Του Αντώνη Αντωνάκου
Ήμουν πάντα υπέρ της ίδρυσης Ιδιωτικών πανεπιστημίων. Όχι από ιδεολογική θέση, κάθε άλλο. Θεωρούσα και θεωρώ το ίδιο αφελή τη θέση περί «ελευθερίας επιλογής» όσο και την αντίθετη περί «ισότητας στη μόρφωση». Ούτε το ένα ούτε το άλλο υφίσταται στον πραγματικό κόσμο. Συνεπώς, αυτό που έχει τελικά σημασία είναι η αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου. Από το 1990 τόνιζα ότι «ενώ σωστά μιλάμε για μια χαμένη δεκαετία στην οικονομία, θα πρέπει ταυτοχρόνως να συνειδητοποιήσουμε ότι έχουμε χάσει πολλές και αναντικατάστατες δεκαετίες στην εκπαίδευση» (Το ανθρώπινο κεφάλαιο). Το 1978 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έλεγε: «Η νέα μεγάλη ιδέα για την Ελλάδα δεν μπορεί να είναι άλλη από το να γίνει η χώρα όχι μόνο Περιφερειακό αλλά Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Κέντρο Παιδείας και Πολιτισμού». Αυτό όμως προϋπέθετε τη λειτουργία μιας ανταγωνιστικής εκπαιδευτικής «αγοράς» για τους νέους.
Φυσικά, όπως διαφωνώ με τους «ιεροκήρυκες» της Αριστεράς που διατυμπανίζουν ότι «καθετί Δημόσιο είναι καλό, ενώ ό,τι ιδιωτικό κακό» δεν συμμερίζομαι και τους ακραίους liberal (Απολογητές του ιδιωτικού) που κηρύσσουν το αντίθετο. Η αλήθεια είναι στη μέση και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Θα υπάρξουν προβλήματα στην Ιδιωτική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΙΤΕ) αν και όταν λειτουργήσει. Όμως προβλήματα και μάλιστα μεγάλα και στρεβλώσεις έχει δημιουργήσει και ο αποκλειστικά δημόσιος χαρακτήρας της μέχρι σήμερα. Στα προβλήματα που δημιούργησε το «μονοπώλιο» κεντρική θέση κατέχει η διεύρυνση των ανισοτήτων αντί της ισότητας των ευκαιριών την οποία ευαγγελίζονται οι υπέρμαχοί του. Συγκεκριμένα, την ώρα που τα παιδιά των πλέον αδύναμων παγιδεύονται σε ατελέσφορες και αμφιβόλου αξίας σπουδές, «οι έχοντες και κατέχοντες, οι γνωρίζοντες και οι παροικούντες στην Ιερουσαλήμ της εξουσίας» στέλνουν τα «βλαστάρια» τους, και καλά κάνουν, στο Harvard, στο LSE, στο Stanford κ.λπ. για να γυρίσουν «τεχνοκράτες», στελέχη διεθνών οργανισμών (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ κ.λπ.) ή για να πάρουν τη σκυτάλη από τους γονείς τους στα πανεπιστήμια και την πολιτική» (Το λαθρεμπόριο της ελπίδας). Τις ανισότητες ενίσχυσε το ΠΑΣΟΚ (1996) με το IB (Διεθνές Απολυτήριο), ενώ δέκα χρόνια μετά (2006) εναντιωνόταν στην αλλαγή του άρθρου 16 του Συντάγματος.
Οι αριστούχοι και οι νέοι με μεγάλες δυνατότητες μένουν αναξιοποίητοι, παγιδευμένοι σε ένα ανεξέλεγκτο σύστημα που στρογγυλοκάθεται στην αποκλειστικότητα. Το οδυνηρό, για την κοινωνία και τη χώρα, αποτέλεσμα είναι η καταστροφή του ανθρώπινου κεφαλαίου. Οι πιο αδύναμοι παγιδεύονται ακόμα χειρότερα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα δίχως επιλεκτικότητα που το ακραίο της χαρακτηριστικό είναι η κατάργηση -από το ΠΑΣΟΚ στον βωμό του λαϊκισμού- για μεγάλα χρονικά διαστήματα της βάσης του 10 για την εισαγωγή στα ΑΕΙ. Όμως, όπως τονίστηκε ήδη, η καθιέρωση της ΙΤΕ δεν θα είναι ούτε ανέφελη ούτε απαλλαγμένη από σκοτεινές περιοχές και γκρίζες ζώνες. Η καθυστέρηση της εφαρμογής της, πέραν της απώλειας χρόνου και ανθρώπινου κεφαλαίου, έχει δημιουργήσει στρεβλώσεις κάποιες από τις οποίες δεν αντιμετωπίζονται εύκολα. Ερωτήματα όπως «γιατί μια οικογένεια από την Αθήνα θα στείλει το παιδί της στην Νομική ή την Ιατρική του ΔΠΘ αντί να φοιτήσει σε μια σχολή της ΙΤΕ στην Αθήνα;» ή «γιατί μια οικογένεια να στείλει το παιδί της σε μια σχολή Νοσηλευτικής όταν μπορεί να σπουδάσει Ιατρική στην ΙΤΕ;» δεν έχουν εύκολη απάντηση. Επίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι στο πλαίσιο της λειτουργίας των καλύτερων ΙΤΕ θα δημιουργηθούν οικονομικά και πολιτικά Δίκτυα που στρεβλώνουν τη δημοκρατική λειτουργία. Τα προβλήματα που θα προκύψουν είναι πολλά και πολυεπίπεδα. Ένα όμως είναι βέβαιο: ούτε τα δημόσια ΑΕΙ είναι «νεράιδες» ούτε τα ιδιωτικά «δράκοι».
Δεν θα γράψω κάτι δικό μου. Θα αντιγράψω τι μου έγραψε φίλος και συμφοιτητής μου, καθηγητής σε σχολή μηχανικών δημόσιου πανεπιστημίου στη χώρα μας, σε μια ιδιωτική συζήτηση που είχαμε για την κατάντια της Ελληνικής παιδείας.
«Όσο οι ηγεσίες μας, πολιτικές και ακαδημαϊκές, βαυκαλίζονται για το πόσο τρομεροί είμαστε, τόσο το πρόβλημα θα χειροτερεύει.
Θα σου δώσω μόνο ένα στοιχείο από τα διαγωνίσματα των φοιτητών μου στο 3ο έτος: Αρκετοί δεν γνωρίζουν παραγώγιση απλών συναρτήσεων (δεν μιλώ για ολοκλήρωση), κάνουν απίστευτα ορθογραφικά λάθη και δυσκολεύονται να κατανοήσουν την εκφώνηση των ασκήσεων!»
Βγάλτε εσείς τα συμπεράσματα σας για την ποιότητα της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρας μας. Ας λύσουμε αυτά τα προβλήματα πρώτα και μετά να συζητήσουμε και για την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση.