλλα ευρωπαϊκά κράτη -καλώς ή κακώς- κυνικά «θησαυρίζουν» από την κρίση στην Ουκρανία, το Μέγαρο Μαξίμου κατάντησε θεατής της διαμάχης ιδιωτικών εταιριών στον κλάδο των πυρομαχικών με επιστολές και δελτία Τύπου. Τουλάχιστον, η κυβέρνηση τις τελευταίες εβδομάδες αρχίζει να ισοσκελίζει τη μεγάλη δαπάνη της απευθείας βοήθειας στην Ουκρανία (300.000.000 ευρώ από τον Φεβρουάριο του 2022), προχωρώντας σε ορισμένες επικερδείς πωλήσεις πλεονάζοντος υλικού προς τρίτα κράτη. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ.
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
