Ολόκληρη η ανθρωπότητα μέσα από τα δεινά της προαισθανόταν τον ερχομό του σωτήρα. Πριν από αιώνες οι μυθολογίες ονειρεύονταν τη γέννηση ενός θείου βρέφους
Του Παντελή Βασματζίδη*
Η ρωμαϊκή λύκαινα αναδύθηκε στο στερέωμα όταν σιώπησε ο ηλιακός λόγος του Απόλλωνα και σκεπάστηκε τους πέπλους της η σοφία της Αθηνάς. Με ορθωμένο τρίχωμα και ανασηκωμένη κεφαλή, ύαινα με μάσκα λύκαινας, κατέστη εκφραστής μιας θεοποιημένης πολιτικής εξουσίας, άπληστης και βάναυσης. Οι ενσαρκωτές του ρωμαϊκού πνεύματος ήταν καταπιεστές της ανθρώπινης διάνοιας, της θρησκείας, της επιστήμης και της τέχνης.
Ο λαός του Ισραήλ, ο αυτοαποκαλούμενος «λαός του Θεού», υπήρξε ένας από τους λαούς που είχαν κατακτήσει οι Ρωμαίοι. Αν και ήταν αποδυναμωμένος από εσωτερικές έριδες και τριακόσια χρόνια σκλαβιάς, εντούτοις αντιστάθηκε στην ελληνική παρακμή και στο ρωμαϊκό όργιο και διατήρησε την πίστη του. Στην καρδιά και στον νου του ζούσε η μεγάλη ιδέα ότι «ο Ιεβέ είναι ο μοναδικός θεός». Την είχε εμπνεύσει ο νομοθέτης Μωυσής, που είχε καταστήσει τον μονοθεϊσμό ακρογωνιαίο λίθο της επιστήμης, του νόμου και της θρησκευτικής αντίληψης.
Σημαντικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της μεγαλειώδους πίστης είχε ο προφητικός θεσμός. Ο προφητισμός, που οι θεολόγοι πρόβαλαν ως την άμεση επικοινωνία με τον θεό και η υλιστική φιλοσοφία τον απέρριψε ως δεισιδαιμονία, στην πραγματικότητα είναι η ανώτερη εκδήλωση των παγκόσμιων νόμων του Πνεύματος. Οι γενικές αλήθειες που κυβερνούν τον κόσμο, δηλαδή οι σκέψεις του θεού, είναι ευμετάβλητες και απρόσβλητες, ανεξάρτητες από τις διακυμάνσεις των πραγμάτων, τη θέληση και τις ενέργειες των ανθρώπων. Όταν ο άνθρωπος νιώσει το θείο κάλεσμα, τότε στην κρύπτη του εσώτερου εαυτού του αρχίζει μια νέα ζωή. Είναι σε συνεχή επικοινωνία με τον Θεό και τις αλήθειες του, έτοιμος να προχωρήσει μέχρι το άπειρο. Η σκέψη του λειτουργεί ως όραση και η θεία αλήθεια που αναβλύζει από την ψυχή του αποτελεί το προφητικό στοιχείο. Η βούλησή του καθίσταται πλέον ταυτόσημη με την παγκόσμια σκέψη. Πιστός στο θείο σχέδιο αποκτά συνολική άποψη της σύγχρονης εποχής του.
Προφήτες όπως ο Ηλίας, ο Ησαΐας, ο Ιεζεκιήλ και ο Ιερεμίας, με έκσταση, ανάταση και αυθεντία, έζησαν σε κατάγαια σπήλαια ή σε παλάτια βασιλέων και υπήρξαν τα άρματα και οι ιππότες του Ισραήλ. Πιστοί στις ηθικές αλήθειες κήρυξαν την περιφρόνησή τους στους εξωτερικούς τύπους της λατρείας και την εγκατάλειψη των αιματηρών θυσιών και προέτρεψαν τον εξαγνισμό της ψυχής και την αγαθοεργία. Πρόβλεψαν με ακρίβεια τον θάνατο βασιλέων, την πτώση βασιλείων, τους διωγμούς του Ισραήλ και την έλευση του Μεσσία.
Όταν ο Ησαΐας οραματιζόταν την έλευση του Μεσσία και ο εσωτερικός του οφθαλμός αντίκριζε την εικόνα του Γαλιλαίου, έλεγε: «Ανηγγείλαμεν ως παιδίον εναντίον αυτού, ως ρίζα εν γη διψώση. Ουκ εστίν είδος αυτώ ουδέ δόξα, και είδομεν αυτόν […]. Ούτος τας αμαρτίας ημών φέρει και περί ημών οδυνάται, και ημείς ελογισάμεθα αυτόν είναι εν πόνω και εν πληγή υπό θεού και εν κακώσει […] και αυτός δια το κεκακώσθαι ουκ ανοίγει το στόμα. Ως πρόβατον επί σφαγήν ήχθη και ως αμνός ενανίον του κείροντος αυτόν άφωνος ούτος ουκ ανοίγει το στόμα αυτού» (Ησαΐας Κεφ. ΝΓ εδ. 3, 4, 7),
Για οκτώ αιώνες ο βροντερός λόγος των προφητών έκανε την εικόνα του Μεσσία να πλανάται, άλλοτε με τη μορφή του τιμωρού και άλλοτε με εκείνη του πολυεύσπλαχνου. Κάτω από την ασσυριακή αιχμαλωσία και την περσική κυριαρχία η ιδέα του μεσσιανισμού δυναμώθηκε. Μπορεί οι προφήτες να τον είχαν οραματισθεί σαν τον πραγματικό γιο του θεού, ο λαός όμως, πιστός στον ιουδαϊσμό, τον έβλεπε σαν Δαβίδ ή σαν Σολομώντα, που θα ξαναδόξαζε το Ισραήλ.
Ωστόσο, ολόκληρη η ανθρωπότητα μέσα από τα δεινά της προαισθανόταν τον ερχομό του σωτήρα. Πριν από πολλούς αιώνες οι μυθολογίες ονειρεύονταν τη γέννηση ενός θείου βρέφους. Οι ιερείς μιλούσαν γι’ αυτό με συνωμοτικό ύφος, οι αστρολόγοι μελετούσαν τα άστρα της γέννησής του και οι εκστασιασμένες Σίβυλλες προφήτευαν την πτώση των παγανιστικών θεών. Οι μύστες από παλαιά ήταν βέβαιοι ότι κάποτε θα κυβερνούσε τον κόσμο ένας δικός τους, παιδί του Θεού. Αυτή τη μυστική παράδοση των μυημένων, την πίστη στο δόγμα της προΰπαρξης των ψυχών, ασπάζονταν και οι προφήτες. Ο Ιερεμίας χαρακτηριστικά το διακήρυξε. «Και Κύριος μου είπε, πριν σε σχηματίσω στην κοιλιά της μητέρας σου, σε γνώριζα καλά, πριν ακόμα βγεις από αυτήν, σε αφιέρωσα και σε κατέστησα προφήτη των εθνών» (Ιερεμίας Κεφ. Α, εδ. 4-5).
Η γη πρόσμενε τη βασιλεία ενός πνευματικού βασιλέα, που θα μπορούσε να κατανοήσει τους μικρούς, τους ταπεινούς και τους πτωχούς. Ο τραγικός Αισχύλος (525-455 π.Χ,), γιος ιερέα των Ελευσινίων, κινδύνευσε να καταδικαστεί σε θάνατο από τους Αθηναίους, επειδή επί σκηνής στο θέατρο τόλμησε να ξεστομίσει μέσω του Προμηθέα ότι η βασιλεία του Μοιραγέτη Δία έφθανε στο τέλος της. Τέσσερις αιώνες αργότερα, στη σκιά του θρόνου του Οκταβιανού Αυγούστου, ο Ρωμαίος ποιητής Βιργίλιος (70-19 π.Χ.) ανήγγειλε τη νέα εποχή και οραματίστηκε ένα ουράνιο παιδί, που με τη γήινη συνείδησή του θα αναδιαμόρφωνε ηθικά την ανθρωπότητα. Την ίδια εποχή βασίλευε στην Ιουδαία ο Ηρώδης Α’ (74 π.Χ. – 4 μ.Χ.), προστατευόμενος του Καίσαρα Αυγούστου. Έπειτα από μία αιματοβαμμένη και σκληρή εξουσία με εκατόμβες θυμάτων πέθανε άρρωστος με γάγγραινα όρχεων και συμπτώματα που συνηγορούσαν για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η βασιλεία του σηματοδοτήθηκε με τη γέννηση του πνευματικού βασιλέα της ανθρωπότητας, με τους λιγοστούς εναπομείναντες μυημένους του Ισραήλ να προετοιμάζουν σιωπηλά, ταπεινά και με απόλυτη μυστικότητα τη βασιλεία του.
*Συγγραφέας – ψυχίατρος
