Η ίδια η συνθήκη επιτρέπει στη Δημόσια Διοίκηση των Σκοπίων να χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο όνομα σε έγγραφα εσωτερικής χρήσεως για αόριστο χρόνο
Του Μανώλη Κοττάκη
Εισαγωγική παρατήρηση πριν υπεισέλθω στην ουσία του σημερινού σημειώματος: εάν η Ελλάς δεν έχει κυρώσει μέχρι στιγμής τα πρωτόκολλα αμυντικής συνεργασίας με τα Σκόπια και οι βουλευτές της Ν.Δ. δεν τέθηκαν ακόμη ενώπιον του επώδυνου διλήμματος να κυρώσουν το όνομα «Βόρεια Μακεδονία», εναντίον του οποίου κατέθεσαν πρόταση μομφής ως αξιωματική αντιπολίτευση, αυτό οφείλεται σε δύο ανθρώπους: τον Κώστα Καραμανλή και τον Αντώνη Σαμαρά.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν έτοιμος να τα καταθέσει προς κύρωση στη Βουλή μέσα στην καρδιά της πανδημίας, αλλά οι δύο πρώην πρωθυπουργοί, τη γνώμη των οποίων ζήτησε ευτυχώς -και προς τιμήν του-, τον συμβούλευσαν να μην το πράξει.
Σε κάθε περίπτωση, οι ίδιοι δεν θα τα ψήφιζαν. Ο Καραμανλής, μάλιστα, του εξήγησε αναλυτικά τους λόγους σε ένα δείπνο αβρότητος μετά συζύγων στην οικία Μητσοτάκη στον Λυκαβηττό.
Αν τα είχαμε κυρώσει, μετά συγχωρήσεως, σήμερα θα ήμασταν «και κερατάδες και δαρμένοι». Και θα είχε κυρώσει η Ν.Δ. το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» και τη Συνθήκη των Πρεσπών, και θα ακούγαμε σήμερα ως έθνος, ως εξαπατημένοι σύζυγοι τη νέα πρόεδρο των Σκοπίων να σκίζει τη διάτρητη -όπως θα δούμε- συμφωνία και να αποκαλεί το κράτος του οποίου εξελέγη αρχηγός… «Μακεδονία» σκέτο.
Τα αποκαλύπτω αυτά για τους προθύμους -και της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ- οι οποίοι σκίζουν αυτές τις μέρες τα ιμάτιά τους υπέρ της κύρωσης των πρωτοκόλλων.
Η ουσία
Πάμε τώρα στην ουσία του σημερινού σημειώματος, η οποία συνοψίζεται στο εξής ερώτημα: μπορεί η νέα πρόεδρος των Σκοπίων να αποκαλεί στο εσωτερικό τη χώρα της «Μακεδονία»; Θα το ανεχθούν οι σύμμαχοι; Έχει μήπως παράθυρα η συμφωνία που να της το επιτρέπουν;
Για να εξετάσουμε τα δεδομένα! Όταν η Σιλιάνοφσκα αποκάλεσε τα Σκόπια «Μακεδονία», υπήρξαν δύο διεθνείς αντιδράσεις. Η πρώτη σε επίπεδο Κομισιόν, αυθορμήτως, και η δεύτερη σε επίπεδο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μη αυθορμήτως. Κατόπιν ερωτήσεων Ελλήνων ανταποκριτών στον εκπρόσωπο Τύπου. Έχει τη σημασία της η διαφορά.
Η Κομισιόν εξέδωσε μια πολύ ευγενική ανακοίνωση που απευθυνόταν προς τα Σκόπια, η οποία είχε πάντως στην ακροτελεύτια φράση της την επισήμανση ότι πρέπει όλες οι διεθνείς συμφωνίες να τηρούνται, «περιλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών».
Η απάντηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την οποία τόσο διαφήμισαν οι εγχώριοι σανοπώλες, δεν είχε τη λέξη «Πρέσπες» ούτε ως υπαινιγμό. Ζητούσε σε χαλαρούς γενικώς τόνους για εποχές αναθεωρητισμού «να τηρούνται οι διεθνείς συνθήκες». Ποιες, δεν έλεγε.
Η απορία γιατί δεν έλεγε ελύθη όταν διάβασα το ενδιαφέρον ρεπορτάζ του Δήμου Βερύκιου στον ιστότοπο ieidiseis.gr, σύμφωνα με το οποίο οι Αμερικανοί πίεζαν τον Αλέξη Τσίπρα να αποδεχθεί διπλή ονομασία για να υπογραφεί η συνθήκη, εμφανίζοντας ψευδώς την απαίτησή τους ως απαίτηση των Σκοπιανών!
Και, όταν ο πρώην Έλλην πρωθυπουργός τούς έλεγε ότι η ονομασία θα είναι μία, μέσα-έξω, εκείνοι του έλεγαν ότι ο Ζάεφ επιμένει στη διπλή! Ψέματα, δηλαδή. Διπλή ονομασία σήμαινε άλλη ονομασία στο εσωτερικό και άλλη στο εξωτερικό.
Τη διπλή ονομασία αποδεχόταν, δυστυχώς, και κορυφαίο μέλος της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο αντήλλαξε βαριά, προσωπικού χαρακτήρα, SMS με τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος απαίτησε από τον τότε πρωθυπουργό Τσίπρα να αλλάξει το Σύνταγμα των Σκοπίων και να οριστεί μία ονομασία έναντι όλων, μέσα και έξω (erga omnes).
Η Ιστορία μάς αποκαλύπτει λοιπόν ότι οι ΗΠΑ, σε αντίθεση ίσως με την Ευρώπη, ούτε είχαν ούτε μάλλον έχουν πρόβλημα με τη χρήση του όρου «Μακεδονία» στο εσωτερικό του κρατιδίου. Η διεθνής χρήση του ονόματος για τη συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς τούς ενδιαφέρει μόνο.
Άλλωστε και οι ίδιοι αναγνώρισαν αρχικώς, τον Νοέμβριο του 2004, τα Σκόπια ως «Μακεδονία». Εκτός όμως από τα γεγονότα, υπάρχει και η ίδια η συνθήκη, που έχει δύο μεγάλες τρύπες για τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» στο εσωτερικό τους.
Τρύπες τις οποίες ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ και έχει αποδεχθεί, πλην εξαιρέσεων, σχεδόν όλο το πολιτικό σύστημα. Η πρώτη τρύπα υπάρχει στο άρθρο 1 παράγραφος 7, με το οποίο αναστέλλεται η χρήση του ονόματος «Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Αυτό ορίζει: «Από τη θέση σε ισχύ της παρούσας συμφωνίας και με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 1(9) και (10), οι όροι “Μακεδονία”, “Δημοκρατία της Μακεδονίας”, “ΠΓΔ Μακεδονίας” (…) θα σταματήσουν να αναφέρονται από το δεύτερο μέρος σε οιοδήποτε επίσημο πλαίσιο».
Οι παράγραφοι 9 και 10
Τι ορίζεται όμως στις περίφημες παραγράφους 9 και 10 του άρθρου, που επιτρέπει την παράταση της χρήσης του όρου «Μακεδονία» στο εσωτερικό;
Δύο ύπουλες μεταβατικές περίοδοι, μία «τεχνική» για την προσαρμογή εγγράφων για διεθνή χρήση (διαβατήρια, ταυτότητες κ.λπ.), και μία «πολιτική» για την προσαρμογή δημόσιων εγγράφων που προορίζονται για εσωτερική χρήση! Για τα έγγραφα διεθνούς χρήσεως, η προθεσμία είναι πενταετής και έληξε προσφάτως (χωρίς να έχουν τυπωθεί νέα διαβατήρια, οι γείτονες προσαρμόστηκαν στη συνθήκη με… πατέντες), ενώ για τα δημόσια έγγραφα που συνδέονται με την εσωτερική χρήση δεν υπάρχει συγκεκριμένη προθεσμία!
Δημόσιοι φορείς και αξιωματούχοι μπορούν να υπογράφουν έγγραφα με το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» για αόριστο χρόνο, που παραπέμπεται στο μέλλον και συνδέεται με το άνοιγμα και με το κλείσιμο κεφαλαίων ένταξης στην Ε.Ε. Αντιγράφω από το άρθρο 1(10): «Η πολιτική μεταβατική περίοδος θα αφορά όλα τα έγγραφα και υλικό αποκλειστικά για εσωτερική χρήση στο δεύτερο μέρος. Η έκδοση των εγγράφων και υλικού που εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία, σύμφωνα με το άρθρο 1(3) -δηλαδή, με το νέο συνταγματικό όνομα “Βόρειος Μακεδονία” erga omnes-, θα ξεκινά στο άνοιγμα κάθε διαπραγματευτικού κεφαλαίου της Ε.Ε. στο συναφές πεδίο και θα ολοκληρώνεται εντός πέντε ετών». Κεφάλαια, όπως είναι γνωστό, δεν έχουν ανοίξει, άρα ουδέν μονιμότερο του προσωρινού.
Η Συμφωνία των Πρεσπών καθιερώνει λοιπόν ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΔΙΠΛΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ για τα έγγραφα που διακινεί η Δημόσια Διοίκηση των Σκοπίων. Έξω, από πέρυσι, στις επαφές με διεθνείς οργανισμούς και κυβερνήσεις, πρέπει να χρησιμοποιούν το «Βόρεια Μακεδονία», ενώ μέσα, και έως ότου αρχίσουν πλήρως οι διαπραγματεύσεις, μπορούν να χρησιμοποιούν το «Μακεδονία» σκέτο.
Ερώτημα: εάν η πρόεδρος Σιλιάνοφσκα απαντήσει σε έναν εξωραϊστικό σύλλογο της χώρας της με έγγραφο που έχει το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» στο λογότυπο παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία στο άρθρο 1 παρ 3ζ ζητά από τα επίσημα όργανα του κράτους και άλλες δημόσιες οντότητες να «ευθυγραμμίζονται» με το νέο όνομα, ή καλύπτεται από την πολιτική μεταβατική περίοδο για την εσωτερική χρήση του; Ιδού η «κερκόπορτα».
Εκτός από αυτήν υπάρχει, όμως, και το… παραπόρτι, η δεύτερη τρύπα της Συμφωνίας των Πρεσπών! Οι εξωραϊστικοί σύλλογοι, οι ΜΚΟ, οι αθλητικές ομοσπονδίες που δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος εξαιρούνται από την υποχρεωτική χρήση του όρου «Βόρεια Μακεδονία» από την ίδια συνθήκη και είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιούν διά βίου το όνομα «Μακεδονία»!
Γράφει η ίδια παράγραφος του ίδιου άρθρου για τη χρήση του επιθετικού προσδιορισμού για το κράτος και την ευθυγράμμιση με τη νέα ονομασία τα εξής, εισάγοντας εξαίρεση: «Άλλες χρήσεις του επιθέτου, περιλαμβανομένων εκείνων που αναφέρονται σε ιδιωτικές οντότητες που δεν σχετίζονται με το κράτος και δημόσιες οντότητες που δεν έχουν συσταθεί με νόμο και δεν απολαμβάνουν οικονομική στήριξη από το κράτος για δραστηριότητες στο εξωτερικό, δύνανται να ευθυγραμμίζονται με το άρθρο 7(3) και (4)». Τι λέει το άρθρο αυτό, για να ολοκληρώσουμε το περίπλοκο νομικό σταυρόλεξο; Ότι μπορούν να χρησιμοποιούν τους όρους «Μακεδονία» και «Μακεδόνας»!
Συμπέρασμα πικρό: η ίδια η συνθήκη επιτρέπει στη Δημόσια Διοίκηση των Σκοπίων να χρησιμοποιεί το όνομα «Μακεδονία» σε έγγραφα εσωτερικής χρήσεως για αόριστο χρόνο, ενώ επιτρέπει σε μη κρατικές οντότητες τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» για αόριστο χρόνο!
Να γιατί η νέα κυβέρνηση των Σκοπίων, θεωρώ, παίρνει υπολογισμένο ρίσκο. Γιατί έχει και πολιτική ανοχή από τις ΗΠΑ και νομική κάλυψη από τις «Πρέσπες». Βάλαμε τα χεράκια μας και βγάλαμε τα ματάκια μας…
