Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν χρησιμοποιεί ως όπλο τις εξαγωγές ενεργειακών πόρων για να διχάσει την Ευρώπη και να υπονομεύσει την υποστήριξή της προς την Ουκρανία. Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, είναι απίθανο να αλλάξει τους σχεδιασμούς του. Ο χρόνος προκειμένου να βρεθεί μια αποτελεσματικότερη λύση τελειώνει.
Η ρωσική κρατική Gazprom μείωσε τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1 στο 20% της χωρητικότητάς του, επιρρίπτοντας την ευθύνη σε προβλήματα συντήρησης εξοπλισμού. Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, η πλήρης διακοπή των ροών αερίου παραμένει μια απτή πιθανότητα.Remaining Time-0:00FullscreenMute
Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε σοβαρό κίνδυνο για την οικονομία της Ευρώπης και θα μπορούσε δυνητικά να στερήσει σε εκατομμύρια ανθρώπους τη θέρμανση των σπιτιών τους τον χειμώνα. Ακόμη και αν η ΕΕ καταφέρει να γεμίσει έγκαιρα το 90% των χώρων αποθήκευσής της με φυσικό αέριο, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), ενδέχεται να αντιμετωπίσει και πάλι σοβαρές διαταραχές.
Αλληλεγγύη;
Παρά τη δέσμευση για “αλληλεγγύη”, η Ευρώπη έχει δυσκολευτεί έως τώρα να ανταποκριθεί σε αυτήν την απειλή. Ένα αρχικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο ζητούσε από τα κράτη μέλη να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου κατά 15%, ήταν καταδικασμένο ήδη από τη στιγμή που διατυπωνόταν.
Η Γερμανία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο, υποστήριξε φυσικά το μέτρο. Ωστόσο πολλές άλλες χώρες θεώρησαν ότι θα προκαλούσε δυσανάλογα μεγάλο πόνο με μικρό συλλογικό όφελος. Όπως τόνισε ο υπουργός Ενέργειας της Πορτογαλίας, η επιβολή οριζόντιων μειώσεων δεν έχει νόημα όταν η διανομή αερίου ανά την Ευρώπη δεν γίνεται ούτως ή άλλως ενιαία.
Την Τρίτη, η ΕΕ ανακοίνωσε μια αναθεωρημένη πρόταση. Δυστυχώς, δεν ήταν κάτι περισσότερο από μια αποδυναμωμένη έκδοση του πρώτου σχεδίου, με διάφορες εξαιρέσεις, παρεκκλίσεις και γραφειοκρατικές παραλείψεις, οι οποίες προστέθηκαν για να διευρυνθεί η υποστήριξή της. Απαιτείται άμεσα μια πιο φιλόδοξη και συνεκτική προσέγγιση.
Νομιμοποίηση
Κατ’ αρχήν, η ΕΕ θα πρέπει να συγκαλέσει μια σύνοδο κορυφής αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων προκειμένου να διαπραγματευτούν μια νέα στρατηγική, τουλάχιστον με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Θα χρειαστεί μια εκστρατεία πληροφόρησης της κοινής γνώμης, μεγάλης κλίμακας, ώστε να εξηγηθούν οι απειλές που ελλοχεύουν για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και να προετοιμαστούν οι άνθρωποι για τις απαντήσεις που μπορεί να απαιτηθούν.
Για να υπάρχει νομιμοποίηση, οποιαδήποτε τέτοια προσπάθεια – η οποία απαιτεί αμοιβαίες υποχωρήσεις και θυσίες – πρέπει να έχει ως κινητήριο μοχλό τους πολιτικούς ηγέτες των χωρών – μελών και όχι τους μη εκλεγμένους γραφειοκράτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το πώς ακριβώς θα πρέπει να μοιάζει αυτό το σχέδιο θα αποτελέσει φυσικά αντικείμενο συζήτησης. Τρία όμως βασικά στοιχεία θα πρέπει να αποτελούν τον πυρήνα της στρατηγικής των Ευρωπαίων.
Πρώτον, πρέπει να δρομολογήσουν σχέδια για να βοηθηθούν τα ευάλωτα νοικοκυριά να τα βγάλουν πέρα μέσα στην παγωνιά του χειμώνα. Παρόλο που αρκετές χώρες εξετάζουν ανώτατα όρια τιμών και φορολογικές ελαφρύνσεις (το νέο πλαφόν για το Ηνωμένο Βασίλειο θα ανακοινωθεί τον Αύγουστο) για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να πληρώσουν τη θέρμανση των οικιών τους, τέτοιοι μηχανισμοί δεν αποτελούν ιδανική λύση, καθώς θα ενθαρρύνουν αντί να αποθαρρύνουν την κατανάλωση.
Σε τελική ανάλυση, θα ήταν καλύτερο να παρέχονται επιδοτήσεις με εισοδηματικά κριτήρια για όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, ενώ παράλληλα θα προσφέρονται κίνητρα στα νοικοκυριά να μειώσουν τη χρήση ενέργειας σε ώρες αιχμής.
Πυρηνικά και ΑΠΕ
Ακολούθως, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να σκεφτούν δημιουργικά το πώς θα διαχειριστούν καλύτερα τη ζήτηση. Οι υψηλές τιμές πιέζουν ήδη τις εταιρείες να μειώσουν την κατανάλωση (ή να σταματήσουν την παραγωγή). Ωστόσο, ο καλύτερος σχεδιασμός θα βοηθήσει στην πρόβλεψη των ελλείψεων εφοδιασμού και στην αποφυγή πιο σοβαρών διαταραχών. Σύμφωνα – για παράδειγμα – με το σχέδιο έκτακτης ανάγκης της Γερμανίας, οι εταιρείες μπορούν να λάβουν κρατική αποζημίωση εάν μειώσουν ή αναστείλουν τη χρήση φυσικού αερίου και διαθέσουν τα προκύπτοντα πλεονάσματα στην ευρύτερη αγορά μέσω ενός συστήματος δημοπρασιών.
Ανάλογα με το πόσο άσχημα θα εξελιχθούν τα πράγματα, θα μπορούσαν κάλλιστα να γίνουν απαραίτητες οι υποχρεωτικές αναστολές ή και διακοπές λειτουργίας στη βιομηχανία. Αυτές θα είναι το λιγότερο αμφιλεγόμενες, καθιστώντας ακόμη πιο σημαντικό οι Ευρωπαίοι ηγέτες να αρχίσουν να σχεδιάζουν ήδη από τώρα και να επικοινωνήσουν ξεκάθαρα αυτό τον σχεδιασμό στις επιχειρήσεις. Και πάλι, η ενότητα θα αποτελέσει το κλειδί: ένα σχέδιο σε επίπεδο ΕΕ για την κατανομή του δημοσιονομικού βάρους και τον συντονισμό των προσπαθειών κατανομής της ενέργειας – συμπεριλαμβανομένης της εξεύρεσης νέων προμηθειών από το εξωτερικό – θα πρέπει να οριστεί ως βασική προτεραιότητα.
Τέλος, η ΕΕ πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για να απεξαρτηθεί οριστικά από τη ρωσική ενέργεια. Ο στόχος της για το 2030 είναι πολύ μακρινός. Η Γερμανία θα πρέπει να επανεξετάσει την ιστορικά άστοχη εκ μέρους της εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας. Άλλες χώρες θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας στον σχεδιασμό μιας δραστικής επέκτασης των δικών τους πυρηνικών προμηθειών.
Σε γενικές γραμμές, η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τις επενδύσεις στην ηλιακή και αιολική ενέργεια, στο πράσινο υδρογόνο και σε άλλες εναλλακτικές πηγές. Εάν υπάρχει ένα θετικό στοιχείο σε αυτή την κρίση, είναι ότι η αρμόζουσα απάντηση θα μπορούσε να επιταχύνει τη μετάβαση σε ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Κατά πάσα πιθανότητα, ο ερχόμενος χειμώνας θα αποτελέσει σοβαρή δοκιμασία για την ευρωπαϊκή αποφασιστικότητα. Η απάντηση πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από μια ψευδεπίγραφη “αλληλεγγύη” με φύλλα συκής. Μόνον η επαρκής προετοιμασία μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα.
Πηγή: capital.gr
