Ποια χώρα, όσο φιλική κι αν είναι, θα λάβει σοβαρά υπόψη τις -κατόπιν εορτής- διαμαρτυρίες της θιγόμενης Ελλάδας;
Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Η 5η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας (ΑΣΣ) ελπίζεται να οδηγήσει σε μία περίοδο ηρεμίας στο Αιγαίο και στη ΝΑ Μεσόγειο, που όλοι οι λογικοί άνθρωποι επιθυμούν να αποδειχθεί μακρά, αλλά το -ήδη μεγάλο- κόστος για την ελληνική διπλωματία είναι ότι ούτε καν ψέλλισε κάτι για το casus belli και τα τουρκολιβυκά μνημόνια του 2019 και του 2022. Όσο περνάει ο χρόνος και η Αθήνα θα συνομιλεί με την Άγκυρα ή τους εταίρους και συμμάχους, θα βρίσκει μπροστά της αυτή τη συνειδητή παράλειψη. Ποια χώρα, όσο φιλική κι αν είναι, θα λάβει σοβαρά υπόψη τις -κατόπιν εορτής- διαμαρτυρίες της θιγόμενης Ελλάδας;
Παράλληλα, επιβεβαιώνονται τρεις αλήθειες που καλύφθηκαν από τα επικοινωνιακά σόου:
-Πρώτον, η «Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας» ομοιάζει, σε μέγιστο βαθμό, με τα διαμειφθέντα (και αποτυπωμένα σε non papers) κατά τις συναντήσεις των διπλωματικών συμβούλων Ελ. Σουρανή – Ιμπ. Καλίν, στο Βερολίνο τον Ιούλιο του 2020, και Α.Μ. Μπούρα, εκ νέου με τον κ. Καλίν, στις Βρυξέλλες πέρυσι τον Δεκέμβριο. Οι τότε ανταλλαγές απόψεων, που είχαν αποκαλυφθεί εσκεμμένα από την τουρκική πλευρά, περιέχονται πια σε ένα έγγραφο το οποίο, αν και δεν έχει νομική ή δεσμευτική ισχύ, επηρεάζει το προσεχές διαπραγματευτικό πλαίσιο.
-Δεύτερον, η διακήρυξη και ο τεχνητός ενθουσιασμός δικαιώνουν όσους υποστήριζαν ότι, κατά τη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης τον Μάρτιο του 2022, ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης είτε πραγματοποίησε μια μεγάλη στροφή στην ελληνική εξωτερική πολιτική προς τη διμερή συζήτηση όλων των θεμάτων (χωρίς την ασφάλεια του πλαισίου της Ε.Ε. και απόλυτο περιορισμό της ατζέντας στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ) είτε άφησε να εννοηθεί η σχετική ετοιμότητά του στον πρόεδρο Ρ.Τ. Ερντογάν. Η ελληνική πλευρά είχε αποφύγει να διαψεύσει τις επανειλημμένες δηλώσεις Ερντογάν για το διμερές πλαίσιο, αλλά πλέον διολισθαίνει, σαφώς, προς αυτή την κατεύθυνση. Τουλάχιστον τώρα, σε αντίθεση με τα λάθη του Μαρτίου 2022 (μη τήρηση επίσημων πρακτικών και μη έκδοση κοινού ανακοινωθέντος), αποτρέπονται άλλοι ακραίοι ισχυρισμοί της Άγκυρας.
-Τρίτον, αν και ο Γερμανός καγκελάριος Ολ. Σολτς ακολουθεί σκληρή πολιτική έναντι του κ. Μητσοτάκη (απαίτηση επιστροφής 40.000 κατόχων νόμιμων εγγράφων ασύλου στην Ελλάδα, αυστηρή οικονομική πολιτική της Ε.Ε., περιορισμένες αποζημιώσεις για την αμυντική βοήθεια στην Ουκρανία), η κυβέρνηση αποδέχεται την καθοδηγητική δράση του Βερολίνου στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οι συναντήσεις των Ελληνίδων διπλωματικών συμβούλων με τους Τούρκους ομολόγους τους είχαν γίνει με την παρουσία Γερμανών εγγυητών. Επίσης, ο κ. Σολτς, μετά τη συνάντηση του Οκτωβρίου του 2022 με τον κ. Μητσοτάκη, παρενέβη προς τον κ. Ερντογάν, ενώ το ίδιο συνέβη κατά τις διαδοχικές επαφές του καγκελάριου με τους ηγέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας, στις 14 και 17 Νοεμβρίου 2023, αντίστοιχα.
Ενδεχομένως, από τη στιγμή που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις περνούν διακυμάνσεις, η Αθήνα ίσως θα ήταν λογικό να προτιμά τις παρεμβάσεις της Γερμανίας αντί των ΗΠΑ. Ωστόσο, όπως βεβαιώνουν ελληνικές και ξένες πηγές, ο κ. Σολτς δεν έπραξε κάτι παραγωγικό πρόσφατα. Γιατί ο Τούρκος πρόεδρος, βάσει των δικών του συμφερόντων και σχεδιασμού, είχε προαποφασίσει τη δρομολόγηση ηπιότερων σχέσεων με το ΑΣΣ. Επίσης, η γερμανική πλευρά φέρεται ότι επιθυμεί να αναμειχθεί στον ελληνοτουρκικό πολιτικό διάλογο με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων έως το καλοκαίρι του 2024, αλλά η Αθήνα δεν έχει συμφέρον να δρα υπό ασφυκτικές προθεσμίες. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο κ. Ερντογάν είναι κατά των παρεμβάσεων τρίτων, εμμένοντας στο αυστηρώς διμερές πλαίσιο, ενώ ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει διευκρινίσει τη στάση του εν όψει των προσεχών συναντήσεων των υφυπουργών Αλ. Παπαδοπούλου και Μπ. Ακσαπάρ.
Ταυτόχρονα, η παραπολιτική διάσταση, που συζητείται ευρύτατα μεταξύ ξένων διπλωματών στην Αθήνα, είναι οι υποκλίσεις του υπουργού Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη ενώπιον του Τούρκου προέδρου. Δυστυχώς, τα σχόλια που ακούγονται είναι κατεξοχήν αρνητικά. Ιδίως από όσους επιθυμούν ταχεία ελληνοτουρκική προσέγγιση, επειδή καταλαβαίνουν ότι τέτοια φαινόμενα, τελικά, υπονομεύουν ακόμα και τα ειλικρινή αμοιβαία βήματα.
Επιπλέον, κυριαρχούν οι ειρωνείες ότι ο Έλληνας υπουργός μάλλον θέλει να εισαγάγει νέο διπλωματικό δόγμα διεθνώς, αφού κανένας από τους 26 ομολόγους του στην Ε.Ε. δεν έχει ανακαλύψει τη χρησιμότητα τέτοιων υποκλίσεων έως τώρα. Ούτε, ασφαλώς, το είχε πράξει κανένας από τους προκατόχους του κ. Γεραπετρίτη που τα ονόματά τους αναγράφονται στις μαρμάρινες πλάκες του νεοκλασικού κτιρίου της Βασιλίσσης Σοφίας 5.
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
