Της Μαρίας Νεγρεπόντη – Δελιβάνη
Η κατάσταση στη Γάζα εμφανίζεται εφιαλτική από κάθε άποψη: ανθρωπιστική, κοινωνική, εθνική, στρατιωτική, αλλά και μελλοντικά γεωπολιτική. Προσεγγίζοντας τις δραματικές αυτές εξελίξεις με ένα τρίτο αλλά όσο γίνεται πιο αντικειμενικό μάτι, αναπόφευκτα περιλαμβάνεται μια νοητική παρέλαση, με σημαία το απερίγραπτα φρικιαστικό Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Αυτή ακριβώς η κόλαση που έλαχε να βιώσουν οι Εβραίοι τούς εξασφαλίζει δικαιώματα προστασίας τους εσαεί. Η νοητική αυτή παρέλαση του παρελθόντος ανασύρει ακόμη από τη λήθη του χρόνου την αυτονόητα γενικευμένη συναίνεση για την ανάγκη δημιουργίας κράτους του Ισραήλ, που να αποκλείει στο μέλλον την επανάληψη ανάλογης φρίκης με το Ολοκαύτωμα και προστατεύοντας έτσι και με κάθε διαθέσιμο μέσο τις ζωές αυτού του μαρτυρικού λαού.
Συνεχίζοντας την παρέλαση σημαντικών στιγμών του παρελθόντος, έρχονται στην επιφάνεια συνθήκες υπό τις οποίες δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ. Συνθήκες που ήταν αναπόφευκτο να δημιουργούν, σε σχεδόν καθημερινή βάση, αιτίες εχθροπραξίας ανάμεσα στο νέο κράτος και στους Παλαιστινίους, που είχαν οπωσδήποτε δικαιολογημένες αφορμές δυσαρέσκειας και αδικίας σε βάρος τους. Γι’ αυτό και οι βάσεις, πάνω από τις οποίες δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ, κατέγραψαν από την πρώτη στιγμή προσμονές υποχρεωτικής δημιουργίας και ενός δεύτερου κράτους στην ευρύτερη περιοχή της Γάζας.
Ωστόσο, παρότι κύλησαν από τότε 76 ολόκληρα χρόνια, παρότι οι στρατιωτικές συρράξεις ήταν ουσιαστικά συνεχείς στο μακρύ αυτό διάστημα, αλλά και παρότι η υπενθύμιση της ανάγκης δημιουργίας αυτού του κράτους πλανιόταν συνεχώς πάνω από την υφήλιο ως ανάγκη περάτωσης ενός ημιτελούς έργου, δεν κατορθώθηκε όμως να ξεπεραστούν τα πολυάριθμα και πολυσύνθετα εμπόδια μέχρι σήμερα.
Ερωτήματα
Το αναπάντεχο χτύπημα της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, αν και ετοιμαζόταν με απόλυτη μυστικότητα για καιρό, δημιουργεί ωστόσο εύλογα ερωτήματα για το τι ακριβώς επιδίωκε. Και τούτο δεδομένου ότι θα ήταν εντελώς εξωπραγματική η υπόθεση ότι στη μάχη αυτή η τελική νικήτρια θα μπορούσε να είναι η Χαμάς. Γι’ αυτό και δικαιολογούνται κάποιες υποθέσεις, όπως ότι:
* Η Χαμάς προσπάθησε να κάνει γνωστό με τον τρόπο αυτόν ότι δεν είναι πια ανεκτή η συνέχιση αυτής της κατάστασης και ότι επείγει η εξεύρεση κάποιας αποδεκτής και από τα δύο μέρη λύσης.
* Η Χαμάς επιδίωξε έτσι να προετοιμάσει έδαφος διαπραγμάτευσης και ανταλλαγής ομήρων.
* Η Χαμάς με την επίθεση αυτή εναντίον του Ισραήλ επιδίωξε να ξεσηκώσει τον αραβικό κόσμο (αποδείχθηκε προς το παρόν τουλάχιστον ανέτοιμος) σε έναν γενικευμένο πόλεμο και με τις Brics εναντίον της Δύσης. Ή και απλώς να προετοιμάσει το έδαφος για το μέλλον.
* Η Χαμάς θέλησε απλώς να επαναφέρει επί τάπητος την ύπαρξή της στην περιοχή, αλλά και την εκρηκτική κατάσταση που μονίμως επικρατεί σε αυτήν, επιδιώκοντας μια γενικότερη αφύπνιση των συμμάχων της.
Να σημειώσω στο σημείο αυτό ότι ουδόλως θεωρώ ότι εμπίπτει στα ανθρώπινα όρια η όποιας μορφής διάκριση νεκρών, τραυματιών, αιχμαλώτων ή αστέγων και ότι αντιθέτως θλίβομαι εξίσου για καθέναν από τους περίπου 1.400 Ισραηλίτες που έχασαν τη ζωή τους, όπως και για καθέναν από τους δεκαπλάσιους περίπου Παλαιστινίους. Η ανθρώπινη ζωή είναι μοναδική και έχει ακριβώς την ίδια αξία σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, κάτω από όλες τις θρησκείες, στον κόσμο όλων των φυλών και των χρωμάτων.
Εν προκειμένω, ωστόσο, είναι η Χαμάς που επιτέθηκε εναντίον του ανυποψίαστου Ισραήλ και αυτή που επισύρει τη μήνη της Δύσης. Θα έλεγα, ωστόσο, ότι η καθόλα καταδικαστέα αυτή επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ αποτελεί ταυτόχρονα και κραυγή αγωνίας προς τη διεθνή κοινότητα για την εξεύρεση λύσης στο μακροχρόνιο πρόβλημα της περιοχής. Και η λύση αυτή είναι μία: η δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, που όφειλε βέβαια να είχε αντιμετωπιστεί αμέσως μετά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Θα είχε σώσει πολλές ζωές, και θα είχε εξασφαλίσει σχετική ηρεμία στην περιοχή. Αναμφίβολα, αυτό το καθήκον ανήκε στη Δύση.
Και κάτι τελευταίο σχετικά με τον άγριο αυτό πόλεμο, που θα μπορούσε εγκαίρως να είχε αποφευχθεί. Αναφέρομαι στον χαρακτηρισμό της Χαμάς ως τρομοκρατικής οργάνωσης από τη Δύση και, αντιθέτως, στον χαρακτηρισμό της ως απελευθερωτικού κινήματος από την Ανατολή. Να υπενθυμίσω απλώς ότι υπάρχουν πολλές οπτικές γωνίες για να αποφανθεί κανείς για το τι συνιστά τρομοκρατία. Γι’ αυτό και τα Η.Ε. αποφεύγουν να δώσουν οικουμενικό ορισμό στην τρομοκρατία. Ωστόσο, με την απόφαση 1373 της 29ης Σεπτεμβρίου του 2001 διατάσσεται η παγκόσμια καταδίωξη της τρομοκρατίας. Ακριβώς η αοριστία αυτή διευκολύνει τον «κατά περίπτωση» ορισμό της τρομοκρατίας.
(Για μια εκτενέστερη ανάλυση της τρομοκρατίας βλ. Μαρίας Νεγρεπόντη – Δελιβάνη «Τα παιδιά της παγκοσμιοποίησης: τρομοκρατία και φασισμός».)
Το δράμα συνεχίζεται.
Νοσοκομεία, σχολεία, άμαχοι, παιδιά και βρέφη, όλα πλέον μπορούν να θεωρηθούν ως νόμιμοι στόχοι, αρκεί να έχεις το θράσος να το ισχυριστείς.
Η επίθεση της Χαμάς θα πρέπει να προσέβλεπε σε πολιτικούς στόχους.
Δεν γνωρίζω πόσο εχεφρονες είναι τα άτομα που αποτελούσαν την ηγεσία της Χαμάς, όμως εκ των γεγονότων, δηλαδή εκ του αποτεσματος μπορούμε να δούμε τα εξής.
Πρώτον, η βιαιότητα της επίθεσης στις 7/10 στέρησε από το Ισραήλ κάθε άλλη επιλογή πέρα από τον πόλεμο με όλα τα διαθέσιμα μέσα.
Η πιεσμένη πολιτική ηγεσία του Νετανιάχου, ο οποίος κινδυνεύει να βρεθεί ενώπιον της δικαιοσύνης, αναποδραστα θα έθετε πολιτικούς στόχους οι οποίοι δεν μπορούν να επιτευχθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα ή είναι μη ρεαλιστικοι, στην προσπάθεια να διαχειριστεί το σοκ της εσωτερικής κοινής γνώμης.
Αποτέλεσμα αυτών είναι η βιαιότητα που βλέπουμε στην Γάζα η οποία έχει ως αποτέλεσμα αφενός την απώλεια της διεθνούς νομιμοποίησης που απολάμβαναν οι επεκτατικές πολιτικές του εποικισμού και αφετέρου την δυσκολία στις διεθνείς σχέσεις του Ισραήλ καθώς η εικόνα του Εβραίου θύματος του ολοκαυτώματος αντικαθίσταται από την εικόνα της μπότας του στρατιώτη του IFD.
Το θύμα γίνεται θύτης.
Δεύτερον η επιτυχία της επίθεσης έδωσε την εντύπωση πως θα ακολουθήσει μια πολύ καλά οργανωμένη άμυνα γεμάτη παγίδες. Γεγονός που ανάγκασε τον Ισραηλινό στρατό να προβεί σε εκτεταμένα χτυπήματα καταστροφής υποδομών η οποία είχε τεράστιο ανθρωπιστικό αντίκτυπο.
Τρίτον οι ηγεσίες των αραβικών κρατων και όχι οι λαοί τους πιάστηκαν ανέτοιμες καθώς όσα αραβικά κράτη κρατούσαν μια στάση ισορροπίας ή προσέγγισης με την Δύση, δηλαδή με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, τώρα έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με συνεχείς διεργασίες στην βάση των κοινωνιών τους οι οποίες θα μπορούσαν να φέρουν μέχρι και συνθήκες μια νέας αραβικής Άνοιξης με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από την προηγούμενη.
Το Ισραήλ θα βρεθεί αργά η γρήγορα σε αδιέξοδο. Η στρατιωτική επιχείρηση που διενεργεί θα χαρακτηριστεί ή επιτυχημένη ή αποτυχημένη.
Στο δεύτερο ενδεχόμενο θα υπάρξουν ραγδαίες εξελίξεις στο εσωτερικό.
Στο πρώτο θα πρέπει να διαχειριστεί την επιτυχία του καθώς ή θα πρέπει να αποσυρθεί από τα κατακτημένα εδάφη, τα οποία θα έχουν κατακτηθεί με μεγάλο κόστος, γεγονός που θα έχει συνέπειες στο εσωτερικό, ή θα πρέπει να διαχειριστεί την εικόνα του ως προς το εξωτερικό καθώς η “αυτοάμυνα” θα έχει μετατραπεί σε εθνοκάθαρση, εκτοπισμό και κατοχή.