Του δρος Απόστολου Κρητικόπουλου*
Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια έντονη και ενίοτε θορυβώδης συζήτηση στα θέματα εθνικής παιδείας, με αντικείμενο τη θέση των Αρχαίων Ελληνικών στο πρόγραμμα του σχολείου και κυρίως του λυκείου. Από τη μια πλευρά, ορισμένοι επιδιώκουν τη συρρίκνωση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος, θεωρώντας το περιφρονητέο κατάλοιπο ενός ξεπερασμένου συστήματος. Από την άλλη, αναπτύσσονται φωνές που επιζητούν την αναγνώριση και την ενίσχυση της αξίας του, ως στοιχείου όχι μόνο παιδευτικού, αλλά και πολιτισμικού βάθρου. Προσωπικά, συντάσσομαι μετά λόγου γνώσεως με τη δεύτερη άποψη. Θεωρώ πως πρέπει να γίνουν σθεναρά βήματα για την προαγωγή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας όχι ως νεκρού μορφώματος, αλλά ως ζώσης παρακαταθήκης.
Η ελληνική γλώσσα, με τις ακατάλυτες ρίζες της στα βάθη των αιώνων, δεν είναι ακόμα μία μορφή έκφρασης, αλλά ένα εργαλείο σκέψης και νοηματικής διάπλασης. Είναι το σκεύος μέσω του οποίου διαμορφώθηκε η λογική και η ηθική παράδοση της Ευρώπης, το μέσο με το οποίο εγράφησαν τα θεμέλια της Ορθοδοξίας, της φιλοσοφίας, της τραγωδίας, της πολιτικής θεωρίας και του δικαίου. Να παραμερίζουμε ένα τέτοιο πνευματικό αγαθό στο όνομα μιας ανερμάτιστης πολυγλωσσίας είναι αδικαιολόγητη υπαναχώρηση.
Για να ενισχυθεί ουσιαστικά η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών οφείλουμε να προβούμε σε μελετημένες περικοπές από μαθήματα ελάσσονος σημασίας. Η δεύτερη ξένη γλώσσα (είτε πρόκειται για γαλλικά είτε για γερμανικά) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα περιττής διδακτικής επιβάρυνσης. Δεν είναι μόνο ζήτημα ωρών και προτεραιοτήτων, είναι κυρίως ζήτημα ταυτότητας. Στην Κύπρο, στην Αυστρία, στην Ουγγαρία, στην Τσεχία, στην Ιρλανδία, η δεύτερη ξένη γλώσσα δεν διδάσκεται υποχρεωτικά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, σε περίπου 160 χώρες, η δεύτερη ξένη γλώσσα δεν εντάσσεται υποχρεωτικά στην εκπαίδευση των μαθητών, άρα η έμφαση δίνεται στην εμβάθυνση της μητρικής γλώσσας και των θεμελιωδών γνωστικών πεδίων.
Δεν μπορούμε να απαιτούμε από ένα δεκαεξάχρονο Ελληνόπουλο να επιδεικνύει επάρκεια σε τέσσερις γλώσσες (νέα ελληνικά, αρχαία ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά), όταν το βάρος της παιδείας θα έπρεπε να είναι πρωτίστως ανθρωποκεντρικό και πολιτισμικά ριζωμένο. Είναι καιρός να ληφθεί μια γενναία απόφαση· να γίνει μια έκπτωση εκεί όπου δεν βλάπτεται η ουσία, για να σωθεί εκείνο που προσδιορίζει την εθνική μας ιδιοπροσωπία.
Η υπεράσπιση των Αρχαίων είναι υπέρτατη πράξη ευθύνης απέναντι σε μια πολυχιλιετή παράδοση που δεν έσβησε και δεν πρέπει ποτέ να διακοπεί. Αν δεν διασώσουμε εμείς την αρχαία μας γλώσσα, δεν θα τη διασώσει κανείς. Και τότε η απώλεια δεν θα είναι απλά ακαδημαϊκή, θα είναι υπαρξιακή.
*∆ιδάκτωρ Πληροφορικής (X: @kritikopoulos)
